Met ‘Who Run The World?’ schreef Tine Maenhout, in samenwerking met Elke Jeurissen, een boek over vrouwelijk leiderschap. Het boek, dat deze week verscheen bij Pelckmans, koppelt inzichten uit onderzoek aan praktijkervaring. Vrouwen uit diverse domeinen geven vanuit hun persoonlijke levenspad concrete handvaten om meer vrouwelijk leiderschap te ontwikkelen. In deze voorpublicatie geven onder meer Marleen Temmerman, Sihame El Kaouakibi en Assita Kanko tien concrete tips voor organisaties. Foto’s: Debby Termonia
Ga voor 1/3 V in het bestuur of op het podium
“Volg het voorbeeld van de VN. Minstens een derde van een commissie, expertengroep of panel tijdens een conferentie moet een vrouw zijn. Dit zou veralgemeend moeten worden als regel van goed bestuur. Ik merk dat wantrouwen tegenover vrouwelijke leiders snel kan omslaan in vertrouwen wanneer hun capaciteiten en talent zichtbaar en ervaarbaar worden. De meerwaarde van hun aanwezigheid wordt daardoor op termijn als een onmisbaar onderdeel van goed bestuur gezien in de politiek of het bedrijfsleven. Als deze omslag via quota bewerkstelligd kan worden, is dat een goede manier.” – Marleen Temmerman
Eis evenveel V als M op de shortlist bij een vacature
“Als ik me niet actief engageer, komt die balans niet automatisch in orde.”
“Er zijn automatismen en er is de realiteit. Als ik me niet actief engageer, komt die balans niet automatisch in orde. Ik kan moeilijk mannen uit de organisatie schrappen en vervangen door vrouwen. Maar ik kan wel beslissen dat er bij vacatures minstens een paar vrouwen op de shortlist moeten staan, ook als het over typisch mannelijke functies gaat zoals field technicians. Ik doe dat omdat vrouwen dan zichtbaar worden en tenminste mee in overweging worden genomen bij een aanstelling. Zo creëer je verandering van onderuit.” – Saskia Van Uffelen
Zorg voor V rolmodellen
“Ik geloof bijzonder hard dat de diversiteit waar vrouwen naar streven verder gaat dan gender, dat ze net als ik de meerwaarde van een jonge, multiculturele werkvloer inzien. En dat ze daardoor onze bedrijven en de politieke wereld een toekomst kunnen geven. We hebben meer vrouwelijke rolmodellen nodig, meer diversiteit, meer aanzuigeffect.” – Sihame El Kaouakibi
Stimuleer een gezonde combinatie werk-leven
“Ik maak aan mijn medewerkers duidelijk dat ik zelf niet geloof in de heroïek van overuren, dat een goede work-life balance ook een verantwoordelijke opdracht is, zowel voor vrouwen als mannen. En als er dus een man uit dat team vier vijfde wil gaan werken om thuis mee te zorgen, voor kinderen of een ouder, kan ik dat alleen maar aanmoedigen. Die nieuwe werkmodellen moeten we omarmen, ook naar de jongere generatie.” – Sara Weyns
Zie de blinde vlekken door een gebrek aan diversiteit
“Ik wil niet aan man-versus-vrouw-denken doen, integendeel, ik pleit voor een aanpak door mannen én vrouwen.”
“Ik heb op de VRT een en ander enorm zien evolueren sinds er meer vrouwen doorgroeien. Toen Sandra de Preter aan het hoofd kwam, werden veel dingen aangepakt waar mannen nooit aan zouden denken. Op beleidsmatig vlak, maar ook op menselijk vlak. Een goede manager, man of vrouw, moet kunnen luisteren en focussen. Ik wil niet aan man-versus-vrouw-denken doen, integendeel, ik pleit voor een aanpak door mannen én vrouwen. Het is die variatie en diversiteit aan meningen die ervoor zorgt dat er andere, vaak onbelichte zaken aan de oppervlakte komen. Onze CEO, een man, heeft daar oog voor.” – Chantal Pattyn
Het aantal telt. Zorg voor een grote groep vrouwen om het ‘old-boys-netwerk’ uit te dagen en verander de organisatiecultuur
“Het is bewezen dat genderdiversiteit tot betere prestaties leidt. Dus waar wachten we dan nog op? Vandaag kunnen vrouwen op het hoogste niveau vaak slechts meedraaien door zich aan te passen aan de werking en de heersende normen en waarden. Ook al zien ze de dingen anders en willen ze zich flexibeler organiseren omdat ze bijvoorbeeld een gezin hebben. Sensibiliseren en bewustmaken heeft niet geholpen, dus moeten we actief quota gaan hanteren. Dan groeit er een groep vrouwen die groot genoeg is om het ‘old-boys-netwerk’ uit zijn eigen comfortzone te halen en hen te doen nadenken over het belang van etnisch-culturele en genderdiversiteit. En dat zou goed zijn.
Mannen zijn op dat vlak te weinig uitgedaagd. In Scandinavische landen gaat de premier zijn kinderen van school halen. Bij ons vergaderen ministers soms nachtenlang door. Ik vind dat totaal absurd. Het is een soort haantjesgedrag, gedreven door overdreven testosteron, dat vrouwen en meer en meer ook jonge mannen onder druk zet. Meestal volgen er nog zwakke beslissingen uit ook. Wat is er mis met degelijk vergaderen, je gezin zien, op tijd gaan slapen en dan weer voortdoen?” – Meyrem Almaci
Neem je bedrijfscultuur onder de loep
“Een glazen plafond houdt vrouwen niet echt tegen, maar de mannencultuur binnen bepaalde organisaties wel.”
“De cultuur van een bedrijf is zeer belangrijk en bepalend voor vrouwen. Als die niet open, veilig en transparant is en ontvankelijk voor verschillen, dan zal een bedrijf of organisatie geen vrouwen aantrekken en zullen er geen vrouwen doorgroeien. Het maakt vrouwen onzeker, waardoor ze niet vooruitgaan zoals het zou moeten als het puur van competenties zou afhangen. Een glazen plafond houdt vrouwen niet echt tegen, maar de mannencultuur binnen bepaalde organisaties wel. Veel CEO’s zijn zich hier helemaal niet van bewust. Als je een stijl waardeert die vooral gaat voor het resultaat, dan creëer je een heel andere stijl dan wanneer je kiest voor bepaalde waarden. Mijn eigen baas is nogal hands-off, hij stelt heel veel vertrouwen in mensen en creëert daardoor een solide omgeving. Ik voel me gewaardeerd. En als je je goed voelt in je job, krijg je meer zelfvertrouwen, groei je en raak je makkelijker hogerop.” – Ann Caluwaerts
Faciliteer het traject naar de top expliciet
“Je moet het traject naar topjobs actief faciliteren als organisatie. Ik ben dan ook een voorstander van quota. Meer vrouwen rond de tafel, betekent meer diversiteit van opinies en competenties. Ondanks een genderactieplan gingen we aan de VUB van 27 naar 28 procent vrouwelijke professoren in 10 jaar tijd (het hoogste cijfer aan een Vlaamse universiteit). Uiteraard gaan we binnen de VUB voor de juiste persoon op de juiste plaats, talent staat voorop. Maar quota kunnen wel een kapstok zijn om na te denken over gendergelijkheid in het bestuur, om cijfers niet langer vrijblijvend te bekijken.” – Caroline Pauwels
Door een genderneutraal beleid durft iedereen meer zichzelf te zijn
“Een goede mix in het bedrijf, zeker aan de top, leidt tot betere resultaten. Vanaf dag één is diversiteit van boven tot beneden in het bedrijf geïntegreerd, we zijn volledig genderneutraal. We communiceren dat ook. Beeldvorming is alles. Die visie begint dus bij de top. Wanneer de CEO niet geïnteresseerd is in diversiteit of zich niet bewust is van de noodzaak ervan, zal er weinig veranderen. Ik hecht veel belang aan wat door de buitenwereld ‘vrouwelijke kwaliteiten’ wordt genoemd. Goed kunnen luisteren, teamgerichtheid en veel belang hechten aan het welzijn van de samenleving. Vrouwen durven ook voor disruptieve innovatie kiezen. Wanneer je, in eender welke organisatie meer vrouwen hebt, zal er meer aandacht zijn voor mens en milieu. En dat is ongelooflijk belangrijk.
“Ik merk dat waarden verschuiven en er meer menselijkheid heerst op de werkvloer.”
Door genderneutraliteit expliciet op de agenda te zetten en er naar buiten toe over te communiceren, verander je de hele bedrijfscontext. Vrouwen krijgen niet alleen meer kansen, maar ook mannen durven meer zichzelf te zijn. Ik merk dat waarden verschuiven en er meer menselijkheid heerst op de werkvloer. Naarmate we meer werk maken van gendergelijkheid hoor ik onze mannen wel eens zeggen over andere mannen die alleenstaande vader zijn, dat we rekening moeten houden met de weken waarop zij de kinderen hebben. Er is ook meer vraag naar flexibele uren en mogelijkheden tot thuiswerk. Dat transformatieproces is heel erg afhankelijk van het type bedrijf en het soort bedrijfsleider. Daarom ben ik geen voorstander van quota. Je moet de mentaliteit kunnen wijzigen. Er kan alleen maar een robuuste organisatie ontstaan als genderevenwicht georganiseerd en gedragen wordt door de meerderheid.” – Françoise Chombar
Het lukt niet zonder concreet actieplan
“Aandacht voor vrouwen is belangrijk in het beleid, want het glazen plafond is er nog steeds. Er zijn actieplannen nodig om vrouwen te ondersteunen. Bij Europol voeren we een diversiteitsbeleid met behulp van het Europese Agentschap voor Gendergelijkheid, want we hebben slechts negen procent vrouwen in managementfuncties. We besteden er aandacht aan om high potentials te stimuleren om mee te dingen naar promoties. We zorgen voor gezonde diversiteit in selectiecommissies zodat we een realistische dynamiek creëren die beslissingsprocessen in de juiste richting stuurt en vrouwen meer kansen geeft. Maar voor vrouwen zelf is er ook werk aan de winkel. Ze denken veel te veel na voor ze springen. Dat is niet verkeerd, want als ze er uiteindelijk voor gaan, zijn ze heel goed voorbereid.” – Catherine De Bolle
Als de top het geen prioriteit vindt, dan is het geen prioriteit
“Een CEO kan zorgen voor randvoorwaarden, zoals flexibel werken, om vrouwen aan te trekken. Meer zelfs, ze moeten dat ook verplichten voor mannen. Ik ken een bedrijf waar je een dag thuis mag werken en wanneer je dat niet doet, wordt dat negatief geëvalueerd. Dat is de kern. Herbalanceren. Functies maken niet alleen de man, maar ook de vrouw. Als leidinggevende moet je werken aan een mentaliteitswijziging. Er heerst absoluut een machocultuur in veel bedrijven. Ik heb dat zelf ervaren. Op elke vergadering zijn mannen in de overgrote meerderheid. Dan is het al heel moeilijk om als vrouw een punt te maken. Als je over de genderproblematiek zelf begint, beginnen al die mannen al te lachen.
“Vrouwen zijn geneigd om eerst goed te luisteren en daarna pas een autoritaire, coachende leiderschapsstijl na te streven.”
Het evolueert wel een beetje, maar dergelijke thema’s worden naar het ‘lichtere’ deel van de agenda geschoven onder het mom ‘ah, die vrouwen zijn daar weer.’ Als CEO moet je dat tegengaan. Want gender en diversiteit zijn de kern. Ik ben dan ook een groot voorstander van quota, ook op het managementniveau. Niet per se harde, wettelijke quota, maar quota die men zichzelf oplegt. Zodat men uiteindelijk vrouwen durft te promoveren. Vrouwen zijn ook goede leiders. Ik denk dat vrouwen minder top-down werken. Ze zijn geneigd om eerst goed te luisteren en daarna pas een autoritaire, coachende leiderschapsstijl na te streven. En dat is in mijn ogen de leiderschapsstijl van morgen. ‘You have to lead them from behind.’ Ik denk dat mannen daar minder mee bezig zijn. Maar dat komt waarschijnlijk omdat ze het zo geleerd hebben.” – Hilde Laga
Meer dan quota
“Ik ben altijd een voorstander van quota geweest. Het zou geweldig zijn als er meer vrouwen in de politiek zouden komen en aan de top van bedrijven. Maar ik twijfel nu, want ik vraag me af of dit de ultieme oplossing is. Misschien moeten we op zoek gaan naar een betere oplossing: iets dat de mentale druk wegwerkt. Bijvoorbeeld een hervorming van het zwangerschapsverlof. We hebben echt nood aan vrouwen met macht die spreken en inspireren. Echte, authentieke vrouwen. Vrouwen die zich niet omvormen tot mannen. We moeten ervan leren genieten om vrouw te zijn. Om zelfverzekerd te zijn. Om ambities te hebben. Het is geweldig om je eigen vrouwelijke zelf te zijn en je dromen na te jagen. Dat is wat telt.” – Assita Kanko
Schrijf je reactie