Mindfood

Spiritueel vloeken voor beginners

Moet dat nou echt? De f*ck it-hype

Spiritueel vloeken voor beginners

Hoge stapels van een oranje boek met het f-woord op de cover liggen deze zomer in elke vliegveld- en stationsboekhandel. ‘The subtle art of not giving a f*ck’ bevat dan ook een boodschap die handig is voor in je reiskoffer. Je baas die mailt terwijl jij op het strand ligt? Je schuldig voelen over calorierijk vakantievoedsel? F*ck dat.

“HEY FUCKFACE, THIS BOOK WILL CHANGE YOUR LIFE IN LIKE 12 SECONDS OR SOMETHING” schreeuwt de website van auteur Mark Manson bezoekers toe. Manson is net zo kwistig met hoofdletters als Donald Trump en vloekt als een kind dat net het f-woord ontdekt heeft.

Er is niets subtiel aan de vormgeving of inhoud van zijn knaloranje boek. Weinig doet vermoeden dat je in de vliegveldboekhandel naar een stapel zelfhulpboeken staat te kijken, en dat is precies de bedoeling. Dit boek is bedoeld voor wie geen zelfhulpboeken leest.

Het anti-zelfhulpboek

Wie leest er in het tijdperk van het zelfhulpboek nu geen zelfhulpboeken? Nou, mannen. Mannen kopen weinig zelfhulpboeken, maar schrijven er veel. Sterker nog, de meeste zelfhulpboeken worden geschreven door mannen en gelezen door vrouwen. Wie dus een zelfhulpboek weet te schrijven dat mannen en vrouwen aanspreekt, boort een nieuw segment lezers aan. En Mark Manson heeft dat met ‘The subtle art of not giving a f*ck’ voor elkaar gekregen.

Vandaag staat ‘The subtle art op nummer 1 in de lijst meest gelezen zelfhulpboeken op Goodreads. Het is de zelfhulpzomerhit van 2018. Daar gaat een interessante voorgeschiedenis aan vooraf, die verder terug gaat dan Mansons twee jaar oude boek. Een paar duizend jaar terug, zelfs.

“Wat wij nu ‘f*ck it’ noemen, heet in het Boeddhisme gewoon ‘loslaten’.”

Het ‘fuck it’-principe is niet bepaald nieuw. Dat vind je in bijna alle Oosterse filosofieën terug, maar dan wat netter verwoord. Wat wij nu ‘f*ck it’ noemen, heet in het Boeddhisme gewoon ‘loslaten’. Boeddhisten geloven dat het bevrijdend is om te durven loslaten hoe je denkt dat iets is of zou moeten zijn.

Rond 300 v.Chr. vonden de stoïcijnen ook dat we vaker ‘f*ck it’ mogen zeggen. Volgens de leer van de Stoa is alles toch al van tevoren onverbiddelijk bepaald, en hebben we enkel invloed op onze reactie op wat er gebeurt. Door wat vaker foert te zeggen, laat je je minder meeslepen in gebeurtenissen, aldus de stoïcijnen. En daar word je een stabieler, tevredener mens van.

Talloze zelfhulpboekenschrijvers, zoals Eckhart Tolle van ‘De kracht van het nu’, hebben deze wijsheden de afgelopen decennia vertaald naar een nieuw tijdperk en naar nieuwe doelgroepen.

De oervader van de F-boeken

Tot zover niets nieuws dus. Maar wie kwam er op het idee dat je de volledige filosofie van het loslaten kunt samenvatten in de catchphrase ‘f*ck it’? Dat was niet Mark Manson, maar auteur John Parkin, die in 2007 zijn eerste F*ck it boek uitgaf. Inmiddels publiceerde Parkin een hele F*c kit reeks, met als meest recente uitgave ‘Fuck it. Het is wat het is’. Parkin, de oervader van de F-boeken, organiseert ook F-retraites in Italië, waar je onder zijn begeleiding in groep leert vloeken en loslaten.

“De oervader van de F-boeken organiseert retraites waar je onder zijn begeleiding in groep leert vloeken en loslaten.”

In zijn boeken werkt oervader Parkin met drie stappen. Het identificeren van gedachten die je ongelukkig maken, zoals ‘ik ben pas gelukkig als ik een lief heb’ of ‘ik ben pas gelukkig als ik maat 36 heb’, het loslaten van deze gedachten, en tot slot accepteren dat je sommige pijn niet kunt loslaten. Over elke stap schreef hij een boek, die samen 400.000 keer verkocht werden.

In 2016 kwam Mark Manson met zijn oranje boek dat in de Nederlandse vertaling ‘De edele kunst van not giving a fuck’ heet. Manson is grofgebekter dan Parkin en werkt met vijf stappen, maar het basisidee blijft hetzelfde. Hij verkocht er 3 miljoen boeken mee.

Zou het Manson iets uitmaken dat Parkin hem voor was, en zou Parkin jaloers zijn op het succes van Manson die er met zijn catchphrase vandoor ging? Als beide heren hun eigen filosofie naleven, dan weet je wat hier het antwoord op is.

Minder fucks geven

In ‘The subtle art’ raadt Manson ons aan om onze waarden en prioriteiten kritisch te bekijken, duidelijk te kiezen waar we echt om willen geven en daar vervolgens naar te leven. Een paar dingen waar we volgens Manson minder f*cks om moeten geven: de vervelende automobilist die je voorbij stak en waar je een half uur later nog op zat te vloeken (want je kunt er toch niets meer aan doen), terrorisme (de kans dat je er slachtoffer van wordt is minimaal, dus waarom al die opinies en analyses over terrorisme lezen?), Trump (in Mansons eigen woorden: “De geschiedenis van de VS zit vol met shitty, ineffectieve en onnodig controversiële presidenten. En weet je wat er met de meesten is gebeurd? Niets.”).

“Mark Manson raadt lezers van zijn boek aan om eens aan de rand van een klif te gaan staan.”

Om minder f*cks te geven, jezelf te verlossen van nutteloze gedachten en brainspace vrij te maken voor dingen die er echt toe doen, heeft Manson een heel stappenplan. Zo raadt hij lezers van zijn boek aan om eens aan de rand van een klif te gaan staan, de dood in de ogen te kijken en goed te beseffen hoe weinig er nog toe doet als je maar kort te leven hebt. Hij raadt ook aan om jezelf en de dingen die je gelooft, vaker in twijfel te trekken. Allemaal manieren om te laten doordringen dat je minder fucks moet geven.

Het is een boodschap die aanspreekt in een tijd waarin we vooral worden aangespoord om meer fucks te geven. Reclame is overal en vertelt ons dat we allerlei tekorten, noden en dromen hebben waar we zelf nog helemaal geen weet van hadden en die we kunnen vervullen door te consumeren. Media houden ons op de hoogte van huidige en toekomstige rampen waar we meer om zouden moeten geven, van klimaatverandering tot vluchtelingencrises.

Onze telefoon herinnert ons er meermaals per dag aan dat we meer om onze Instagramfeed moeten geven. Onze Instagramfeed vertelt ons vervolgens weer dat we meer fucks moeten geven om het kweken van een fitbody. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Zelfverklaarde zelfhulpgoeroes Manson en Parkin geven hun lezers toestemming om het kaf van het koren te scheiden en een dikke middelvinger te maken naar wat niet belangrijk is.

“Deze zelfhulpgoeroes geven hun lezers toestemming om een dikke middelvinger te maken naar wat niet belangrijk is.”

Revolutionair is dat niet, en je zou er geen boek voor nodig moeten hebben. Bovendien, zo waarschuwt verslaggever Evelien van Veen, die voor De Volkskrant op F*ck it-retraite ging bij Parkin in Italië en daar vooral deelnemers tegenkwam die gebaat zouden zijn bij erkende therapie, kun je de grotere problemen des levens niet zo gemakkelijk wegwuiven met een middelvinger. Zoals een van haar medecursisten het verwoordt: “Ik ben gisteren uit het huis getrokken waar ik bijna dertig jaar met mijn vrouw heb gewoond en zit vandaag voor het eerst in mijn nieuwe flatje. Dat is echt niet minder pijnlijk door die Fuck it-week.”

Tekst loopt door onder de afbeelding.


Baanbrekend of bagger

En ook de inhoud van het boek van Manson rammelt. Voor elke lezer die op een boekensite een bericht als ‘OMFG DIT BOEK HEEFT MIJN LEVEN VERANDERD’ of ‘Ik koop normaal geen zelfhulpboeken, maar dit boek vind ik fantastisch’ achterlaat, zijn er mensen die dit schrijven:

  • Definitely written by and for straight, white, entitled males. I have no fucks to give for this book or the author.
  • A book only a white straight man with rich parents could write.
  • I was expecting an enjoyable read on not taking things too seriously. Instead I got a collection of banal insights, wrapped in supposedly funny dirty-talk.

Voordat Manson zijn succesboek schreef, was hij werkzaam als pick up artist. Dat is een man die andere mannen leert hoe je knappe vrouwen aan de haak slaat. Zijn carrièreswitch laat zien dat Manson niet bepaald een welzijnsgoeroe is, maar wel een slimme marketeer, die zichzelf na #metoo en schandalen rond andere pick up artists toch opnieuw – en met veel verkoopsucces – in de markt heeft weten te zetten.

“Zijn carrièreswitch laat zien dat Manson niet bepaald een welzijnsgoeroe is, maar wel een slimme marketeer.”

En toch schemert de arrogantie en misogynie die bij zijn voormalige beroep horen in zijn boek door. Zo is op een klif gaan staan om te beseffen dat je niet eeuwig zult leven vooral iets voor mensen die in hun omgeving nog nooit te maken hebben gehad met ziekte, de dood of ander trauma. En het advies om jezelf vaker in twijfel te trekken, is vooral handig voor wie verteld is altijd in zichzelf te geloven en dat zijn mening er altijd toe doet (en dat zijn over het algemeen geen vrouwen of mensen van kleur). En dan zijn er nog veel details als deze: in een van de anekdotes uit zijn eigen leven, komt Manson een ‘hot Asian girl’ tegen, die voor de rest van het hoofdstuk enkel ‘hot Asian girl’ heet.

Hoeveel fucks is dit boek waard?

Zoals een lezer op boekensite Goodreads het samenvat:

“Als het uitgangspunt van een bestseller is dat je moet stoppen jezelf te vergelijken met wat je op televisie, films en sociale media ziet, en gewoon tevreden moet zijn met je beste zelf – en veel mensen dit baanbrekend vinden? Dan moest het misschien wel gezegd worden.”

De vraag is alleen of je die boodschap, als je denkt dat je ‘m nodig hebt, tot je wil nemen verpakt in vloekwoorden en bij monde van een voormalige pick up artist die zich niet bewust is van zijn privileges. Manson zal van deze kritiek niet wakker liggen. Feministen die zure stukjes schrijven, die geven gewoon te veel fucks.

Foto: Istock
In de reeks ‘Moet dat nou echt?’ houdt redactrice Selma welzijnstrends tegen het licht: van selfcare tot hygge tot de perfecte ochtendroutine. Wat zeggen deze trends over ons en wat heb je eraan?

Schrijf je reactie

Selma Franssen is freelance journalist en auteur van 'Vriendschap in tijden van eenzaamheid' (uitgeverij Houtekiet, 2019). Haar werk verscheen onder meer bij Charlie Magazine, OneWorld, De Morgen, De Standaard, The New Statesman, VPRO en Vice. Ze volgde het postgraduaat Internationale Onderzoeksjournalistiek, ontving een beurs van het Fonds Pascal Decroos voor haar werk en presenteert journalistieke lezingenreeks 'Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd'.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen