“Durf jij tegen Solange, Erykah Badu of Robyn zeggen dat ze quota zijn?”

Ook komende festivalzomer klinkt hetzelfde afgezaagde liedje: festivalgangers zullen het merendeel van de tijd juichen voor mannen op het podium. Een blik op de intussen bekende Twitteraccount Book More Women zegt genoeg. Het account toont met verschillende affiches hoe het met de verhoudingen gesteld is door alle mannelijke artiesten uit te gummen. Er blijven vaak maar weinig vrouwen staan.

Het Twitteraccount Book More Women toont met verschillende affiches hoe het met de verhoudingen gesteld is door alle mannelijke artiesten uit te gummen.

Ook bij ons, een land bekend om zijn festivals, zit het genderevenwicht verre van goed. Aan het bekende Keychange-initiatief doen tot nog toe maar twee Belgische festivals mee. De internationale campagne spoort muziekorganisaties aan om tegen 2022 een gender gebalanceerde line-up te hebben. Enkel Sfinks Mixed en het iets minder bekende Festival 20/21 engageren zich. Waar knelt het schoentje? Wat is er zo moeilijk aan het rechttrekken van de gender gap op onze muziekfestivals? Waar liggen oplossingen? Ik vroeg het Marta Pallarès van Primavera Sound in een Brusselse koffiebar.

Marta, op jullie affiche spot ik meteen artiesten als Solange, Charli XCX, Miley Cyrus, FKA Twigs en Christine and the Queens. Stelden jullie die line-up bewust zo vrouwelijk samen?
“Dat was heel bewust. Vorig jaar boekten we 35 procent vrouwen op onze podia, wat wereldwijd gezien niet erg slecht was. Maar we vonden het geen correcte weerspiegeling van de maatschappij. Toen we dus begonnen met de programmatie van dit jaar dachten we: “Als we nu eens ons best doen, kunnen we nu misschien voor een gender equal line-up gaan?” We wilden met Primavera Sound dit jaar een belangrijk signaal geven naar de muzieksector. Het werkte: ons programma heeft 250 acts, waarvan 53 procent vrouwelijk is. Dat wekte meteen aandacht.”

Internationale cijfers spreken over 10 procent vrouwelijke headliners op festivals in de VS en 26 procent vrouwelijke artiesten op festivals in de UK. Het zit wereldwijd nog serieus scheef.
“Inderdaad. Daarom schreven we een manifest uit dat we verspreidden via een video. Daarin focussen we expliciet op de gender gap. Het regende meteen reacties. En we voelden nogmaals dat we een sterk en noodzakelijk verhaal vertellen: “El futuro es femenino. Maar de video benadrukt ook dat we de diversiteit in alle lagen doortrekken: we zetten een Colombiaanse reggae-artiest naast een gitarist uit de UK, of we programmeren een mega popster op hetzelfde podium als een homoseksuele Aziatische muzikant. Die mix is echt het nieuwe normaal!”

#TheNewNormal, zo heet de hashtag die jullie introduceerden.
“The New Normal sluit precies aan bij ons manifest. We zien zoveel diversiteit terug in onze samenleving, dus waarom zouden we die verhoudingen ook niet in de muziek zien? Gendergelijkheid zou normaal moeten zijn. Is wat wij doen met Primavera Sound 2019 normaal? Op dit moment niet, nee, maar wij willen dat het normaal wordt.”

Veel mensen denken dat festivals op deze manier aan kwaliteit inboeten. Kan je de ‘verplichte quota/minder kwaliteit-discussie’ begrijpen?
“Kijk… Het is gewoon vrij idioot om van ‘geforceerde quota’ te spreken. Het is eigenlijk simpel: kijk naar hitlijsten, recensies en muziek interviews in 2018. In een poll van BBC News zijn de zeven hoogst scorende albums van 2018 allemaal van een vrouwelijke artiest. Ook andere toonaangevende critici en media loven steeds meer vrouwelijk talent. Dan vraag ik je: waarom spreken we van quota alsof ze onhaalbaar zijn? Het is de realiteit! Luister naar de muziek van vandaag. Nina Kraviz is godin van de techno. Janelle Monae rocked it tijdens de Grammy’s. Lizzo is een unieke zangeres. Ga eens vertellen tegen Erykah Badu dat zij een quotum is? Zeg tegen Christine and the Queens dat zij tot de quota behoren?”

“Waarom spreken we van quota alsof ze onhaalbaar zijn? Het is de realiteit!”

Waarom duurt het dan zo lang voor we meer evenwicht op festivals zien?
“Om een of andere reden zijn organisatoren bang geen tickets te verkopen. Ze denken dat ze commercieel niet slagen als er minder mannen staan. Ze geloven nog dat bezoekers komen voor ‘grote headliners’ zoals Radiohead of Arctic Monkeys – waar ik trouwens grote fan van ben. Maar de idee van de traditionele headliners tout court is vandaag achterhaald. Solange verdient het evengoed headliner te zijn. Ze heeft het op Primavera Sound al bewezen dat ze festivalgangers kan bekoren. Het publiek is al lang mee, hoor.”

Verwacht je een ander soort publiek aan te trekken met deze line-up?
“Ik ben heel benieuwd of ons publiek zal veranderen, want we kregen al positieve feedback van sommige community’s. Toen we communiceerden dat Miley Cyrus komt, kwam een golf appreciatie van de gay-community in Barcelona: Miley Cyrus en Charlie XCX op een mainstream festival, dat hebben ze nog nooit gehad. Of om een artiest als Lizzo te mogen verwelkomen, dat is geweldig. Lizzo is een ongelofelijk sexy, curvy zwarte vrouw die met haar muziek zoveel andere vrouwen empowert. Ik ben echt trots dat we haar konden strikken.”

Marta Pallarès van Primavera Sound

Hadden jullie dan totaal geen moeite om gender equal te worden?
“Toch wel. Sommige agentschappen waarmee we werken hebben geen of amper vrouwelijke artiesten. Daarin bestaan nog echte mannenbastions.”

Er wordt inderdaad vaak gezegd dat de muziekbusiness vooral van binnenuit en top down moet veranderen.
“Ik ben geen voorstander van het boycotten van festivals. Bezoekers moeten een festival niet overslaan als er te weinig vrouwen spelen. Als ze zich bewust zijn van het feit dat tien van de honderd acts vrouwelijk zijn, is dat al veel. De échte impulsen moeten van binnen de muziekwereld komen. Van bookers en van agencies die representatiever worden. Van recensenten en journalisten die er in hun publicaties extra aandacht voor hebben. Ik ben zelf ook muziekjournalist en vijftien jaar geleden waren er amper vrouwen in die wereld. De drempel was erg hoog voor mij. Ik twijfelde of mensen mij serieus zouden nemen. Wie was ik, een twintigjarig meisje, om een oordeel te vellen over een nieuw album? Maar kijk nu. (lacht) Het leven is aan de doorzetters.”

“Ik ben zelf muziekjournalist en vijftien jaar geleden waren er amper vrouwen in die wereld.”

Hoe zit het met de genderverhoudingen binnen de organisatie van Primavera Sound?
“Bij ons zijn er bewust vrouwen aangeworven op plekken in productie en logistics. Voor meer technische jobs is dat overigens niet altijd vanzelfsprekend. Maar gelukkig is dat aan het veranderen. Toen ik studeerde, waren er nog geen vrouwelijke sound engineers. Nu zie je dat in de studie steeds meer meisjes zitten. Binnen vijf jaar zal je dat resultaat zien, daarvan ben ik zeker: bij producers of sound engineers zullen meer vrouwen zijn. Dat hoop ik toch! Vrouwen zijn advocaat, dokter, architect, … Waarom zou de muziekwereld hier achterop blijven hinken?”

Een studie toont aan dat slechts twee procent van de 600 populairste liedjes tussen 2012 en 2017 geproduceerd werden door een vrouw. Zijn er volgens jou nog noodzakelijke stappen om onze festivals een duwtje in de rug te geven richting een meer gendergelijke affiche?
“Het lijkt me een goed idee om een beleid uit te werken, een soort ‘policy of gender equality’, waardoor festivals zo evenwichtig mogelijk moeten boeken. De overheid kan daar bijvoorbeeld extra subsidies van laten afhangen. Je mag niet onderschatten welke impact festivals hebben, hé. Veel mensen denken: “Waar maakt ze zich nu zo druk om? Het is toch maar een festivalletje?” Nee: festivals zijn een referentie voor de jongere generatie. Programmatoren bieden artiesten een podium en zeggen wie vandaag de grote namen zijn. We geven tenslotte ook een boodschap aan alle jonge meisjes, aan iedereen die zich tot nu toe niet terugvond op het podium: jawel, jullie kunnen hier wel staan!”

“Festivals zijn een referentie voor de jongere generatie. Programmatoren bieden artiesten een podium en zeggen wie vandaag de grote namen zijn.”

Hebben jullie al weet van festivals die in jullie sporen willen treden?
“Toen we onze line-up bekendmaakten, hadden de andere grote festivals ook al hun programma klaar. Ik denk, ik hóóp, dat we dus in de zomer van 2020 zullen zien dat andere festivals in onze sporen treden. Maar het bewustzijn is er steeds meer: puur omwille van ons manifest, ben ik onlangs geïnterviewd door de BBC, The Guardian, NPR, … Ik doe voor het eerst een promotour. Dat wil zeggen dat andere professionals er ook genoeg van hebben. Ze voelen dat ze hierover moeten schrijven. (hoopvol) Het gaat de goede richting uit!”

Lykke-Li op Primavera Sound. Credit @ Primavera Sound

Werk aan de muziekwinkel

“Music festivals need more Beyoncés”, zei een journalist onlangs nog in de New York Times. Ook bij ons klinkt zo’n oproep niet vreemd in de oren: RoSa vzw lanceerde vorig jaar de Tietloze, een actie om aandacht te vestigen op het gebrek aan vrouwen in de eindejaarslijst van Studio Brussel en zo meer luisteraars aan te zetten om vrouwen De Tijdloze in te stemmen.

Ook SheSaid.So wil de wind in de muziekwereld doen keren. De internationale organisatie zet in op de professionele begeleiding van vrouwen in de muziekindustrie via een groot netwerk. De Belgische afdeling publiceerde vorig jaar pure cijfers van de grote Belgische festivals. Eline Van Audenaerde, community director bij SheSaid.So: “De komende maand lanceren we een grote campagne. Net zoals vorig jaar trekken we opnieuw cijfers na van de line-ups op Belgische festivals. Vorig jaar was het nulpunt en door het nu jaarlijks na te gaan, hopen we na verloop van tijd trends in de cijfers kunnen waarnemen. Dit jaar breiden we de campagne uit met een aantal opiniestukken, waarbij we verschillende genres uitlichten om te zien hoe het er binnen die specifieke genres aan toe gaat op vlak van gender(on)gelijkheid in de programmatie.”

Nadat SheSaid.So een blik wierp op de komende festivalzomer en de bijhorende line-ups, concludeerden ze dat er in de line-ups van dit jaar al iets meer vrouwelijke artiesten zijn terug te vinden. Cactus Festival, Francofolies, Esperanzah, Rock Werchter en Dranouter krijgen de beste scores; zij programmeerden de meeste vrouwen op hun podia. Hoewel er globaal een lichte stijging valt te noteren, blijft tachtig procent van de Belgische acts deze zomer volledig mannelijk. Naast hun onderzoek startte SheSaid.So vorig jaar ook een jaarlijkse Alternative Power 100 Music List als reactie op de Billboards Power 100 List die erg mannelijk blijft. Via de #Altlist dagen ze de huidige standaarden in de muziekindustrie uit.

Janelle Monae. Credit @ Primavera Sound

De roep om aandacht gaat bovendien uit van de bredere Vlaamse cultuursector. Twee weken geleden publiceerden vijftig cultuurwerkers nog een open brief waarin ze aan de kaak stellen dat “cultuur en kunst in Vlaanderen en België al te lang zijn vormgegeven vanuit een cisgender, heteronormatief, valide, wit, hogeropgeleid, patriarchaal perspectief.”  Ze willen de volgende Minister van Cultuur aanmoedigen hier meer in te investeren. Voor alle publiek gesubsidieerde kunstinstellingen eisen ze dat minstens vijftig procent van de verkozen bestuursleden vrouwen zijn en ook minstens vijftig procent mensen van kleur.

Aandacht voor de gender gap in de muziekindustrie is er. Populaire festivals als Primavera Sound tonen dat meer vrouwen op podia te zetten juist tegemoet komt aan de vraag van de jonge generatie festivalgangers. Het publiek is al mee. It’s time to call the tune!

Foto boven: Solange op Primavera Sound. Credit @ Primavera Sound