Vlaamse vrouwen met talent en leiderschapskwaliteiten bereiken zelden de top. In deze reeks vraag ik tien inspirerende vrouwen die vandaag topposities bekleden, waarom dit nog steeds zo is en hoe dat beter kan. En ook: hoe denken zij dat de wereld eruit zou zien met meer vrouwen op sleutelposities? Video door Claudia Offeciers
Sihame El Kaouakibi droomt niet alleen van een betere wereld voor onze jonge generaties, ze bouwt hem zelf op. Met haar veelgeprezen culturele jongerenorganisatie Let’s Go Urban stimuleert ze reeds sinds 2009 jongeren om hun talenten en sterktes te leren ontdekken, via sport, dans, muziek en theater. Daarnaast stampt ze initiatieven uit de grond om jongeren in al hun diversiteit en de bedrijfswereld dichter bij elkaar te brengen. “Dat is belangrijk,” zegt ze, “anders ontnemen we heel wat jongeren een beloftevolle toekomst en zullen onze doorgaans traditioneel blanke bedrijven er in een snel veranderende wereld niet langer in slagen om competitief te blijven. Zeker wat meisjes betreft is er een duwtje nodig.”
Jonge pottenstampster
Jong, vrouw, van allochtone afkomst en van plan om een steen te verleggen in de samenleving. Hoe begin je daar aan? “Dat heb ik me nooit afgevraagd,” zegt Sihame rustig. “Ik ging gewoon op mijn doelen af. Ik was 21 jaar toen ik startte en ik wist twee dingen: dat ik talent had en dat ik geloofde in iets. Er liep naar mijn gevoel van onderuit iets scheef in de samenleving. Zelf ben ik met het label kansarmoede geboren, zonder netwerk, zonder kapitaal en ik zag dat veel jongeren in een gelijkaardige situatie naast de maatschappij vielen. En al wist ik nog niet goed wat ik precies kon doen, ik wilde wel iets van binnenuit ondernemen om het tij te keren. In de eerste plaats door met de jongeren zelf aan de slag te gaan, door hen bewuster te maken van hun mogelijkheden en door hen te overtuigen dat ze hun ambities in het leven kunnen waarmaken.”
“Het was een gevoel dat me dreef, idealisme ook en naïviteit.”
“Het was een gevoel dat me dreef, idealisme ook en naïviteit. Ik wist niet goed waar ik aan begon. Gelukkig maar, anders had ik niet out-of-the-box durven denken en dingen durven proberen. Die onbezonnen goedgelovigheid was mijn kracht, maar ook mijn drempel, want ik botste geregeld tegen de muur. Gelukkig kwam ik op de juiste momenten mensen tegen die me wezen op mijn blinde vlekken. Op den duur leerde ik mezelf kennen, ging ik inzien dat ik me bij het opstarten van mijn projecten moest omringen met experten die mijn eigen zwakheden konden opvangen.”
“Ik moest me er in het begin ook bewust van leren worden dat ik onderschat werd. Het is niet omdat je in jezelf gelooft dat anderen dat automatisch ook doen. Ik was jong en onervaren, wat had ik verwacht als ik aan de deur van grote organisaties ging kloppen met al mijn plannen? Verenigingen die dezelfde missie hadden als ikzelf hielden de deuren toe. Dat was confronterend, maar het was ook mijn geluk, want daardoor moest ik over mezelf en mijn plannen nadenken en met moeilijke situaties leren omgaan. En dan merkte ik op een gegeven moment dat ik een verhaal opbouwde dat goed zat en waar ik zelf echt in geloofde. En plots zag ik eindelijk iemands ogen glinsteren bij het aanhoren van mijn plannen en wist ik dat ik een bondgenoot gevonden had. Wat bleek uiteindelijk: ik vond mijn partners niet in de sociale sector zoals ik had verwacht, maar wel in de privésector, bij mensen die het tegenovergestelde zijn van mij: oudere, blanke, kapitaalkrachtige mannen.”
For us, by us
Na intensief zoeken en netwerken is de jonge Sihame de drempel over, vindt ze in een aantal ondernemers “believers” om haar te adviseren en bij te staan in de meer zakelijke kant van de sociale ondernemingen. Maar dan blijkt dat de grootste moeilijkheid nog moet komen: ze bleef niet het jonge, guitige meisje dat enthousiast aan deuren klopte, maar ontwikkelde zich tot een professionele, krachtige vrouw met doordachte ambities. En daar hadden heel wat mannelijke “believers” en klanten het moeilijk mee.
“Ik voelde dat er iets veranderde in de relaties, een aantal samenwerkingen verliepen plots moeilijker,” zegt ze. “Ik maakte mee wat heel veel vrouwen meemaken: ik werd mee uit eten gevraagd om samenwerkingen te bespreken en wanneer ik dan af en toe het voorstel kreeg om na het diner mee te gaan naar het penthouse van mijn klant besefte ik waar sommige ‘professionele relaties’ echt om draaien. Ego speelt bij die mannen een rol. Hoe meer je als vrouw beseft wat je waard bent, hoe makkelijker voor jezelf om in je ambities te geloven, maar hoe moeilijker het wordt voor heel wat mannen om met jou om te gaan. Het is best moeilijke om als vrouw een gezonde wederzijdse professionele interactie met een man aan te gaan. Ik let er zeer bewust op om niet te provoceren, zowel in taal als houding, maar er zijn mannen die er zeer snel van uit gaan dat ze een grens kunnen overschrijden. Vrouwen moeten daar echt tegenin gaan en voor elkaar opkomen: for us by us. Tot er gelijkheid is, ook op professioneel vlak.”
“Het is best moeilijke om als vrouw een gezonde wederzijdse professionele interactie met een man aan te gaan.”
Om dat te bereiken spreekt het voor Sihame voor zich dat er meer vrouwen de bedrijfsladder op moeten. “Vandaag draaien blanke mannen aan de knoppen,” zegt ze. “Diversiteit is ver zoek. Stel dat meer meisjes en vrouwen zouden worden ingezet in het bedrijfsleven en de politiek, allochtoon en autochtoon, dan ben ik er van overtuigd dat ze zeer strek de vertaalslag zullen kunnen maken naar wat er echt nodig is om genderdiversiteit te stimuleren. En veel meer nog, ik geloof bijzonder hard dat de diversiteit waar vrouwen naar streven verder gaat dan gender, dat ze net als ik de meerwaarde van een jonge, multiculturele werkvloer inzien. En dat ze daardoor onze bedrijven en de politieke wereld een toekomst kunnen geven.”
“Jongeren belichamen een realistisch beeld van onze maatschappij die al lang niet meer eenzijdig blank en mannelijk is. Zij moeten mee aan de knoppen gaan draaien, want bedrijven die vandaag niet bezig zijn met gender en diversiteit, zijn binnen tien jaar niet meer competitief. Ze zullen daar heel veel spijt van hebben. We hebben vrouwen nodig om het bewustzijn daar rond te vergroten. Vrouwen begrijpen waar het over gaat. Ze zijn empathischer en zachter. Ze staan open voor verandering. Ze kloppen minder op de borst en ze handelen. Je kan heel veel zeggen van iemand als Angela Merkel, maar ik ben blij dat er een vrouw op wereldvlak actief is, want van de Trumps van vandaag hoeven we niet veel te verwachten.”
Yes, you can
“Jammer genoeg zijn vrouwen onzeker,” gaat Sihame verder. “Ze moeten zich er maar eens dringend van bewust worden dat ze even veel potentieel hebben als mannen en zichzelf daarvoor moeten respecteren.” Voor Sihame ligt in die onzekerheid de belangrijkste oorzaak dat er weinig vrouwen op essentiële niveaus in het bedrijfsleven en de politiek meedraaien. Ze vindt dan ook dat vrouwen elkaar een handje moeten helpen. “Als ik freelancers zoek, dan zal ik als ik de keuze heb voor een vrouw kiezen,” zegt ze. “Why not? Het is jammer dat er vrouwen zijn die omhoog geraken en niet omkijken. Ze denken ‘ik heb het zelf gedaan, ze moeten het na mij ook maar zelf doen’. Dat is jammer. Ik wil zelf echt achterom kijken zodat er niet nog meer vrouwen uit de boot vallen en zodat wij vrouwen mee de touwtjes in handen krijgen. We hebben meer vrouwelijke rolmodellen nodig, meer diversiteit, meer aanzuigeffect.”
“Als er niet dringend meer coaching en empowerment komt in onze scholen, verliezen we talent.”
“De omgeving waarin meisjes opgroeien speelt een grote rol,” gaat Sihame verder. “Dat is ook wat we bij Let’s go Urban doen: een omgeving creëren die kan empoweren. Als we zien dat een meisje in elkaar krimpt door een opmerking van het andere geslacht, dan maken we dat meisje sterker. We kijken haar in de ogen en zeggen ‘yes you can’. Het zelfbeeld is volgens onze cijfers en ervaring bij meisjes veel lager dan bij jongens. Ik denk dat het heel belangrijk is dat de omgeving voor vrouwen prikkelend, motiverend, inspirerend is: vrouwen en meisjes moeten zichzelf goed leren kennen en zichzelf graag leren zien.” En hoe staan jongens in haar organisatie daar tegenover? “We empoweren hen ook. Ook hen laten we groeien als mens en in hun denkbeeld. Zodat ook zij zichzelf graag leren zien waardoor ze in staat zijn om ook de anderen in hun eigenheid te laten. Dan komt er gelijkheid.”
Sihame zou graag zien dat niet enkel bij organisaties als de hare een stimulerende omgeving wordt gecreëerd waarin jongeren zich bewust kunnen worden van zichzelf en elkaar, maar dat er op grote schaal veel meer middelen worden ingezet worden in het onderwijs om hetzelfde te bereiken. “Onderwijs is de basis voor onze jongeren. Het is de plek waar ieder kind in een veilige stimulerende omgeving kan gedijen. Besparen en onderwijs gaat voor mij dan ook absoluut niet in één zin,” zegt ze. “Als er niet dringend meer coaching en empowerment komt in onze scholen, verliezen we talent en verliezen we de kans op een toekomst waarin gelijkheid standaard is.”
Samen aan de knoppen draaien
Sihame zelf groeide op in een gezin met zeven kinderen. “Mijn moeder is mijn rolmodel,” zegt ze. “Zij heeft nooit echte zelfliefde gekend en toch heeft ze zeven kinderen op de wereld gebracht en graag gezien. Ze heeft niet het leven gehad dat ze had willen leiden. Ik denk dat mijn moeder een straffe sociale onderneemster zou zijn geweest. Ze zou zeker geen 7 kinderen op de wereld hebben gezet en ze zou zich sociaal geëngageerd hebben. Als ze maar de mogelijkheid had gehad. Maar die had ze niet. Ze was 17 jaar toen ze met mijn vader trouwde, toen voor haar een onbekende man. Zo ging dat vroeger voor jonge, allochtone meisjes in Marokko, het land waar mijn ouders opgroeiden. Mijn ouders hebben zoveel drempels gehad, zoveel pijn gekend en het mooie is dat ze hun kinderen iets anders toewensen.”
“Vaak denk ik: ‘run girl, run! Weg uit die ongezonde relatie waarin je jezelf wegcijfert.'”
“Vandaag kunnen vrouwen vrijer zijn. Ze hebben keuzes. Het is aan hen om te beslissen wat ze met hun dromen en ambities doen, hoe ze hun gezin opvoeden en organiseren. Ze kunnen kiezen met welke partner ze hun leven delen. Gek genoeg zie ik wat dat laatste betreft nog het meeste fout lopen. Ik merk dat vrouwen nog zeer veel opgeven voor de man met wie ze samen zijn, dat hoofdstuk in het emancipatieverhaal is onderbelicht. Als ik zie hoe vrouwen, vaak dertigers, zich soms smijten, fysiek en mentaal voor een man, ondanks het feit dat de relatie niet in evenwicht is of dat ze weten dat hun man dingen doet die niet door de beugel kunnen. En vrouwen blijven vergeven, blijven zichzelf achteruit stellen. Ik vind dat een zeer vreemde “trend”. Vaak denk ik: ‘run girl, run! Weg uit die ongezonde relatie waarin je jezelf wegcijfert.’ Gek genoeg gaat het vaak om vrouwen die zeer succesvol op professioneel vlak. Zo zelfzeker als ze zijn in hun job, zo onzeker zijn ze in hun relatie. Het gebrek aan zelfrespect is vaak schrijnend. Ik zie het te veel, autochtoon, allochtoon, van rijk tot minder rijk.”
Sihame zwijgt even en zegt dan: “Verdorie vrouwen, geloof in jezelf, blijf bij je kern, dan kan je evenwichtiger relaties aangaan. Daarmee begint alles. Zelfliefde en zelfrespect. Pas op,” zegt ze nog, “er bestaan ook heel veel onzekere mannen. En dat kan ook niet anders. Ik liep vorige zomer op een festival rond en ik bedacht dat het voor jongens ook echt wel moeilijk moet zijn. Die mannen zagen er allemaal zo afgetraind uit! Sta er maar eens tussen als jonge gast met een fantastisch karakter maar zonder sixpack. Ik hoop dat het empoweren vandaag niet enkel gaat over het uiterlijke, maar vooral over wat er vanbinnen zit! Voor vrouwen en voor mannen. Ik hoop dat we elkaar gaan helpen om samen een mooi evenwicht te vinden, om elkaar te laten zijn en samen aan de knoppen te gaan draaien.”
Lees de hele reeks over vrouwen op topfuncties:
Elke Jeurissen: “Vrouwen worden te vaak afgeschilderd als een kansengroep”
Saskia Van Uffelen: “In tijden van verandering heb je vrouwen nodig”
Assita Kanko: “Mannen en vrouwen moeten meer beseffen dat de vrouw niet de CEO is van het gezin”
Caroline Pauwels: “Je wimpelt met huishoudhulp en kinderopvang geen verantwoordelijkheid af”
Anne Chapelle: “Wie kiest voor een ambitieus plan, moet inleveren”
Marleen Temmerman: “Mannen en vrouwen zijn even capabel om leiding te geven”
Chantal Pattyn: “Je betaalt een heel hoge prijs voor dit soort leven”
Meyrem Almaci: “Er is bewijs dat genderdiversiteit tot betere prestaties leidt. Waar wachten we nog op?”
Schrijf je reactie