Claudine Hellweg en Cathy Cardon vormen het sprankelende tweespan dat Kunst in Huis leidt, de kunstuitleenorganisatie die het huren en kopen van kunst toegankelijk maakt voor een groot publiek. De focus ligt expliciet op het ondersteunen van opkomend talent uit Vlaanderen en Brussel. Na bijna een jaar samenwerking met Charlie, en het maandelijks in de kijker zetten van een kunstwerk uit de Kunst in huis-collectie, richten we nu de spots op deze twee leading ladies en hun nobele missie. Foto’s: Sarah Van Looy
Hun professionele start was een soort van blind date. Ze werden aangesteld door de Raad van Bestuur en kenden elkaar niet toen ze samen aan het hoofd kwamen, Claudine Hellweg in 2013 en Cathy Cardon het jaar daarop. Hellweg: “In het begin was het voor ons beiden zoeken hoe we het best samenwerkten, want we hanteren allebei een andere taal. Ik heb lang geschreven over kunst, Cathy denkt meer in managementtermen.”
Cardon: “Mijn taak is om ons beleid te vertalen naar onze klanten. Daarin schuilt ons grootste verschil: bij Claudine ligt het accent op de kunstenaars, bij mij op de kunstliefhebbers. Ik ben ook degene die overal opportuniteiten ziet, en Claudine is meer degene die tijd neemt om na te denken en rekening houdt met de gevoeligheden van de kunstenaars. Maar ook onze karakters verschillen. Ergens in het midden vinden we elkaar. We doen beiden waar we goed in zijn, de rollen zijn duidelijk. En precies in die complementariteit zit onze sterkte. Het creëert een interessante dynamiek.”
Hellweg: “Uiteraard hebben we ook eens meningsverschillen. We hanteren bij Kunst in Huis een open communicatiecultuur en vaak blijkt de afwijkende visie van de ander op termijn vruchtbaar, omdat je erover gaat nadenken en tot nieuwe, verrassende conclusies komt. Zo gaan we co-creatief aan de slag.”
Kiezen is de kunst
Kunst in Huis kende de laatste vijf jaar een snelle evolutie. De collectie werd onder leiding van Claudine Hellweg geactualiseerd en teruggebracht van 7000 naar 5000 werken. Veel werken lagen te verstoffen in het kunstdepot en werk dat neigde naar hobbyisme en amateurisme werd terugbezorgd aan de maker. Hellweg: “Waarom iets goed is of niet, is soms moeilijk onder woorden te brengen. Ik kan terugvallen op een jarenlange expertise en voel aan als iemand het potentieel heeft om uit te groeien tot een bekwame, professionele artiest. Stiekem ben ik eigenlijk steeds op zoek naar de nieuwe Berlinde De Bruyckere. Veel grote namen uit het huidige kunstlandschap begonnen ooit hun carrière in de collectie van Kunst in Huis, zoals Michaël Borremans, Dirk Braeckman en Wim Delvoye. De voldoening is natuurlijk groot als je zo’n ontdekking doet en een opkomend talent ziet uitgroeien tot een succesvol kunstenaar.”
“We spelen in op de deeleconomie: je moet iets niet noodzakelijk bezitten om er een tijd van te genieten.”
Cardon: “Al ligt onze manier om dit te beoordelen ook weer op een ander vlak. Ik kijk naar de cijfers, Claudine taxeert werk veeleer op het artistiek vernieuwende karakter. Als iemand te succesvol wordt, dan verlaat die meestal onze collectie, om plaats te maken voor nieuw talent, maar ook omdat het werk te duur wordt. 85 procent van onze werken blijft onder de 4000 euro, het merendeel onder de 2000 euro.”
Die aanpak lijkt te werken. Er is een groeiende honger naar kunst, ook bij de kunstleek die geen gespecialiseerde achtergrondkennis heeft. Cardon: “Onze tijdgeest wordt gekenmerkt door een zucht naar authenticiteit, waarbinnen onze werking helemaal past. Bovendien spelen we ook in op de deeleconomie: je moet iets niet noodzakelijk bezitten om er een tijd van te genieten. Mensen mogen bij ons gewoon komen uittesten en experimenteren. Maar kopen kan natuurlijk ook. Veel voormalige huurders van Kunst in Huis zijn intussen uitgegroeid tot passionele kunstverzamelaars.”
Glazen plafonds
We moeten het natuurlijk ook hebben over de kunstenaars zelf, tenslotte de spil waarrond alles draait. Met daarbij de hamvraag als je met twee vrouwen aan tafel zit: is het nog steeds zo dat vrouwelijke kunstenaars het moeilijker hebben om een plaats te verwerven in het kunstlandschap? Cardon: “Helaas wel. Vrouwelijke kunstenaars botsen op verschillende manieren op een glazen plafond, zo wees een onderzoek van artnet uit. Tijdens hun studies is er nog niet meteen een probleem, daar is de verhouding mannelijke versus vrouwelijke studenten 50/50. Maar wanneer een kunstenaar zich presenteert bij een galerie, worden de verschillen snel groot. Mannelijke kunstenaars krijgen – om bewuste en onbewuste redenen – sneller het vertrouwen aan hun kant. Wat leidt tot deze ontstellende cijfers: slechts 13,7 procent van de levende kunstenaars in galeries in Europa en Noord-Amerika is vrouw.
“Slechts 13,7 procent van de levende kunstenaars in galeries in Europa en Noord-Amerika is vrouw.”
Eén van de redenen die de onderzoekers vermoeden, is dat vrouwelijke kunstenaars, als ze een gezin willen, minder zullen investeren in hun carrière. Vrouwen blijken ook sneller af te wijken naar een ander carrièrepad als ze vrezen dat hun artistieke praktijk niet in hun levensonderhoud zal kunnen voorzien. Op de wereldranglijst van best verdienende kunstenaars staat de eerste vrouw pas op de 47e plaats. Tot slot hebben vrouwen minder toegang tot het old boys network dat nog steeds een onzichtbare rode draad is in de kunstscene. De conclusie is eigenlijk dat de sekseongelijkheid die in andere sectoren geldt, ook in de kunstsector aanwezig is.”
Hellweg en Cardon zien wel een geleidelijke verschuiving naar een nadrukkelijkere aanwezigheid van vrouwen in de kunstsector. Een duidelijk voorbeeld zijn de kunstleners en -kopers. Waar het gros vroeger mannen waren, evolueert dit nu naar een gelijke verdeling tussen mannen en vrouwen.
De grootste bezorgdheid ligt echter op generatievlak: kunstverzamelaars zijn meestal van rijpere leeftijd, en geven de verzamelpassie niet steeds door aan hun kinderen. Cardon: “Daarom zetten we sterk in op de boodschap dat kunst kopen voor iedereen haalbaar is. Bijvoorbeeld ook via Kunst aan Zet, de renteloze kunstlening. Dit is een project dat we in pilootfase aanbieden in samenwerking met 22 galeries. Bij het lanceringsevent vermeldden we de prijs expliciet bij de kunstwerken – ongezien in de galeriewereld, waar meestal met prijslijsten wordt gewerkt. Het sorteerde wel het gewenste effect: op deze manier realiseren mensen zich sneller dat kunst kopen niet enkel voor de bemiddelde happy few is.”
Extra zetje
Naast het bewaken van de balans tussen vrouwelijke en mannelijke kunstenaars in de collectie, is het ondersteunen van opkomend talent voor Hellweg en Cardon een aandachtspunt. De instroom van startende kunstenaars is enorm. Elk jaar studeren er zo’n vijfhonderd af van de Vlaamse kunsthogescholen, slechts weinigen zullen het uiteindelijk maken. Kunst in Huis probeert in dat moeilijk parcours een steuntje in de rug te geven. Particulieren en organisaties die kiezen voor het werk van een jonge kunstenaar, fungeren in feite als mecenas door hen een extra toonplek te geven en hun zichtbaarheid te vergroten. Hellweg: “De hoeveelheid kwaliteitsvolle kunst in Vlaanderen is enorm. Toch is de toegangspoort naar het museumcircuit en een internationale carrière klein. Wat wij proberen is ook deze kunstenaars te begeleiden in hun keuzes en hun proces. Dat kan al via iets kleins als een toelichtende tekst over hun werk. Dit kan het extra zetje zijn dat ze nodig hebben.”
Mogen we polsen wat ze een jonge kunstenaar als advies zouden geven? Hellweg: “Ik vind het heel mooi om waar te nemen als mensen vrij zijn, en geen rekening houden met regels of conventies.” Cardon: “Je eigen stem zoeken en durven te vertolken is inderdaad essentieel. Daarnaast: je goed laten omringen en een netwerk uitbouwen. Zorgen dat je zichtbaar bent. Tegenwoordig volstaat het niet meer dat je goede kunst maakt.”
Liefde voor de kunst
Tot slot wil ik nog weten wat ze uiteindelijk willen bereiken, wanneer ze het gevoel zullen hebben geslaagd te zijn in hun opzet. Hellweg: “Zowel als schrijver als als artistiek leider van Kunst in Huis heb ik hetzelfde objectief: ik tracht kunst in al haar complexiteit, helder te duiden voor iedereen. Plat gezegd: hedendaagse kunst voor dummy’s. Kunst in Huis is hiervoor een fantastisch instrument. Mijn missie zal volbracht zijn als het grootste gedeelte van Vlaanderen weet waar Kunst in Huis voor staat. Kunst huren zou zo vanzelfsprekend moeten worden als een abonnement op Netflix.”
“Kunstenaars bieden hun hart aan op een schoteltje en zeggen: doe me niet dood, zie mij graag.”
Cardon: “Bij mij komt de missie op hetzelfde neer, maar vanuit een andere invalshoek. Ik probeer het buikgevoel van Claudine te vertalen naar partnerships, evenementen, producten en promotie, en zo onze collectie te ontsluiten voor een breed publiek. Klef gezegd: ik wil dat de liefde voor de hedendaagse kunst haar weg vindt naar de harten van de mensen. Want wat we uiteindelijk allemaal delen is een onuitgesproken passie voor beelden. Ik heb een oeverloze bewondering voor kunstenaars. Ze bieden hun hart aan op een schoteltje en zeggen: doe me niet dood, zie mij graag. De moed die men heeft om zich zo bloot te stellen aan de buitenwereld, de kwetsbaarheid om de confrontatie aan te gaan, drijft mij elke dag weer.”
Schrijf je reactie