Who run the world

“Vrouwen worden te vaak afgeschilderd als een kansengroep”

Elke Jeurissen over vrouwelijk leiderschap

“Vrouwen worden te vaak afgeschilderd als een kansengroep”

Vlaamse vrouwen met talent en leiderschapskwaliteiten bereiken zelden de top. In deze reeks vraag ik tien inspirerende vrouwendie vandaag topposities bekleden, waarom dit nog steeds zo is en hoe dat beter kan. En ook: hoe denken zij dat de wereld eruit zou zien met meer vrouwen op sleutelposities? Video door Claudia Offeciers

Ze heeft een samengesteld gezin, startte vijf jaar geleden haar tweede bedrijf en vierde onlang het vierjarig bestaan van haar Straffe Madammen Netwerk, dat meer dan 2500 ondernemende vrouwen telt. “Ik ga door zolang ik mij amuseer en ik het gevoel heb dat ik vrij ben,” zegt ze. Elke Jeurissen weet wat ze wil.

Mannen op de barricade

Elke ziet veel mensen. Via haar eigen bedrijf Glassroots treedt ze binnen in een divers arsenaal aan ondernemingen en organisaties waar ze voornamelijk leidinggevenden ontmoet, “praktisch evenveel mannen als vrouwen,” zegt ze. “Ik merk wel doorheen mijn carrière dat er vandaag meer vrouwen in leidinggevende functies actief zijn dan twintig jaar geleden. En dat het aantal vrouwen nogal verschilt per sector. Ik vertoef vooral in de politieke wereld en de bedrijfswereld. Sinds er in de politiek quota werden ingevoerd zie ik een redelijk goede doorstroming naar het topniveau en konden eindelijk de eerste vrouwelijke partijvoorzitters aantreden. In het bedrijfsleven zie ik dat vrouwen vooral in zachtere sectoren de touwtjes meer en meer in handen nemen. Ik vind de stijgende aanwezigheid van vrouwen een zeer positieve evolutie.”

“Waarom precies? Eigenlijk leg ik bij deze vraag altijd het argument op tafel waar iedere bedrijfsleider oren naar heeft,” zegt Elke glimlachend. “Wat is de meerwaarde van vrouwen in organisaties? Bottom line: het brengt meer op. En waarom is dat zo? Omdat vrouwen andere accenten leggen dan mannen. Net zoals ingenieurs andere dingen op tafel leggen dan regisseurs of zoals 20-jarigen andere zaken willen bespreken dan 40-jarigen. Hoe meer vrouwen rond de tafel, hoe meer diversiteit, hoe uiteenlopender de inzichten en hoe beter de oplossingen. Hoe beter de oplossingen, hoe beter de financiële resultaten. Zo simpel is dat. Daarbij komt dat organisaties vandaag veel sneller dan vroeger inspelen op verandering. En die wendbaarheid vereist dat je heel goed signalen moet kunnen oppikken uit jouw omgeving en ecosysteem. Om dat te kunnen moet je een empathische en verbindende leider zijn. Vrouwen zijn daar iets sterker in. Dat is ook al zo vaak aangetoond in verschillende onderzoeken.”

“Je kan een probleem niet oplossen als je het niet eerst erkent. Dus daar moet echt meer bewustmaking rond komen.”

“Maar,” benadrukt Elke. “Het is natuurlijk niet omdat iets bewezen is, dat iedereen daar in hoofde ook van overtuigd is. In mijn ervaring merk ik dat er veel mensen er helemaal geen probleem mee hebben dat slecht 25% van de experten die in duidingprogramma’s aan het woord komen vrouwen zijn, of dat slechts 15% van de sprekers op evenementen vrouwen zijn en dat we er absoluut nog niet zijn als het gaat over de aanwezigheid van vrouwen in managementteams. En daar wringt het schoentje. Je kan een probleem niet oplossen als je het niet eerst erkent. Dus daar moet echt meer bewustmaking rond komen.”

Elke legt uit dat we daar slim over moeten nadenken. Om dingen te veranderen moet je volgens haar kijken wie de ‘change agents’ zijn. Wie zijn de mensen die je moet overtuigen om verandering door te voeren? En ze benadrukt dat het niet alleen vrouwen zijn die je mee op de kar moet krijgen, maar ook mannen. “Neem nu bijvoorbeeld stemrecht voor vrouwen,” zegt ze. “Dat recht is ter sprake gekomen doordat vrouwelijke actievoerders voor die wet ijverden, maar ook dankzij mannelijke politici die de wet gestemd hebben. Soms staan mannen zelfs meer open voor dit soort boodschappen dan vrouwen. Dat merk ik wanneer ik acties onderneem om vrouwen meer zichtbaar te maken in bestuursfuncties, managementfunctie of als experten. Die oproepen worden ook door heel veel mannen gedeeld. Zij zien ook wel zo stilaan in wat de meerwaarde van vrouwen in samenleving en bestuur is en dus moeten we hem betrekken.’”

De Tribe

“Maar goed, er is dus wel nog werk aan de winkel,” gaat Elke verder. “Dat is duidelijk. Vrouwen worden nog veel te vaak afgeschilderd als een kansengroep. Als ik de krant opensla lees ik soms dat er iets zal gedaan worden voor: mensen met een beperking, mensen met een migratieachtergrond, mensen met een andere seksuele geaardheid en… vrouwen. Dat ergert mij mateloos. Vrouwen maken de helft van de bevolking uit! Waar is het besef? Beeld je eens in dat al het potentieel dat momenteel bij jonge meisjes en vrouwen niet ingezet wordt, wel zou ontwikkeld en gebruikt worden, de impact zou enorm zijn.”

Elke begint nippend aan haar koffie aan een heldere analyse over de redenen waarom vrouwelijk talent zo vaak braakliggend terrein blijft. Eerst en vooral wil ze het over opvoeding hebben. “Meisjes krijgen vandaag tijdens hun opvoeding nog altijd andere boodschappen mee dan jongens,” zegt ze. “Ze moeten lief, rustig en beleefd zijn, vooral als ze van nature een iets heviger karakter hebben. Dat slaat nergens op. Leer hen om gewoon henzelf te zijn. Sheryl Sandberg, de COO van Facebook zei ooit: “don’t call your daughter ‘bossy’, call her a future boss.” Dat zegt alles. Meisjes moeten in hun identiteit geapprecieerd worden, zodat ze weten wat ze willen en er dan voor gaan. Ze moeten zichzelf durven blijven. Ik weet nu: ‘Not everybody has to like you. But you do.’”

“Meisjes moeten in hun identiteit geapprecieerd worden, zodat ze weten wat ze willen en er dan voor gaan.”

Elke kan het belang van een stimulerende opvoeding voor getalenteerde en ambitieuze meisjes dan ook niet genoeg benadrukken. “Ik richtte zelf op mijn 29e mijn eerste bedrijf op en ik ben toen erg geschrokken van de reacties in mijn directe omgeving: ‘zou je dat wel doen Elke? Zomaar al je zekerheden opgeven? En wat als je binnenkort aan een gezin begint?’ Mannen in mijn omgeving kregen deze opmerkingen niet. Gelukkig zei mijn moeder me altijd dat ik moest zorgen dat ik onafhankelijk ben en dat ik voor mezelf moet zorgen. Ze zei ook: ‘je kan alles wat je wil. Jij bepaalt wat je graag wilt doen en je kan dat ook gewoon gaan doen. Jouw mening is even belangrijk als die van iemand anders.’ Dat zijn belangrijke boodschappen voor een opgroeiend meisje, want het geeft een soort van vrijheid waardoor je je ding kan en durft doen en waardoor je durft falen.”

“Die opvoeding is ook belangrijk omdat vrouwen erg onzeker zijn. Ze moeten voldoende horen dat onzekerheid niet erg is. Dat het stemmetje dat je zegt dat het allemaal niet zal lukken er altijd zal zijn. En af en toe gaat het effectief mis. Dat is niet erg, sta recht en ga verder. Maar dat beseffen vrouwen niet. Ik denk dat veel vrouwen met talent zich daardoor veel te veel verstoppen. Te veel vrouwen gaan er van uit dat zolang ze hun best doen men vanzelf wel zal zien dat ze goed bezig zijn, omdat ze hard werken en goed werk afleveren.” Elke benadrukt dat een dergelijke aanpak niet werkt. Vrouwen moeten volgens haar dringend zelf vertellen hoe ze hebben bijgedragen tot bepaalde resultaten.

Ze vindt dat vrouwen in de eerste plaats hun zelfvertrouwen moeten samenrapen en zichzelf zichtbaarder moeten opstellen, hun wensen kenbaar maken en ambities formuleren. Het komt niet vanzelf. “In tegendeel,” zegt ze. “Vrouwen zeggen vaak dat ze geen last hebben van seksisme op dat vlak, maar als ik dan vraag of het nooit gebeurt dat ze in vergaderingen totaal niet gehoord worden, dat ze genegeerd worden zeggen ze, ‘ah ja, tuurlijk, elke week’. Ze zijn het soms zo gewoon, dat ze zich niet meer bewust zijn van hun onzichtbaarheid in hoofde van vele mannen. En als je geen bewustzijn hebt van wat gebeurt, kan je er niets aan doen. Mannen zorgen er wel voor dat ze gehoord worden en dat ze medestanders hebben. Ze zijn daar heel bewust mee bezig. Het is aan de vrouwen om dat ook te doen.”

Elke is een zeer grote voorstander van de snelle ontwikkeling van een sterke ‘tribe’, een netwerk van en voor vrouwen die de juiste boodschappen aan elkaar geven. “Daarom richtte ik de Straffe Madammen Club op,” zegt ze. “Het is een netwerk waar vrouwen elkaar stimuleren en inspireren om niet onzeker te zijn en om te springen. De sisterhood kan er floreren. Ik stimuleer de vrouwen om zoveel mogelijk ervaringen uit te wisselen, wij vrouwen moeten praten met elkaar en dingen benoemen: zeggen hoe angstaanjagend het soms is, hoe onzeker we soms zijn, hoe we ons schuldig voelen tegenover onze kinderen, hoe onze relatie soms lijdt onder onze ambitie, enzovoort. We moeten dat tegen elkaar zeggen. We moeten elkaar daarover informeren en vooruit helpen. En we moeten heel erg vanuit de praktijk vertellen. Ik zie nog veel vrouwen die daar individueel mee worstelen en dat is erg jammer. Als je dat allemaal deelt met elkaar, gaat het veel makkelijker.”

Twee keer CEO

“Waarom zijn vrouwen eigenlijk zo onzeker?” vraagt Elke zich tenslotte af. “Ze zijn veel sterker dan ze denken. Bijna alle vrouwen met een gezin zijn sowieso minstens CEO en een uitzonderlijke manager: van hun gezin. Ik zie dat veel mannen bijdragen aan de organisatie van het huishouden. Ik ken echter geen enkele man die mee instaat voor het management van het gezin. Vrouwen nemen de leiding en verdelen de taken: van koken, tot badpakken en tandpasta die gekocht moeten worden, tot doktersafspraken enzovoorts. De rest van het gezin is uitvoerend. En dat is een flink pak energie waar vrouwen wel en mannen niet mee bezig zijn. Mannen staan daar vaak niet bij stil. Die gaan gewoon werken en helpen als hen dat gevraagd word.”

“Er bestaan geen perfecte oplossingen. Maar we kunnen realistisch zijn in de plannen die we maken en dat helpt veel.”

“In bedrijven worden mensen goed betaald om te managen, moeten ze zelf bepaalde competenties hebben vooraleer ze manager kunnen zijn. Dus waar twijfelen vrouwen over? Ik heb een nieuw samengesteld gezin met vijf kinderen tussen 12 en 24 jaar. Ik startte mijn eerste bedrijf toen ik 29 was, mijn tweede toen ik 39 was. Mijn eerste kind kreeg ik toen ik 30 was. De laatste jaren is er veel veranderd voor mezelf en in mijn gezin. Loopt dat allemaal even vlot altijd? Nee, natuurlijk niet. Loopt het soms serieus in het honderd? Uiteraard. Maar al doende leer je. En ik heb vooral beseft dat wij vrouwen echt moeten leren delegeren. Veel vrouwen zijn te perfectionistisch en willen alles zelf doen. Dat gaat niet. Ik pleit er voor dat vrouwen een deel van de taken gaat uitbesteden, niet alleen op het werk maar vooral ook thuis! Betekent dat dat zij of haar partner een aantal jaar al je loon aan hulp uitgeven? Dan is dat een bewuste keuze en dat is oké. Dat duurt slechts enkele jaren, en het maakt het mogelijk dat ze aan de slag blijft en erna kan doorgroeien. Vrouwen moeten op lange termijn kijken. Iedereen kiest wat hij of zij doet, uiteraard. Maar het is belangrijk om ons bewust te zijn van de consequenties van onze keuzes. Er bestaan geen perfecte oplossingen. Maar we kunnen eerlijk en realistisch zijn in de plannen die we voor onszelf maken en dat helpt veel.”

“En dan is er nog iets,” zegt Elke, “onze kinderen. We moeten meer leren delegeren op het werk en thuis aan onze partners, maar ook aan onze kinderen. Ik zie veel mensen op topniveau, ook vrouwen, die zonen en dochters opvoeden die nogal verwend worden. En zo leren mannen nooit om iets te doen. En dochters moeten intussen lief zijn. Hoe gaan we de rolverdeling dan positief beïnvloeden? Ik mag als mama en plusmama vijf kinderen (mee) grootbrengen en ik hanteer in die opvoeding een zekere feministische inslag. Vooral de jongens nemen mij dat niet altijd in dank af, want wat ik tegen hen zeg loopt niet altijd gelijkaardig met de boodschappen die ze op school of in de media mee krijgen. Maar goed, we houden vol. En zo komt het wel in orde.”

 

Lees de hele reeks over vrouwen op topfuncties:

Saskia Van Uffelen: “In tijden van verandering heb je vrouwen nodig”
Assita Kanko: “Mannen en vrouwen moeten meer beseffen dat de vrouw niet de CEO is van het gezin”
Caroline Pauwels: “Je wimpelt met huishoudhulp en kinderopvang geen verantwoordelijkheid af”
Anne Chapelle: “Wie kiest voor een ambitieus plan, moet inleveren”
Marleen Temmerman: “Mannen en vrouwen zijn even capabel om leiding te geven”
Chantal Pattyn: “Je betaalt een heel hoge prijs voor dit soort leven”

Deze reeks wordt mogelijk gemaakt met steun van Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere Journalistiek

Schrijf je reactie

Tine kroop drie jaar geleden in de journalistieke pen. Ze schrijft voor Knack Weekend en Sabato en liet inmiddels twee boeken op de wereld los. Voor Charlie Mag zoekt ze graag de rimpels in de vijver. Want achter de kleinste feiten zitten de belangrijkste verhalen.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen