In het intieme drama Hellhole zoomt Bas Devos niet in op de hel van de aanslagen in Brussel, maar op het gat dat achterbleef na deze tragische gebeurtenissen.
Begin 2016 vertelde de Amerikaanse president Donald Trump dat Brussel ‘a hell hole’ was, omdat enkele terroristen van de aanslagen in Parijs in november 2015 daar vandaan kwamen. De woorden van the Donald waren nog niet koud of zijn zogenoemde hell hole werd zelf slachtoffer van een bloederige aanslag die aan meer dan dertig mensen het leven kostte. Dat de bommen die drie jaar geleden in het metrostation van Maalbeek en in Brussels Airport ontploften vandaag nog steeds luid nazinderen, werd tijdens de recente 22 maart-herdenking nogmaals pijnlijk duidelijk.
Voor Bas Devos, die in 2014 debuteerde met het verstilde rouwportret Violet, was dat reden genoeg om zijn stadsportret Hellhole te dopen. Niet om aan te tonen dat Brussel een hellegat is of om de Amerikaanse president gelijk te geven, maar om de hole te tonen die na de hel van 22 maart achterbleef. Daarin onderscheidt de Belgische cineast zich grondig van spektakelfilmers die terreuracties zo bloederig mogelijk verfilmen, zoals Peter Berg Patriot’s Day over de Boston Bombers en Anthony Maras’ thriller Hotel Mumbai over de aanslagen in Mumbai van 2008.
Eenzame stedelingen
Devos verruilt het fysieke geweld en de broeierige actie uit zulke terrorisme-thrillers voor een poëtisch en overpeinzend drama waarin de 22 maart-trauma’s van drie Brusselaars centraal staan: de ene is huisarts Wannes (Willy Thomas), de andere de Italiaanse tolk Alba (Alba Rohrwacher) die voor de Europese Commissie werkt en de jongste is de tiener Mehdi (Hamza Belarbi) die met familiale problemen kampt. Stuk voor stuk voelen ze zich misbegrepen en eenzaam, gevoelens die zich sinds de aanslagen nog feller manifesteren.
Dankzij de adembenemende, maar ook benauwende fotografie van Nicolas Karakatsanis ademt ook Devos’ tweede film eenzaamheid uit. Met zijn lange opnames registreert hij zwak verlichte kamers, cirkelt hij rondom een huis waarin net iemand is gestorven of zorgt hij met een handvol wolkenbeelden voor wat broodnodige zuurstof. Het is alsof Devos zijn personages wil versmoren en opsluiten, in hun kille omgeving én in zichzelf. Enkel de klankband waarop levendige stadsgeluiden te horen zijn, toont dat de wereld stilaan zijn draad weer heeft opgepikt. Zij duidelijk niet.
Alba Rohrwacher.
Kille intimiteit
“Ik weet niet meer of ik eerst de bloemen aan de Beurs zag of een afbeelding ervan tijdens het nieuws”, zegt iemand ingetogen. Die botsing tussen gevoels- en leefwereld (of tussen ervaren en toezien) is sterk voelbaar in Hellhole. Zo word je de ene keer verleid door intieme, kwetsbare en herkenbare beelden – zoals collega’s die tijdens het roken over hun zielenroerselen praten – om vervolgens vervreemd te worden door onpersoonlijke, maar bloedmooie shots van marmeren straathoeken of zelfs een F-16.
Wat moet je met zulke vreemde, uitgepuurde taferelen? Het duurt even vooraleer die op hun plaats vallen. Verweven met de verhalenmozaïek van Wannes, Alba en Mehdi maken deze beelden van Devos’ film een mooi canvas waarop je zelf gedachten kan projecteren. Dat maakt dit niet enkel een persoonlijke film voor Devos – hij is zelf een ingeweken Brusselaar – maar ook voor iedereen die zich aan zijn poëtisch rouwportret kan overgeven.
Hamza Belarbi.
Dat vraagt van de kijker echter wel enige inspanning. Een uitgewerkt verhaal of personages zijn namelijk nergens te bespeuren. Zo neemt Devos de kijker niet bij de hand terwijl hij zijn personages rechtlijnig door de five stages of grief gidst – ontkenning, boosheid, onderhandelen, depressie en aanvaarding – iets wat je in Hollywoodfilms tot treurens toe ziet. Liever plaatst hij een reeks kleine, schijnbaar niet-gerelateerde gebeurtenissen na elkaar om die op deze manier toch extra betekenis te geven.
Die peinzende benadering werkt zeker niet altijd even goed. Toch zorgt deze cinematografische trip voor veel meer ontlading dan andere rouw- of terrorismedrama’s. Zij verkijken zich immers vaak op de bloederige actie van terrorisme. De echte terreur stopt echter niet als het stil wordt. De paniek, angst en ontreddering zindert nog lang na. En die gevoelens vangt Bas Devos treffend.
Schrijf je reactie