“I was warned from the beginning. The stories were everywhere. To deny that is to create an environment for it to happen again.” Aan het woord is actrice Jessica Chastain. Ze spreekt over het verwerpelijke gedrag van filmproducent Harvey Weinstein die de afgelopen 30 jaar tientallen vrouwen aanrandde, afkocht en volgens beschuldigingen zelfs enkele verkrachtte.
Half Hollywood kende de verhalen over de casting couch van Weinstein. In 2013 maakte regisseur en Family Guy-bezieler Seth MacFarlane er zelfs een grapje over tijdens de Oscars toen hij de genomineerden voor Beste Vrouwelijke Bijrol aankondigde. “Proficiat, jullie vijf vrouwen moeten alvast niet langer doen alsof jullie je aangetrokken voelen tot Harvey Weinstein.” Iedereen wist wat hij bedoelde. Weinsteins reputatie was een van Hollywoods biggest open secrets.
“Weinsteins reputatie was een van Hollywoods biggest open secrets.”
Gwyneth Paltrow, Angelina Jolie, Rosanna Arquette en tientallen andere actrices ondervonden het aan den lijve, toen hij hen op jonge leeftijd alleen naar zijn hotelkamer liet komen en hen probeerde te overtuigen om seks met hem te hebben. En wie weet wie er de komende weken nog allemaal uit de kast zal komen.
Hoe is dit kunnen gebeuren, is een van de meest gehoorde vragen. Hoe kan het dat een van de bekendste mannen uit Hollywood drie decennia lang zijn gang is kunnen gaan, terwijl iedereen wist wat er achter gesloten deuren gebeurde?
Het antwoord is eenvoudig: Weinstein had macht. Vrouwen werden gechanteerd met het feit dat ze hun job zouden verliezen als ze zijn voorstellen durfden te weigeren. Omstaanders wilden hun nek niet uitsteken om de waarheid aan het licht te brengen over wat deze vrouwen was overkomen. Voor vele jonge acteurs en actrices betekende Weinstein immers het begin van hun carrière. Journaliste Sharon Waxman, die in 2004 al een onderzoek naar Weinstein was gestart, werd het zwijgen opgelegd door haar werkgever, The New York Times. Naar verluidt pleegden ook acteurs Matt Damon en Russell Crowe boze telefoontjes naar haar om de informatie over Weinstein toch maar niet naar buiten te brengen. Don’t bite the hand that feeds you, weet je wel.
“Het pikt om te lezen dat de medeplichtigen mensen zijn die we opgenomen hebben in onze Hall of Fame.”
Het doet pijn wanneer je zulke dingen leest. Je voelt je verslagen wanneer je ziet dat machtsmisbruik, en het goedpraten ervan, schering en inslag zijn in een sector die ons zoveel moois heeft gebracht. Horen dat je favoriete acteur meehielp om alles in de doofpot te steken, dat pikt. Het toont ons dat seksuele intimidatie overal is en dat de medeplichtigen mensen zijn die we opgenomen hebben in onze Hall of Fame. Het brengt het probleem van seksuele intimidatie en machtsmisbruik ook ineens erg dichtbij. En daar wordt soms defensief op gereageerd.
“Ja maar, zo’n dingen zijn typisch voor Hollywood. Met haar losse seksuele moraal en sexy actrices. Dat gebeurt hier niet!”
“Elke sector heeft zijn eigen Harvey Weinstein, Bill Clinton, DSK of Bill Cosby.”
Except it does. Pol Van den Driessche is daar een treffend voorbeeld van. In zijn entourage liep het heus niet vol met jonge Gwyneth Paltrows en Angelina Jolies. Wel met gewone vrouwen, die op hun beurt losse handjes voelden op plekken waar ze niet wilden aangeraakt worden door hun baas. De politiek, de sportwereld, de zakenwereld… elke sector heeft zijn eigen Harvey Weinstein, Bill Clinton, DSK of Bill Cosby. En laat ons vooral de Kerk niet vergeten, een organisatie die dweept met haar onberispelijke moraal, maar toch niet kon tegenhouden dat haar leiders decennialang jongens en meisjes misbruikten.
“Ja maar, niet alle mannen zijn verkrachters!”
Onlangs kregen we op Twitter het verwijt dat we in ons magazine de verkrachtingscultuur te vaak aan de kaak stellen. We zouden hiermee aan ‘framing’ doen en de boodschap uitsturen ‘dat alle venten molesteerders zijn’. Natuurlijk zijn niet alle mannen verkrachters! Stel je voor. Maar je kan de cijfers moeilijk negeren. In België worden dagelijks bijna 100 vrouwen verkracht of aangerand. Not all men harrass women, but all women have been harrassed by men. Dat het best moeilijk is om dat toe te geven als man, wil ik gerust begrijpen. Maar het niet zeggen uit angst om op gevoelige teentjes te trappen, brengt ons geen stap vooruit. En we willen toch vooruit?
“Ja, maar dit is een uitzondering. Het zijn vooral buitenlanders die onze vrouwen lastigvallen. Zeg daar eens wat van!”
Het is gemakkelijk om de schuld lekker ver weg bij ‘de ander’ te leggen. Witte mensen doen zulke dingen niet, en als ze het doen, is het een uitzondering. Bij de ander is het altijd erger. Vorige maand reageerde een lezer op onze reportage over straatintimidatie: “Waarom toch altijd die obligate ‘witte mannen doen dat ook’-reactie?” Volgens hem hebben mensen met een islamitische achtergrond het moeilijker met gendergelijkheid dan ‘mensen in het algemeen’. En helpt het niet om telkens aan zelfkastijding te doen door “ja maar, wij ook” te roepen. Toch is dit net wel belangrijk om te begrijpen. Want door te blijven denken dat aanranding en seksuele intimidatie vooral ‘bij de ander’ gebeurt, ga je voorbij aan het feit dat het ook in de ‘eigen groep’ gebeurt. En niet per uitzondering, maar elke dag.
“Seksuele intimidatie kent geen kleur of sociale klasse, maar is een structureel probleem.”
En daar zit net de crux. Verkrachtingscultuur en seksuele intimidatie kent geen kleur of sociale klasse, maar is een structureel probleem, dat dagelijks voorkomt, in alle sectoren en alle lagen van de bevolking. Ik ben op straat al vaak lastig gevallen door mannen met een Noord-Afrikaans uiterlijk. Maar ik ben ook talloze keren seksueel geïntimideerd door witte mannen in pak. En in mijn tienertijd was het de populairste jongen van de school die later schuldig bleek aan verschillende date rapes. Een aanrander heeft vele gezichten.
De woorden die deze mannen uitspraken en de dingen die ze deden, verschilden van elkaar, maar het mechanisme erachter was exact hetzelfde: het gaat om macht. Het idee dat je als man recht hebt op seks van een vrouw en dat ze bestaat om jou te plezieren. Het idee dat je als vrouw toegang moet vragen om ergens te geraken, hetzij tot aan de overkant van de straat of tot een trapje hoger op de carrièreladder. Het idee dat je als man zonder veel problemen zulke dingen kunt doen, omdat er een groep van medestanders is die je beschermt en verdedigt.
“Gelukkig lijkt het tij stilaan te keren, one fired Weinstein at a time.”
De misstappen van Harvey Weinstein zijn geen op zich staande anekdotes, maar konden enkel gebeuren in een samenleving waar mannen in zowat alle sectoren de gatekeepers zijn en nog steeds meer macht hebben dan vrouwen. Je kan je gewoon niet inbeelden dat een dikke vrouw van middelbare leeftijd jonge acteurs in haar bed zou dwingen en er nog mee weg zou geraken ook. Ze zou het nog geen drie weken volhouden, laat staan dertig jaar.
Gelukkig lijkt het tij stilaan te keren, one fired Weinstein at a time. Dit kan en mag niet meer gebeuren, roept Hollywood eensgezind. “The behavior is inexcusable, but the abuse of power familiar. Each brave voice that is raised, heard and credited by our watchdog media will ultimately change the game.” Aldus Meryl Streep. (Oh Meryl, ik hoop echt dat je eerlijk bent als je zegt dat je niets afwist van de feiten, maar ik kan het steeds moeilijker geloven nu steeds meer mensen naar buiten treden.)
Ik vraag me af wanneer hier in België de eerste dappere vrouw haar nek uitsteekt om te getuigen over een Vlaamse Harvey Weinstein. Hilde van Mieghem zei alvast dat “vrouwen zich gelukkig beginnen uit te spreken over dat grensoverschrijdend gedrag uit de machocultuur.” Laat ze maar komen, die vrouwen. En laten we alsjeblieft naar hen luisteren en de “ja, maars” even achterwege laten.
Want enkel wanneer iedereen, mannen én vrouwen, slachtoffers én omstaanders, open en eerlijk praat over dit soort machtsmisbruik, kunnen we misschien beginnen te begrijpen dat het een structureel probleem is van een hele samenleving en niet van enkele weirdo’s.
Want ” To deny that is to create an environment for it to happen again.”
Schrijf je reactie