“Onnoemelijk veel vrouwen hebben voor de wetenschap alles op het spel gezet”

Een vrouw in een broek? Daar haalde men in de jaren 1930 afkeurend de wenkbrauwen voor op. Toen Barbara McClintock aan de Universiteit van Missouri in een broek verscheen, ging ze zwaar over de tong. Bovendien was ze temperamentvol, direct, buitengewoon slim en twee keer zo scherpzinnig als haar mannelijke collega’s. Ze deed altijd haar zin en vroeg regelmatig aan haar studenten om de avondklok te negeren om laat met haar door te werken. Nu beschouwen we haar eigenschappen ongetwijfeld als prima kwaliteiten voor een wetenschapper, maar destijds vond men haar gedrag voor een vrouw compleet ongepast. Haar intelligentie, haar zelfvertrouwen, haar aandrang om regels te overtreden, én niet te vergeten haar broek, waren volgens de publieke opinie aanstootgevend.

Barbara had aan de Cornell-universiteit haar sporen op het gebied van genetica ruimschoots verdiend: door chromosomen van maïs in kaart te brengen had ze baanbrekend werk in de geschiedenis van de wetenschap verricht. Maar aan de Universiteit van Missouri vond men Barbara brutaal en niet damesachtig. De faculteit sloot haar uit van vergaderingen en gaf haar nauwelijks steun voor haar onderzoek. Toen ze ontdekte dat ze zou worden ontslagen als ze huwde en dat ze geen promotiemogelijkheden had, hield ze het voor bekeken.

“Vrouwen hebben lang niet altijd dezelfde kansen gekregen om onderzoek te doen als mannen.”

Zonder concreet plan maar niet bereid om haar waardigheid te laten aantasten nam ze ontslag. Door haar beslissing verwierf ze de vrijheid om alle dagen aan research te doen en zo stuitte ze uiteindelijk op de springende genen. Deze ontdekking, die haar de Nobelprijs opleverde, veranderde ons begrip van genetica voorgoed. Het verhaal van Barbara McClintock is niet uniek. Zolang de mensheid bestaat hebben zowel mannen als vrouwen zich vragen gesteld over de wereld en hebben ze in de sterren, onder rotsen en door microscopen naar antwoorden gezocht. Vrouwen hebben echter lang niet altijd dezelfde kansen gekregen om onderzoek te doen als mannen.

In het verleden hadden vrouwen veel minder makkelijk toegang tot onderwijs, en ze kregen vaak geen toelating om wetenschappelijke artikels te publiceren. Meisjes werden verondersteld om op te groeien tot goede echtgenotes en moeders, en door hun mannen te worden onderhouden. Heel wat mensen dachten dat vrouwen gewoon niet zo slim als mannen waren. De vrouwen in dit boek hebben een felle strijd tegen deze stereotypen moeten leveren om een carrière uit te bouwen. Ze overtraden regels, publiceerden onder pseudoniemen en werkten hard om bij te leren. Er werd meermaals aan hun capaciteiten getwijfeld, en alleen dankzij een groot geloof in zichzelf konden ze hun dromen waarmaken.

Ook nadat vrouwen meer toegang tot voortgezet onderwijs hadden gekregen moesten ze nog heel wat obstakels overwinnen: vaak kregen ze geen werkruimte, geld of erkenning. Omdat ze als vrouw het universiteitsgebouw niet mocht betreden, deed Lise Meitner haar radiochemische experimenten in een vochtige kelder. Bij gebrek aan geld voor een lab werkte fysica en chemica Marie Curie met gevaarlijke radioactieve deeltjes in een klein, stoffig schuurtje. Cecilia Payne-Gaposchkin, verantwoordelijk voor een van de belangrijkste ontdekkingen in de geschiedenis van de astronomie, kreeg nauwelijks erkenning en moest zich als vrouw decennialang met de functie van technisch assistente tevredenstellen. Dat deze vrouwen er toch in slaagden om successen te behalen is het resultaat van hun onnoemelijke creativiteit, hun fenomenale doorzettingsvermogen en hun passie voor ontdekkingen.

“Omdat Lise Meitner het universiteitsgebouw niet mocht betreden, deed ze haar radiochemische experimenten in een vochtige kelder.”

Marie Curie is wereldberoemd, maar doorheen de geschiedenis hebben in de STEM-domeinen (wetenschap, technologie, techniek en wiskunde) nog heel wat andere sterke vrouwen belangrijk werk geleverd. Jammer genoeg werden velen van hen gewoon vergeten en kregen ze nooit de erkenning die ze verdienden. In het domein van de fysica was niet alleen Albert Einstein een genie, maar ook de knappe wiskundige Emmy Noether. De dubbele helix van DNA werd niet door James Watson en Francis Crick maar door Rosalind Franklin ontdekt. En als we verwonderd naar de vooruitgang in de computertechnologie kijken, moeten we niet alleen Steve Jobs of Bill Gates in het voetlicht plaatsen, maar ook Grace Hopper, de uitvindster van het moderne programmeren. Onnoemelijk veel vrouwen hebben voor de wetenschap alles op het spel gezet. Meisjes en wetenschap vertelt de boeiende verhalen van enkelen van deze vrouwelijke wetenschappers, die zich door niets of niemand lieten tegenhouden en vól voor hun passie zijn gegaan.

Meisjes en wetenschap kost €19,99 en is verschenen bij Van Halewyck. Van Halewijk geeft 5 gratis exemplaren weg aan Charlie Abonnees. Hou de volgende nieuwsbrief in de gaten!