Opinie

“Zeg maar gewoon Dalilla”

Waarom ik niet graag heb dat je het N-woord zegt

“Zeg maar gewoon Dalilla”

Een paar dagen geleden werd ik op Facebook getagd in een bericht. Een frituur was op zoek naar een stel dieven die hun collectebus gepikt hadden. Terwijl de dieven de toogbediende aan de praat hielden gingen ze er vandoor met een spaarpotje waarin klanten geld konden achterlaten voor een goed doel in Afrika. Het was al gauw duidelijk waarom ik in dit bericht getagd werd. De uitbaters van de zaak waren immers op zoek naar ‘een missiespaarpot van zo’n dankbaar knikkend negertje’. Nu, voor mij en velen anderen is het vandaag de dag écht niet evident dat het n-woord zomaar en zonder nadenken gebruikt wordt. Maar voor heel veel mensen is het gewoon een onschuldig woord dat zwarte mensen of Afrikanen omschrijft. De reacties onder de post gingen dus ook al snel niet meer over de verwerpelijke diefstal. Enerzijds waren er een heleboel mensen die verontwaardigd of zelfs boos reageerden op het gebruik van dat woord. Anderzijds waren er een heleboel mensen die dat dan weer onzin vonden en over de origine van de dieven struikelden. Discussies ‘op zijn internets’ ontsproten, waarbij haat en gescheld uiteraard niet uitbleven. Ik zuchtte.

Het zette me weer aan het denken over dat n-woord, en over hoe onze taal geleidelijk aan aan het veranderen is. Bijbenen is eigenlijk een beter woord. Ik heb al vaak met mensen gesprekken, discussies en zelfs bijna ruzies gehad over dat woord. Het is namelijk niet onschuldig. Historisch gezien niet (het werd voor het eerst gebruikt om de lading van een slavenschip te omschrijven in de 17de eeuw), maar ook nu niet. Ik wil het hier even hebben over de situatie bij ons, niet over ’the n-word’ in andere landen en popcultuur uit Amerika.

“Als je mij wil omschrijven, heb ik liever dat je me zwarte vrouw, Afrikaanse of vrouw met Afrikaanse roots noemt.”

Nee, ook hier bij ons is het woord niet onschuldig. Waarmee ik niet eens een beschuldiging uitspreek, eerder een vaststelling. Ooit werd ik gebeld door een journalist die me oprecht de vraag stelde: “Ja maar, als ik geen neger mag gebruiken, wat dan wel? Het is gewoon een objectieve beschrijving en stamt af van ‘negro’ wat zwart betekent?” Ik moest toen even zoeken naar een antwoord dat kon omschrijven waarom dat woord me stoort. Uiteindelijk heb ik het zo uitgelegd: als je mij wil omschrijven (en het daarbij belangrijk is dat het geweten is dat ik een donkere huidskleur heb), heb ik liever dat je me zwarte vrouw, Afrikaanse, vrouw met Afrikaanse roots, Rwandees-Belgische, Belgisch-Rwandese, Afro-Europeaan, Afro-Kempenaar noemt. Dat zijn al zeven alternatieven die je heel gemakkelijk kan gebruiken en waar ik niet over zou struikelen. Het is niet zoveel werk om in eender welk gesprek of artikel of discours het woord neger te vervangen door een keuze uit een waaier van alternatieven. Neger werd me vaker toegespuwd als scheldwoord, dan dat ik het hoorde als objectief woord.

“Goed,” zei die journalist me, “maar waarom zouden we een woord moeten censureren? Die gevoeligheid is toch puur persoonlijk. Als jij me witte of zelfs bleekscheet noemt neem ik daar toch ook geen aanstoot aan?” Ook daar moest ik even over nadenken. Maar eigenlijk was ook op deze vraag het antwoord simpel: jij wordt helemaal niet systematisch bleekscheet genoemd. Als dat al gebeurt is het heel zelden, en al zeker niet onschuldig, om je te beschrijven. Je hoort zelden of nooit ‘een groep bleekscheten zat te wachten aan de bushalte’ of zoiets. Je geschiedenis is niet de onze. Er werden geen slaven verscheept die bleekscheten genoemd werden door mensen met een andere huidskleur. Of als dat al gebeurde, was dat absoluut niet op dezelfde schaal. En als je als ‘witte’ omschreven wordt, is dat voor mij equivalent aan ‘zwarte’, niet aan neger.

“Als je als ‘witte’ omschreven wordt, is dat voor mij equivalent aan ‘zwarte’, niet aan neger.”

Toen volgde, onvermijdelijk, de opmerking: “Ja, maar mensen met donkere huidskleur zeggen dat onderling constant.” Daar had ik geen pasklaar antwoord op. Dat het voor mij anders aanvoelt als een andere zwarte persoon me neger noemt, is geen afdoend antwoord. Want ja, zo maken we het mensen wel moeilijk. Ik begrijp het principe van een woord ‘reclaimen’, en ik snap ook dat je er zo de kracht van wegneemt. Jay Z legt dat hier mooi uit aan Oprah bijvoorbeeld. Vrouwen hebben dat ook gedaan met ‘wijf’ of ‘bitch’. Die woorden werden jarenlang gebruikt om vrouwen te denigreren. Maar we hebben ze zowat teruggeëist. We kopen nu truien waarop ’topwijf’ staat, of noemen onszelf ‘wonderwijven’. We durven al eens zeggen ‘That’s my bitch!’ ter aanmoediging. En we zijn het er allemaal over eens dat dat ànders is, dan wanneer een man ons zomaar, om ons te omschrijven, die ‘wijven’ zou noemen. Met het n-woord is dat niet anders. Maar toch, ik begrijp die verwarring. En ik zou zelf liever hebben dat niemand neger tegen me zegt, ook niet mensen met Afrikaanse roots. Ik wil dat woord niet eens reclaimen.

Ik zat een tijdje geleden met mede-Charlie met donkere huidskleur (jup, wij zijn nogal divers wij) een koffie te drinken en hierover te babbelen. Een lieve mevrouw die vlak naast ons zat onderbrak ons beleefd. Ze zei met enige schroom: “Sorry, maar toen ik jong was werd me op school geleerd dat ‘zwarte’ not done was, dat we ‘neger’ moesten zeggen.” We hadden een fijn gesprek met deze dame, waar ik nog vaak aan terugdenk. Want hoe verwarrend moet het zijn als woorden waarvan je letterlijk op school leerde dat ze onschuldig zijn, nu opeens aan racisme gelinkt worden? Ik begrijp de totale verwarring. En dat mensen zich beginnen afvragen ‘ja maar, serieus, wat kan en mag er hier eigenlijk nog wel, we worden voor het minste racist genoemd’.

“We zijn geëvolueerd als maatschappij, en met die evoluties gaan een aantal nieuwe gebruiken gepaard.”

Daarom was ik teleurgesteld in de reacties onder die post van de frituur. Ik ben ervan overtuigd (dat zeiden ze trouwens zelf in de commentaren) dat die uitbaters niet wisten dat het woord ‘negertje’ zo’n zware lading met zich meedraagt. Net zoals ik ervan overtuigd ben dat 3/4de van de mensen die dat n-woord in hun vocabulaire hebben, er niets racistisch mee bedoelen. Maar, zoals ik al (vaak) zei: het is 2017. We zijn geëvolueerd als maatschappij, en met die evoluties gaan een aantal nieuwe gebruiken gepaard. En daar mogen we mensen op wijzen. Ik zeg ‘we mogen erop wijzen’, niet ‘we moeten afschieten/censureren/bestraffen’. Taal is een van die dingen die constant in beweging zijn, iets dat fluïde is. We nemen woorden en begrippen over van andere talen, vinden er weer nieuwe uit, en oude woorden geraken in ongebruik. Ik had dus liever onder die post een vriendelijk verzoek gelezen om ‘negertje’ te vervangen door een van de vele andere mogelijkheden, en eventueel zelfs een beetje extra uitleg. Het hoeft niet altijd hard tegen hard te zijn.

In De Slimste Mens kreeg ik opeens een fragment te zien over ‘negerinnentetten’. Ik rechtte mijn rug alvast en zette me schrap voor wat daarop zou volgen. Ik hoor uiteraard liever ‘Mellow Cakes’. Toen Erik me dan ook vroeg of we die zoetigheden nog zo mochten noemen, hield ik het kort. Nee. Niet meer. Ik ben er geen discussie over begonnen, want dan zou ik deze hele uitleg die ik hier probeer te geven moeten doen, en ik ken het tv-format intussen genoeg om te weten dat daar geen tijd voor is. Iets dat gevoelig ligt aan beide kanten van ‘het spectrum der meningen’ verdient meer dan een one-liner in een spelshow, redeneerde ik. Maar bij deze dus. Ik ben geen neger. Ook geen negerin. Ook geen negertje. Ik ben Dalilla, een mama, een echtgenote, een dochter, een vriendin, een zus, schoonzus, kleindochter, schoondochter, nicht, auteur en journalist. En ik ben een zwarte vrouw, een Afrikaanse, iemand met Afrikaanse roots, iemand met een donkere huid, kroeshaar en dikke lippen. Een Rwandees-Belgische, Belgisch-Rwandese, Afro-Vlaming, Afro-Europeaan, Afro-Kempenaar. Maar ik ben geen neger, echt niet.

Foto: Harvey Bouterse

Schrijf je reactie

19 reacties
  • Trogh Georgette says:

    U heeft gelijk mevrouw  ,velen staan er echter niet bij stil ,het is zo ingeworteld maar ik begrijp wat u bedoeld en zal er zeker aan denken .???

  • Jan says:

    Beste mevrouw Dalilla Hermans, voor mij ben je gewoon een MENS met een andere toplaag van huidcellen – waar jij noch ik iets kan aan doen (Ik ben heel wit). Hier in België wordt het woord ‘neger’ nog altijd gebruikt, zonder bijbedoelingen door 90%+ van de mensen (zowel door witte, bruine als zwarte mensen) Huidskleur interesseert me geen zak, zoals de meesten onder ons. Een traditioneel woord dat eigenlijk NIKS fout betekent, tenzij je de klemtoon en de inhoud van de spreker hoort. (dan weet je direct of het onschuldig en neutraal is of dat het over een arrogante racistische klootzak gaat) Het gebruik van het ‘N’ woord gaat hier heus niet direct verdwijnen – het is ‘cultureel erfgoed’ en heeft HIER weinig impact inzake racisme. (gelukkig) – tenzij op hatelijke manier gebruikt in een zin door een racistisch zwijn. En ik ben een links ruimdenkend humanistisch persoon, tegen elke vorm van racisme. Maar een ‘klassiek’ woord begraven helpt niks. Het is de ZENDER van het woord en zijn/haar context en intonatie die van belang zijn – zoals bij het grotendeel onzer woorden.

  • Ariane says:

    -‘WORD’-, Dalilla ! Het ‘n’ woord gebruik ik nooit, hoewel ik onder andere een hiphop en nu-soul liefhebber ben en het ‘n’-woord daarin veelvuldig (in hiphop toch zeker) wordt gebruikt. Zelf ben ik een blanke 38-jarige vrouw. Soms werd ik ‘sale Flamand’ genoemd in Brussel : ( . Niet prettig natuurlijk, maar ik begrijp waar het vandaan komt. In ‘la Flandre profonde’ wordt het ‘n’-woord jammer genoeg nog steeds vaak gebruikt, merk ik. Ik doe daar niet aan mee. Anderen zullen het waarschijnlijk altijd blijven gebruiken. Doe zo verder Dalilla! beetje met elkaar praten en gedachten uitwisselen is altijd verrijkend.

  • Nico.Sansen says:

    Kijk, eerst en vooral ik sta achter de auteur van dit artikel en ook achter haar zienswijze ivm zwarte piet en de oerwoudfuif. Stereotypes, vooral wanneer mensen er zich ongemakkelijk bij voelen zijn uit den boze. Wie blijft volharden in zijn boosheid, bijv de knecht van sinterklaas, page oftewel huisslaaf kledij etc…. Moet maar gewoon eens durven zeggen dat hij of zij vind dat zolang racisme een cultuurhistorische achtergrond heeft, het ok is. Maar dat zijn dan wel die mensen die het onderwerp aansnijden met de volgende opening, ik ben geen racist maar…… Geef het gewoon toe, wie dergelijke dingen anno 2017 nog ok vind is een racist. BTW, het woord, ‘neger’ heeft altijd al een negatieve ondertoon gehad, gebruik het dus niet. Het gebruik maken van alternatieve namen is ook geen oplossing.. Een goede raad voor de auteur, als je racisme wil bannen uit de samenleven, stop dan met raciale referenties te gebruiken…. Of afkomst…. We zijn toch allemaal Nederlandstalige Belgen of niet? Ik denk alvast van wel, wanneer U denkt van niet… Wel, ik ben een West Vlaming, samen met de Oost Vlamingen, de Zeeuws Vlamingen uit Nederland en de Frans Vlamingen uit Frankrijk een echte Vlaming. Antwerpenaars en Limburgers zijn genaturaliseerde Nederlanders en mensen uit Vlaams Brabant zijn eigenlijk Fransen…. Gaan we echt belachelijk doen ja?

  • Gerard De Beule says:

    Dalilla, zoals ik een blanke ( blanco=wit) ben, ben jij een neger ( negro=zwart ), hoe je het ook draait of keert. Wanneer racisten,blanke of zwarte, een woord een pejoratieve betekenis meegeven, voel ik me niet geroepen om dat woord niet meer te gebruiken.Zoniet geef ik toe aan hun verwrongen denkwijze.
    Zolang een woord niet expliciet beledigend is,blijf ik het gebruiken.

    • Volgens deze redenering zou iemand die in het Hindoïsme gelooft zonder problemen met een t-shirt met swastika op naar pakweg een holocaust museum in Duitsland kunnen gaan. Het hakenkruis is immers een eeuwenoud religieus symbool dat de nazi’s een pejoratieve betekenis hebben gegeven. Daar rekening mee houden is toegeven aan de verwrongen denkwijze van nazi’s. Het is een visie natuurlijk, en wie ben ik om je die te ontnemen.

  • Max says:

    Mooi verwoord Dalilla.
    Veel mensen snappen nog steeds niet hoe het woord ‘neger’ beladen is en hoe erg het een zwarte persoon stoort wanneer iemand dat woord uitspreekt of er een grap over maakt. Dit gaat gepaard met eeuwen onderdrukking, discriminatie en gruwel. En met een constant gevoel van spot.
    Ikzelf ben witter dan wit ( ik word alleen maar rood in de zon, nooit zelf lichtbruin ), maar ik voel mee met het latent aanwezige ongemak wanneer men als zwarte hiermee te maken heeft.
    Het gaat je goed!

  • Cristobal says:

    ’t Is bijna Sinterklaas zeker? De hoogste tijd om het vuur nog eens op te poken en ons weer te gaan verliezen in onzalige discussies over zwette Piet? Ooit was “neger” wel een sociaal aanvaard woord, vandaag heeft het inderdaad een pejoratieve betekenis gekregen. Terwijl het etymologisch nochtans gewoon “zwarte” betekent. Net als blanke, van blanco, gewoon “witte” betekent. Het is onder invloed van social justice warriors dat termen om een minderheidsgroep aan te duiden voortdurend aangepast moeten worden. Niet alleen wat betreft huidskleur overigens:

    Gebrekkigen werden gehandicapten werden mindervaliden werden andersvaliden werden personen met een beperking.
    Gastarbeiders werden allochtonen werden personen met een migratieachtergrond.
    Bejaarden werden ouderen werden senioren.

    Newspeak of zo.

    Ik zeg overigens gewoon Mellow Cakes. Zo’n armzalig koekske vergelijken met negerinnentetten, euh, de borsten van vrouwen met Afrikaanse roots, da’s een zware belediging voor de tetten.

  • CeeBeeR says:

    wat is er fout met “negerinnentetten”, wij noemen deze delicatessen eerder “nonnenscheten”
    term is trouwens ontstaan nog voor de tijd dat we op school eerbiedig moesten zeggen “neger” ipv “zwarte”
    Maar ik begrijp de stelling wel, die geponeerd is door een intelligente, mooie vrouw! En… ik ben de eerste in de rij om te roepen dat er respect moet zijn voor alle mensen. Maar humor en dingen benoemen, met een woord dat reeds jaar en dag traditie, en enkel ter humoristische ondertoon is gebruikt, moeten we niet gaan verwarren met het gedrag van de mensen die deze woorden eventueel gebruiken. Dalilla is een Afrikaanse Belg, mijn vrouw een Braziliaanse Belg, en ik ben een Belgische Belg. meer hoeft er in de persoonsomschrijving/beschrijving toch niet te staan… Mij hoor je nooit nog het N woord gebruiken, maar de zwarte koekjes dat zijn Oreo’s, die andere blijven voor mij “te lang in de zon gebruinde witte tetten” 😉

  • Ilse says:

    Het zijn gewoon koekjes, waarom moeten het borstjes genoemd worden, witte of zwarte? Mellow cakes dus of als het absoluut leuker moet: chocolade zoenen.

    Wat me het meest teleursteld is de deelname aan de slimste mens. Racisme is verschrikkelijk, maar seksisme kan ermee door als ik maar in de aandacht sta? Vreemde keuze.

    • Veerle Straetemans says:

      Inderdaad. Enkel rollen met de ogen als een mop wordt verteld over groepsverkrachtingen in India, is voor mij onvoldoende …

      • Ik zat niet in die aflevering en de opnames zijn alweer een tijdje terug gebeurd (voor de uitzendingen startten dus). Als ik in die uitzending had gezeten, dan had ik hierop gereageerd. Als die uitzending op tv was geweest tijdens de opnames had ik er ook op gereageerd. Maar bon, je kan nooit goed doen voor iedereen, en meningsverschillen moeten er zijn.

    • Je kan je vragen stellen bij de keuzes die ik maak, dat is jouw goed recht. De boodschap die ik probeer te brengen is er eentje die moeilijk verteerd geraakt, en zelden degelijk platform krijgt. Door mijn deelname aan de slimste mens bereik ik oneindig meer mensen dan met wat ik via andere wegen dagelijks doe (schrijven, lezingen geven etc.). Je kan maar in discussie gaan met mensen als je connectie maakt, en door dit programma kon ik connecteren met mensen die me anders nooit zouden kennen. Ik heb me intussen al op verschillende plaatsen uitgesproken over seksisme in de slimste mens. Je hoeft het niet eens te zijn met wat ik daarover zeg of vind, maar ik ga het onderwerp niet uit de weg.

      • Veerle Straetemans says:

        Als iemand zegt dat ie teleurgesteld is, dan is dat geen mening, maar een gevoel. Als jij zegt, ik doe mee aan een platform of een ‘format’ om een bepaalde reden, is dat jouw keuze die consequenties heeft. Voor mij ben je minder geloofwaardig geworden door mee te doen aan een sexistisch programma.

      • Stellen dat dsmtw een seksistisch programma is, is wel een mening. Ik ben van mening dat het een spelprogramma is waar comedians moppen maken. Soms zijn die vrouwonvriendelijk, homofoob, fatshaming, of racistisch. De deelnemers aan dit spelprogramma zijn echter per definitie mondige volwassen mensen (anders wordt je niet gevraagd), die vrij spel krijgen om wel of niet te reageren. Zowel tijdens de opname als achteraf in de media. Daarbij is het een spelprogramma waarin meer vrouwen, mensen met migratieroots, politici vanuit het volledige spectrum, mensen in alle maten en vormen dan eender welk ander populair spelprogramma in Vlaanderen ooit aan bod komen. Meningsverschil dus.

      • Veerle Straetemans says:

        Ik deconnecteer. Jij bent te overtuigd van jouw eigen gelijk!

      • ilse says:

        hoe kan je een connectie leggen met kijkers van een programma.? Ze reageren niet en er is geen mogelijkheid tot discussie. Ze kennen je nu, dat wel. Maar je mening komt niet aan bod in een spelletjesshow en je aanwezigheid houdt eigenlijk een goedkeuring van het format in. Een format dat al jaren gekend is en waarvan iedereen weet wat voor belegen, vrouwonvriendelijke humor daar standaard is.

  • Wim Janin says:

    Dank je wel, Dalilla, voor deze rustige, weloverwogen & onderbouwde uitleg.
    Ik kon het lange tijd niet precies plaatsen, maar nu wel!

    Dag zwarte, vriendelijk vrolijke medemens!

  • Inge says:

    Wij spreken over zwarte vrouwen borstjes en ze zijn er ook in t ‘wit’ en dan zijn t witte vrouwen borstjes …

Dalilla Hermans is geboren in Rwanda en geadopteerd. Ze heeft er haar missie van gemaakt om racisme en discriminatie bespreekbaar te maken en aan te pakken. Ze schrijft regelmatig stukken over dit thema voor Charlie en heeft een tweewekelijkse column in De Standaard. In 2017 kwam 'Brief aan Cooper en de wereld' uit bij Manteau, een autobiografisch boek met een scherp maatschappijkritisch randje. In 2018 leverde ze een bijdrage aan de bloemlezing "Zwart -Afro-europese literatuur uit de Lage Landen". Later dat jaar verscheen bij Davidsfonds haar kinderboek "Brown Girl Magic". In 2019 verscheen de thriller "Black-out" (uitgegeven bij Horizon), haar eerste fictieboek voor volwassenen. Vanaf september 2019 is Dalilla seizoensdenker van Concertgebouw Brugge en momenteel schrijft ze ism Mungu Cornelis de monoloog 'Epiphany' die later dit jaar in première gaat bij NTGent.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen