Bingewatcher extraordinaire Charlotte kent Netflix vanbuiten, spreekt vloeiend internets en denkt in memes. In haar rubriek ‘De Bingewatch Bitch’ bespreekt ze de waardevolle, nutteloze, hilarische en bloedserieuze dingen die op haar scherm voorbij komen. Dit keer: waarom we zo verslaafd zijn aan true crime (en waarom dat helemaal oké is).
Wie de afgelopen dagen een moment doorbracht op het internet, kwam ongetwijfeld nieuwe (complot)theorieën tegen over de verdwijning van Maddie McCann. Netflix bracht namelijk net The Disappearance of Madeleine McCann uit, een achtdelige documentairereeks over het driejarige Britse meisje dat in mei 2007 spoorloos verdween. In de reeks komen meer dan veertig experts en betrokkenen aan het woord over de zaak. Maddies ouders Kate en Gerry weigerden deel te nemen. De serie is een zoveelste aanwinst voor Netflix’ enorme aanbod aan true crime documentaires en staat in die categorie naast titels als Making a Murderer, Conversations with a Killer: the Ted Bundy Tapes en The People vs. OJ Simpson.
Zelf verslond ik The Disappearance of Madeleine McCann én the Ted Bundy Tapes op drie dagen tijd. Vanuit mijn veilige zetel laat ik me regelmatig meeslepen in true crime documentaires en binge ik de (vaak extra dramatische) geacteerde versies van waargebeurde verhalen alsof mijn leven ervan afhangt. Zelfs als ik al weet hoe het eindigt (spoiler alert: Ted Bundy krijgt de doodstraf), blijf ik aan mijn scherm gekluisterd wanneer documentairemakers en getuigen alle details van de zaak toelichten. Maar wat zegt dat eigenlijk over mij? Ben ik stiekem een ramptoerist die geniet van andermans lijden? Of beschik ik gewoon over een gezonde portie nieuwsgierigheid?
Als het aan klinisch psycholoog Michael Mantel ligt, hoef ik me gelukkig geen zorgen te maken. Volgens hem is het heel normaal om fan te zijn van het true crime genre. “Ik denk dat we altijd al een fascinatie hebben gehad voor het conflict tussen goed en kwaad. Sinds de jaren 50 worden we al bestookt met misdaadverhalen in de media en sinds de jaren 70 is dat alleen maar heftiger geworden. Onze fascinatie voor misdaad is tegenwoordig even sterk als onze angst ervoor.” Volgens Mantel komt die fascinatie verder uit een gevoel van empathie. “Ik denk dat één van de redenen waarom we geïnteresseerd zijn in misdaad, is dat we er compassie door kunnen voelen – niet alleen voor het slachtoffers, maar soms ook voor de dader.”
“Onze fascinatie voor misdaad is tegenwoordig even sterk als onze angst ervoor.”
Empathie voor de dader? Jazeker. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat we het allemaal maar dik oké vinden dat Ted Bundy, de beruchte seriemoordenaar uit de Verenigde Staten, een dertigtal vrouwen brutaal vermoordde. Wel dat we willen begrijpen wat er omgaat in zijn psyche. Zoals onderzoeksjournaliste Caitlin Rother het verwoordt: “We willen inzicht in de psychologie van een moordenaar. Om te weten hoe we onze familie en onszelf moeten beschermen, maar ook omdat we gewoon gefascineerd zijn door afwijkend gedrag.” We vragen ons af waarom iemand in godsnaam zoiets zou doen en als we dat begrijpen, kunnen we onszelf misschien beschermen.
Dat zou zeker gelden voor vrouwen, die volgens een studie uit 2010 het grootste deel van de true crime lezers uitmaken. Waarom vooral vrouwen fan zijn van het genre? Volgens Cammila Collar komt het uit een oprechte angst om zelf vermoord te worden. De meeste true crime verhalen die we lezen en zien gaan over moord – maar niet zomaar moord. Het gaat meestal niet om bende- of drugsmoorden, waarbij mannen het grootste deel van de slachtoffers uitmaken. Wel over seriemoordenaars en seksgerelateerde moorden, waarbij 81,7 procent van de slachtoffers vrouwen zijn. Onze reële angst om op die manier aan ons einde te komen, geeft vrouwen volgens Collar een soort fascinatie voor het genre. “We willen, moeten misschien zelfs, weten wat er gebeurt, zodat we op een bepaalde manier weten wat ons te wachten staat.”
“Vooral vrouwen zijn fan van het true crime genre.”
Een iets optimistischere kijk op de zaken is die van Lester Andrist, profesor sociologie aan de universiteit van Maryland. Hij denkt dat we gewoonweg houden van de manier waarop de verhalen zijn opgebouwd. De storytelling van het typische true crime verhaal heeft twee basiscomponenten die steeds terugkomen: makkelijk te onderscheiden ‘goede’ en ‘slechte’ personages, en een oplossing. De dader of moordenaar wordt uiteindelijk steeds ontmaskerd en krijgt zijn verdiende loon voor wat hij zijn slachtoffers heeft aangedaan. Zo werd Ted Bundy uiteindelijk gevat en eindigde hij in de elektrische stoel. Het feit dat daders niet zomaar wegkomen met hun daden, bevestigt ons wereldbeeld en geeft ons een goed gevoel.
En wat met zaken die niet opgelost worden, zoals de verdwijning van Maddie McCann? Daar is het net het mysterie dat ons aantrekt. We denken graag dat we alle puzzelstukjes kunnen samenleggen en zelf tot een oplossing kunnen komen – denk maar aan de nieuwe theorieën die opduiken sinds de reeks uitkwam op Netflix. We wanen onszelf de beste detective en zoeken in de details van de documentaire naar een uitleg, iets waar alle politiespeurders en privédetectives eerder niet aan dachten. Een nieuwe invalshoek, een nieuwe verklaring. En daardoor blijven we praten over de zaak, tot lang na de laatste aflevering. Zo doken na het verschijnen van de reeks op Netflix niet alleen de oude (complot)theorieën over haar verdwijning weer op, maar ontstond ook een nieuwe theorie.
Ik ben dan misschien geen detective, en waan me ook geen betere speurneus dan de mensen die al op de zaak zitten, toch heb ik mijn eigen theorieën over wat er met Maddie gebeurd is. En tijdens het kijken van the Ted Bundy Tapes zat ik op het puntje van mijn stoel met ingehouden adem. Al ben ik dezer dagen nog wat banger om in het donker alleen naar mijn wagen te stappen, toch blijft true crime helemaal mijn ding. En daar is (gelukkig) helemaal niks mis mee.
Schrijf je reactie