Tijdens mijn studies Grafische Vormgeving kregen we een uurtje per week het vak ‘Bedrijfsbeheer’. Een vriendelijke boekhoudster kwam ons vertellen waarom we deze kennis ooit zouden nodig hebben, wanneer we zouden gaan freelancen of een eigen ontwerpbureau zouden willen oprichten. Maar ons creatievo-brein blokkeerde volledig op woorden als ‘vennootschapsbelasting’, ‘winstoogmerk’ en ‘roerende voorheffing’. De hele klas buisde voor het vak, waarop de directie besloot alle scores met twee punten te verhogen zodat toch minstens een deel van de klas geslaagd was. Ik geloof dat ik een 11 had.
We zijn 15 jaar later en nu beheer ik mijn eigen bedrijf. En ik vervloek mezelf dat ik toen niet wat beter heb opgelet. Want een eigen zaak runnen is moeilijk. Je wilt je product en visie zo eerlijk mogelijk in de markt zetten, maar tegelijk moet er geld in het laatje komen. Anders ga je binnen de kortste keren kopje onder. En je moet opboksen tegen de grotere spelers die veel meer voordelen hebben dan jij.
De afgelopen jaren heb ik als ondernemer enorm veel geleerd over hoe bedrijven in elkaar zitten. Die kennis heeft mijn blik op de wereld veranderd. Just follow the money en je krijgt een beter inzicht in hoe de wereld in elkaar zit. We kopen elke dag spullen en maken elke dag gebruik van diensten. Maar wie weet eigenlijk hoe die producten gemaakt worden? Welke mensen er achter het bedrijf zitten? Waar hun inkomsten vandaan komen en vooral, waar ze naartoe gaan?
Er zijn meer CEO’s die John heten dan vrouwelijke CEO’s. De 62 rijkste mensen op aarde bezitten nu even veel rijkdom als de armste helft van de wereldbevolking.
Zo weet ik ondertussen dat 95% van alle CEO’s in de wereld mannen zijn. Er zijn zelfs meer CEO’s die John heten dan dat er vrouwelijke CEO’s zijn. Sad but true. De 62 rijkste mensen (voornamelijk blanke mannen) op aarde bezitten nu even veel rijkdom als de armste helft van de wereldbevolking. En zoals de Panama Papers de voorbije week pijnlijk blootlegden, betalen de superrijken vaak geen belastingen, terwijl de belastingdruk voor de gewone mensen steeds hoger wordt.
Het lijkt een ver-van-mijn-bed-show voor jou als gewone burger of consument, maar die ongelijkheid heeft ook impact op jouw leven. Laten we Charlie Magazine even als case nemen. In ons geval komt het merendeel van de inkomsten van onze lezers. We proberen zo duurzaam mogelijk te werken: onze printnummers drukken we op kleine oplages in een groene drukkerij en onze T-shirts zijn gemaakt van bio-katoen onder een Fair Wear Label. In tegenstelling tot de mainstream magazines krijgen we geen steun van de overheid.
Charlie Magazine betaalt braafjes btw op alle inkomsten (hou even vol, want ik weet dat je wil afhaken als je dingen als ‘btw’ leest). Dit in tegenstelling tot de mainstream bladen. Zij zijn vrijgesteld van btw. Geen. Als in 0 euries. Noppes. Vorig jaar werd België hiervoor op de vingers getikt door Europa, want deze grapjes zijn natuurlijk niet wettelijk. Lobbyisten gingen aan het werk en achterpoortjes werden gevonden.
Daarnaast krijgen de grote mediahuizen de komende vijf jaar 850 miljoen euro subsidiesteun om hun kranten en magazines te bussen via Bpost. Al deze voordelen gelden voor kwaliteitskranten als De Tijd en De Standaard, maar ook voor bladen als Joepie, Dag Allemaal en Flair.
De burger betaalt met zijn eigen geld een wel erg dure rekening. En zonder dat hij dit zelf beseft.
Dit gebeurt allemaal met overheidsgeld, bestaande uit belastingen geïnd bij de gewone burger zoals jij. Zonder dat jij het weet betaal je dus mee aan een compleet onrechtvaardig subsidiesysteem dat nog eens milieuonvriendelijk is ook. Want een kwart tot de helft van de papieren kranten en magazines wordt dagelijks ongelezen richting afvalbedrijf gestuurd. Om even kort door de bocht te gaan: met jouw belastingsgeld wordt dus de verspreiding van een pulpblad dat vol advertenties staat ondersteund, terwijl waardevolle online initiatieven geen structurele steun krijgen.
Dit zou hetzelfde zijn als een grote supermarktketen vrijstellen van btw en transportkosten, en de kleine bakker om de hoek die zo milieubewust en gezond mogelijk probeert te bakken, wel de volle pot laten betalen. De eigenaar van de supermarktketen wordt rijker terwijl de bakker nauwelijks de rekeningen kan betalen. Hoeveel kans heeft die bakker om te concurreren met de supermarkt, denk je?
Moest ik niet in de sector zitten, had ik dit waarschijnlijk nooit geweten. En zo zijn er 100.000 dingen die we dagelijks kopen of consumeren waarvan we niet weten hoe ze gemaakt worden, hoe schadelijk ze zijn voor onze planeet en wie er rijk of net arm van wordt. Iedereen zou dus beter af zijn als we allemaal wat beter op de hoogte waren van hoe de bedrijfswereld in elkaar zit.
Miljonair Raymond Tusk en Lobbyist Remy Danton sluiten een deal in de Netflix serie House of Cards
Het grappige is dat we er massaal van smullen als het fictie is. Met ongeloof en tegelijk veel plezier kijk ik naar het vierde seizoen van House of Cards waarin vriendjespolitiek en lobbyisme tot een kunst verheven worden. Dat het bij ons nooit zo erg zal worden, zeggen ze weleens. Except it is. Want hoeveel Remy Dantons lopen er in ons land rond om deals te sluiten en potjes geld te verzekeren?
Vertel mensen hoe bedrijfsbeheer werkt. Maar dan op een leuke manier waarbij je hersenen niet beginnen bloeden van de overdosis ambtenarij en Moeilijke Woorden.
Daarom pleit ik ervoor om mensen van jongs af aan uit te leggen hoe bedrijfsbeheer werkt. Maar dan op een leuke manier waarbij je hersenen niet beginnen bloeden van de overdosis ambtenarij en Moeilijke Woorden. Ik denk nog steeds dat je de wereld kan veranderen niet alleen met politiek, wetenschap en kunst, maar ook door producten en diensten in de markt te zetten. Kijk maar naar mensen als Steve Jobs en Mark Zuckerberg en hoeveel impact hun bedrijven hebben op de wereld, for better or for worse.
Ik zie elke dag jonge mensen die duurzaam en sociaal willen ondernemen. Die slimme oplossingen bedenken voor ons afvalprobleem of alternatieven willen bieden voor onze overconsumptie. Als er iemand een duwtje in de rug nodig heeft én verdient, zijn zij het wel, niet de grote bedrijven wiens woekerwinsten rechtstreeks naar de zakken van de aandeelhouders gaan.
De verantwoordelijkheid ligt dus in de eerste plaats bij onszelf, om net iets meer na te denken bij wat we kopen en waarom. Al is dit niet altijd makkelijk. Ik ben op veel dagen al blij dat mijn kinderen aangekleed en op tijd op school geraken, laat staan dat alles wat ze dragen of eten een bio-label heeft. Dus nee, ik ben zelf niet heiliger dan de paus, maar ik doe mijn best.
Door te doorgronden hoe de bedrijfswereld in elkaar zit, besef je beter hoe de wereld werkt. Het verandert je manier van consumeren, maar misschien ook je stemgedrag.
In een tweede plaats is er een job weggelegd voor de bedrijven. Zij moeten dringend duurzamere én haalbare alternatieven op de markt brengen, zonder slavenarbeid en schadelijke producten. Ik pleitte eerder al voor een label dat aangeeft wanneer een product milieuonvriendelijk is i.p.v. milieuvriendelijk. Want duurzaam en ecofriendly zouden de norm moeten zijn en niet de uitzondering. Maar de allergrootste verantwoordelijkheid ligt voor mij bij de overheid. Die met het geld van haar burgers net die goede initiatieven zou moeten steunen in plaats van multinationals een voorkeursbehandeling te geven.
(Ben je er nog? Wees gerust, we zijn er bijna.)
Daarom is het zo belangrijk om je wél druk te maken over de Panama Papers. Ook al denk je zuchtend ‘we kunnen er toch niks aan doen’, of ‘dit is te ingewikkeld’. Door te doorgronden hoe de bedrijfswereld in elkaar zit, besef je beter hoe de wereld werkt. Het verandert je manier van consumeren, maar misschien ook je stemgedrag en hoe je in het leven staat. In Amerika heeft Bernie Sanders bijvoorbeeld een kans om presidentskandidaat te worden voor de Democraten, net omdat hij ingaat tegen de macht die Wall Street heeft op de politiek. En die boodschap resoneert bij een grote groep mensen.
De verandering zal van onderuit moeten komen, niet van de politiek of de multinationals. En wij burgers en consumenten hebben meer macht dan we zelf soms denken. Want wat is een politieker zonder stemmen? Wat is een bedrijf zonder klanten? Ik denk dat iedereen het eens is dat we met al onze kennis en rijkdom beter kunnen en verdienen. Het is zoals schrijfster Caitlin Moran zegt: “I’ve lived through ten iOS upgrades on my Mac – and that’s just something I use to muck about on Twitter. Surely capitalism is due an upgrade or two?”
Ik ben helemaal klaar voor die upgrade. Steek de stekker maar in.
4 reacties
Een reden waarom ik nu lerarenopleiding volg. Vorig jaar volgde ik het post-graduaat bio-ecologisch bouwen. En daarbij is het vaak zoeken naar welke bedrijven ecologisch handelen, welke labels wat vertegenwoordigen. En dit geldt niet enkel voor bouwmaterialen natuurlijk.
Ik probeer te werken richting een vak Duurzamen Ontwikkeling. Daarbij moeten zaken als duurzaamheid (ecologisch, sociaal en economisch), systeemdenken, burgerschap e.d. een plek krijgen. Ik heb wel nog geen concreet idee hoe ik het moet aanpakken.
Maar hoewel de overheid de eindtermen eerder ter discussie stelde met de campagne Van Lerensbelang, hoorde ik al evengoed dat deze hervormingen geen prioriteit zijn en zullen doorgeschoven worden naar een volgende legislatuur. Spijtig.
Dank voor de fijne analyse Jozefien, natuurlijk moeten we de handel kantelen, zowel op individueel, als op bedrijfs-, als op maatschappelijk niveau. Meteen de reden waarom ik innerpreneur werd en mijn bedrijf Kantelpunt doopte.
Ik ben er heel erg van overtuigd dat we als consument, als individu wel een keuze hebben en dat het belangrijk is om de keuzes die we hebben heel bewust te maken. Zonder heiliger te zijn dan de paus, zoals je het zo fraai formuleert: betutteling hoeft nu ook weer niet, goed geïnformeerd zijn en je gezond boerenverstand gebruiken des te meer!
Om de vele redenen waarover jij schrijft, verkies ik trouwens om als Kantelaar kleine speler te zijn: alleen zo kan ik het verschil blijven maken want eens je terecht komt in een grotere structuur, nemen regels en procedures het over.
Ik stel vast dat zowel bedrijven als individuen dit begrijpen en waarderen, als we hen maar duidelijk genoeg maken HOE we het verschil maken – zoals jij met dit artikel doet – en hoe anderen ook een verschil kunnen maken, door bewust in het leven te staan en bewuste keuzes te maken.
Kantelen die handel!
” Om even kort door de bocht te gaan: met jouw belastingsgeld wordt dus de verspreiding van een pulpblad dat vol advertenties staat ondersteund, terwijl waardevolle online initiatieven geen structurele steun krijgen.”
Dank je om dit omerta eens te doorbreken.
Ongewild legt u hier een verborgen agenda bloot. De eerste krant in België was van Leopold I. Er is nog steeds slechts 1 krant in België. Maar het zit veel dieper; de overheid dient niet het algemeen belang, maar dat van de politiek. Follow the money. Slavernij 2.0, 53 % overheidsbeslag is 53% slavernij voor elk van ons. Voor de een wat meer, de ander wat minder. Maar allen aan het brood en spelen, dat we niet te veel denken. Godsdienstige onderdrukking en feodalisme bestaan sterker dan ooit, telkens met een nieuw marketingjasje zodat het als iets positiefs kan verkocht worden, inclusief meeheulende massa.