Anders Bekeken

Als de war on drugs thuis woedt

Anders Bekeken: Cobain (2018) van Nanouk Leopold

Als de war on drugs thuis woedt

Wie vandaag over drugsdoden spreekt, heeft het meestal over de brutale slachtpartijen die Nederlandse en Belgische drugsbendes organiseren. In het drama Cobain verschuift Nanouk Leopold nu de blik van de drugsoorlog die op de straat heerst naar de war on drugs die binnenskamers woedt.

Wat voor toekomst geef je een kind dat naar Nirvana’s zelfdestructieve frontman is genoemd? In Nanouk Leopolds drama loopt de vijftienjarige Cobain (Bas Keizer) rond, die zwerft van tehuis naar tehuis. Zijn Vlaamse moeder Mia (Naomi Velissariou) dwaalt ook ergens rond want een vaste stek heeft ze niet. Om zijn moeder te vinden, moet hij haar kruimelspoor langs de zelfkant van de samenleving volgen. Want nadat zij opnieuw zwanger werd, verbrak zij het contact met verschillende zorgverleners. Volgens haar omdat ze te betweterig waren. Rooskleurig ziet de toekomst van Cobain, Mia en haar ongeboren kind er niet uit.


Ontnuchterend

In tegenstelling tot Cobain ligt Mia niet wakker van die toekomst, enkel haar volgende dosis telt. Zo gaat het bij velen, leert Time Magazine’s ‘The Opioid Diaries’. Een week nadat ik Cobain zag, belandde dit ongewone themanummer van ‘s werelds populairste weekblad in mijn bus. Het tijdschrift – dat voor de gelegenheid vooral beelden laat spreken – noemde het een visuele getuigenis van Amerika’s grootste noodgeval: drugs. Time’s fotojournalist James Nachtwey motiveerde zijn missie met cijfermateriaal: in 2016 vielen er in de V.S. meer doden door een overdosis dan door al de recente Amerikaanse oorlogen gecombineerd.

“In 2016 vielen er in de V.S. meer doden door een overdosis dan door al de recente Amerikaanse oorlogen gecombineerd.”

In België zijn cijfers hierover moeilijker te vinden. Toch trok spoeddokter Jan Stroobant onlangs aan de alarmbel: “Dagelijks krijgen we mensen over de vloer die problemen hebben met druggebruik,” vertelde hij aan VRT. “En dat aantal stijgt.” Omdat zulke berichten minder spectaculair zijn dan een ontplofte wagen of een schietpartij, is het goed om af en toe in te zoomen op de minder spectaculaire maar des te meer confronterende gebruikerskant van de war on drugs. Wie ooit The Basketball Diaries (1995), Trainspotting (1996) en Requiem For A Dream (2000) zag, weet dat zulke films over druggebruik dat kunnen zijn.


Innerlijke strijd

Ook Nanouk Leopold weet een intens verhaal te vertellen dankzij de soms benauwde ‘vlieg op de muur’-camera, die de intens acterende Bas Keizer geen moment uit het oog verliest tijdens zijn zelf opgelegde taak: zijn moeder (en z’n ongeboren broer of zus) beschermen tegen de zelfdestructie van zijn moeder. Maar wie een groezelige, donkere vormgegeven film verwacht, komt bedrogen uit. Leopold kiest immers voor een nuchtere fotografie die Cobain op scherp zet om zo het contrast met zijn omgeving op te voeren. Alsof Leopold wil zeggen dat Cobain hier niet thuishoort. Of om te vertellen dat dit geen plaatsgebonden verhaal is. Misschien schuilt daarin de verklaring waarom Mia Vlaams is en haar zoon Nederlands. Hoe die vork aan de steel zit, is onduidelijk.

“In zijn poging om te overleven, komt hij voor keuzes te staan die hem de grenzen van zijn persoonlijkheid laten ontdekken.”

Het echte drama van Cobain toont zich halverwege de film en valt niet te beurt aan de verslaafde Mia, maar de zoekende Cobain. In zijn poging om te overleven, komt hij voor keuzes te staan die hem de grenzen van zijn persoonlijkheid laten ontdekken. Zoals die keer dat hij een sekswerker betrapt op het achterhouden van geld. Nadat hij uit van pleeggezin vluchtte, kwam hij immers bij de ex-pooier van zijn moeder aankloppen – een wat aparte rol voor Wim Opbrouck – voor onderdak. Daar leert hij wat overleven kost, en wat anderen ervoor overhebben. Je ziet de jongen worstelen. Die innerlijke strijd zorgt tijdens zijn verblijf bij de prostituees voor een intieme intensiteit, een stilzwijgende spanning die Leopold ook in haar vorige film Boven is het stil (2013) wist op te wekken. De vraag of hij zijn destructieve lot kan ontlopen hangt constant in de lucht.


Confronterende coda

Hoewel de film ruwweg uiteenvalt in een traditioneel begin, midden en slot (dat trouwens enkele schokkende beelden bevat die heel de film wat op losse schroeven zet), zorgde het drugsdossier van Time Magazine een week later dus voor een confronterende coda. Ergens halfweg dook daar een foto op van ene Rachel Hoffman, een vijfendertigjarige vrouw uit Ohio die zes maanden zwanger was (klik hier voor foto). Met het door drugs getekende uiterlijk, de verfomfaaide shorts, slordige t-shirt en de afgeleefde slippers leek zij wel de Amerikaanse tegenhanger van Mia. Misschien kijkt er net naast de kader ook een zoon of dochter toe die zich veel zorgen maakt over zijn moeder en zijn toekomstige broer of zusje. Natuurlijk staan foto en film los van elkaar, maar soms heeft een film net dat extra duwtje nodig om nog harder binnen te komen.

 

Cobain van Nanouk Leopold is vanaf 2 mei te zien. Deze film wordt verdeeld door Cinemien.

Schrijf je reactie

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen