In de gevangenis van Merksplas bekijkt een jury van gevangenen alle competitiefilms van het MOOOV Filmfestival. Ze debatteren over de films en reiken hun eigen prijs uit: de Behind The Scenes Award. Het is zowel een cinefiel als een sociaal project: de juryleden laten hun stem horen aan elkaar en aan de buitenwereld. Arkasha Keysers leidt dit project in goede banen. Hier schrijft ze over wat er binnen die vier muren gebeurt. Foto’s: Griet Hendrickx
Wat? Jij zit daar alleen mee in een lokaal? Met vijftien van die mannen? Moeten daar geen cipiers bij zijn? Het zijn vragen die telkens gesteld worden als ik over dit project vertel. En ook opmerkingen als ‘Ik zou als gevangene ook blij zijn met zo’n jong dingske voor mijn neus.’
Allemaal clichés, en tegenover die vooroordelen is het moeilijk om de juryleden – en hun interesse in het project an sich – te verdedigen. Niettemin is de waarheid anders.
Ik ga genoeg op café om schalkse blikken van mannen te herkennen, maar die vind ik hier echt niet terug. Deze heren tonen hun appreciatie in de vorm van een stevige handdruk en een droge knik. Tijdens de nabespreking willen ze vooral laten zien dat ze meer zijn dan gevangene alleen. Ze zijn ook bezorgde vader, grappige broer, mama’s kindje, trouwe vriend en/of smachtende partner. Hun persoonlijkheid reikt verder dan hun sjofele gevangenisplunje.
Een expliciete seksscène bekijken tussen ongewild celibate mannen, is awkward.
Aangekomen in het lokaal, vertelt Erik over zijn tattoo’s. Zijn eerste liet hij in groep zetten, alle vrienden dezelfde. Als hij vrijkomt, verdwijnt die onder een nieuwe. ‘Niet dat we toen niet veel plezier hadden, maar met die vrienden is de miserie begonnen.’ Het waren hooligans. Erik heeft als puber meermaals stickers van Sint-Truiden op auto’s van Anderlechtsupporters geplakt.
Jan komt binnen en wil meteen zijn goed nieuws vertellen. Hij komt binnenkort begeleid vrij, na 18 jaar gevangenis. Wat hij als eerste gaat doen, vraag ik. ‘Ik denk dat ik daar eens op inspectie ga. Eens kijken wat er daar allemaal te zien valt’, knipoogt hij dubbelzinnig.
Het Mexicaans drama La Tirisia staat vandaag op het programma. In een afgelegen, arm dorpje in het Mexicaanse binnenland kabbelt het leven uitzichtloos verder. Twee vrouwen zijn er zwanger van dezelfde man, Silvestre. Hij is de stiefvader van Ángeles en de minnaar van Cheba.
Er valt een stroperige rode klodder op de vloer. Cheba’s water is gebroken. ‘Wajooo!’ gilt Tony. Hij huivert. Het volgende beeld is een met bloed en slijm besmeurde baby. ‘Een klein Guidoke’ roept Steven in Guido’s richting. Ik moet mijn lach inhouden.
Eenmaal de baby er is, zoekt Cheba al snel terug contact met haar minnaar, en niet om te praten. In Silvestre’s auto laat Cheba zich stevig door hem pakken. Hoe ik ook mijn mannetje sta tussen de jury, een expliciete seksscène bekijken tussen ongewild celibate mannen is awkward.
‘Die hebben een gezond leven’, grapt Vlado in mijn richting. Ik moet denken aan het papier dat bij het kantoor van de portiers hangt. Elke passant kan er de bezoekuren van het ‘ongestoord bezoek’ aflezen. Was het nu elke weekdag van 9u30 tot 10u30 en donderdag ook van 14u tot 16u?
Niet iedereen slaapt hier met de handjes boven de dekens.
Wanneer we aanrakingen tussen twee mannen te zien krijgen, beginnen de juryleden te gniffelen. ‘Welkom in Merksplas’, reageert Steven. Niet iedereen slaapt hier met de handjes boven de dekens. Er wordt ook regelmatig getrouwd. Dan komt er een ambtenaar het koppeltje in de gevangenis vlug vlug in de echt verbinden. Meestal gaat het om een huwelijk tussen een gedetineerde en iemand van buitenaf, maar het gebeurt ook tussen twee gevangenen onderling.
De nabespreking van La Tirisia leert dat vooral de mooie natuurbeelden bij de jury in de smaak vallen. Ze contrasteren sterk met het troosteloze leven van de hoofdpersonages. Alfred is enthousiast omdat hij verschillende Mexicaanse rituelen herkent. De symboliek in deze film is heel sterk, zoals het openingsbeeld: een grote cactus waar de wind een plastieken zakje heeft overgewaaid. Volgens Tony staat het beeld symbool voor een condoom. Dat staat als een paal boven water.
Schrijf je reactie