In juli en augustus wisselen hoofdredactrice Jozefien Daelemans en Chef Redactie Anouk Torbeyns elkaar wekelijks af in een reeks zomercolumns. Deze week: Jozefien die vindt dat er meer gepraat moet worden over de klimaatopwarming, maar dan op een andere manier.
“Dit is niet de warmste zomer in 150 jaar, maar de koelste zomer van de komende 150 jaar. Geniet ervan!” Berichten als deze circuleerden vorige week volop op sociale media. Wen er maar aan, aan de ondraaglijke hitte, het watertekort, de bosbranden, de storingen bij de spoorwegen en de slapeloze nachten. We hebben de hittegolf overleefd, maar de klimaatopwarming nog lang niet.
Tijdens de hittegolf werden we nog maar eens met de neus op de feiten gedrukt: de klimaatopwarming is geen fabeltje. Wetenschappers bevestigen wat mensen over de hele wereld aan den lijve ondervinden. Onderzoek na onderzoek toont aan dat de klimaatopwarming wel degelijk een gevolg is van de mens en dat we wereldwijd zelden voor zulke grote uitdagingen hebben gestaan op gebied van klimaat en milieu.
Eindelijk, zou je denken, is er consensus en kunnen we werk maken van oplossingen. Toch zie ik nog steeds veel onverschilligheid en zelfs haat wanneer het over het klimaat gaat. Er zijn weinig onderwerpen die zoveel irritatie opwekken dan de klimaatcrisis, naast identiteit en migratie uiteraard. Op Twitter zijn er meldingen van boze burgers die opstandig worden van de ‘klimaathysterie’ en als reactie nog harder gaan verspillen en minder gaan recycleren. Greta Thunberg werd vorige week belachelijk gemaakt door enkele Franse senatoren. Volwassen mannen zeiden tegen de zestienjarige dat “ze geen goeroes van de apocalyps nodig hebben.”
“Zelfs weerman Frank Deboosere moet het ontgelden als hij over de klimaatopwarming probeert te praten.”
In eigen land zit Katrien Van der Heyden, moeder van klimaatactiviste Anuna De Wever, elke week bij de politie om een doodsbedreiging aan het adres van haar dochter te rapporteren. Of aan haar eigen adres, want haar interview in Humo bracht weer het allerlelijkste in de mens naar boven. Haar verhaal werd op sociale media onthaald op honderden reacties vol puur, onversneden haat. “Heeft dat mens haar kind nu nog niet genoeg uitgebuit?”, “Go fuck yourself with a cactus!” “Kruipt toch terug onder uwe steen. Dom kind.”
Zelfs weerman Frank Deboosere moet het ontgelden als hij over de klimaatopwarming probeert te praten. “Je moet al bijna voorzichtig zijn om er eventueel iets over te zeggen”, vertelt hij in De Morgen. “Het is ongelofelijk hoe er nog altijd mensen zijn die een heel uitgesproken mening hebben en mij verwijtende mails sturen om te benadrukken dat er niets aan de hand is.”
In de klimaatdiscussie staat iedereen met getrokken messen tegenover elkaar: links tegen rechts, klimaatontkenners tegenover klimaatactivisten, en soms zelfs die hard vegans tegenover vegetariërs die hun best doen, maar soms falen.
En weet je wat: niemand komt hier als winnaar uit.
“Terwijl iedereen met elkaar aan het bekvechten is, smelt de permafrost aan een tempo dat pas in 2090 verwacht werd.”
Want terwijl iedereen met elkaar aan het bekvechten is, is het aantal hittegolven in ons land verdrievoudigd, staan delen van de Noordpool ter grootte van 300.000 voetbalvelden in brand en smelt de permafrost aan een tempo dat pas in 2090 verwacht werd.
We verliezen zo te veel kostbare tijd. Hans Joachim Schellnhuber, een van ’s werelds topexperts op gebied van klimaat en oprichter en directeur van het Potsdam Climate Institute vat het helder samen. “The climate math is brutally clear: while the world can’t be healed within the next few years, it may be fatally wounded by negligence until 2020.” Het komende anderhalf jaar is cruciaal, zegt hij. In deze periode moeten de beslissingen genomen worden die de klimaatopwarming kunnen beperken. We kunnen niet blijven lanterfanten.
De VRT-nieuwsdienst erkende twee weken geleden dat de omroep veel bericht heeft over de klimaatmarsen, maar te weinig aandacht had voor mensen ‘die het beu waren’. Als reactie daarop wil VRT een panel samenstellen van 1000 kijkers om de omroep te zeggen “wat er echt leeft.” Maar we hebben de luxe niet om de klimaatcrisis beu te zijn. Echt niet.
Ik denk persoonlijk dat we nu niet minder over de klimaatcrisis moeten communiceren, maar net meer. En dan bedoel ik niet de tientallen artikels over wat je moet je doen om de hittegolf door te komen. Of klimaatwetenschappers in praatprogramma’s tegenover klimaatontkenners zetten die enkel hun buikgevoel laten opborrelen. Dat leidt nergens toe.
“In hoeverre ligt de oplossing van de klimaatcrisis in de handen van het individu en wat kunnen we verwachten van onze overheid?”
De feiten zijn intussen duidelijk, nu moet het gaan over antwoorden en oplossingen. Dit zijn alvast enkele dingen waar ik meer over zou willen weten: hoe maak je als consument de juiste keuzes, terwijl de wereld zo is ingericht dat de optie die het meeste schade aanricht aan onze planeet veruit de gemakkelijkste en goedkoopste optie is? Is het niet vreemd dat we ecofriendly labels hangen aan spullen die met respect voor mens en milieu gemaakt zijn, maar dat we producten die met schadelijk stoffen en in mensonterende omstandigheden gemaakt zijn normaal vinden? In hoeverre ligt de oplossing van de klimaatcrisis in de handen van het individu en wat kunnen we verwachten van onze overheid? 100 bedrijven zijn verantwoordelijk zijn voor 71 procent van de CO2-uitstoot wereldwijd sinds 1988. Kunnen we hen verantwoordelijk stellen voor hun daden en hoe dan? Moet de schade die bedrijven aanrichten aan het klimaat meegerekend worden in de jaarcijfers van hun omzet? En kunnen we nog van winst spreken wanneer hun productieproces elders voor torenhoge kosten zorgt?
Zijn dit niet de vragen die op dit punt moeten worden gesteld én beantwoord? Ik zou er alvast meer van bijleren dan van de tip om voldoende water te drinken als het warm is. “We moeten het systeem veranderen”, zegt Ignace Schops, één van de initiatiefnemers van de Klimaatzaak. Dat klinkt misschien activistisch of naïef, maar we hebben het al zo vaak gedaan. “We zijn er al in geslaagd om het gat in de ozonlaag te verkleinen, om DDT te verbannen, om meisjes in ontwikkelingslanden hun lagere school te laten afmaken. We kunnen heel veel, dat mogen we niet vergeten.”
Beeld je eens in dat we op deze manier over de klimaatcrisis zouden praten. Misschien krijg je de mensen dan wel mee. Wie durft?
2 reacties
Beste Jozefien, wij gaan het in elk geval proberen op onze Lokerse Queeste op 11 augustus:
https://agenda.nieuwsblad.be/agenda/e/lokerse-queesten/30b3f97c-66fd-47d5-9c99-7c1cdb1fb799
Zie ook: https://de4dequeeste.home.blog/
Dat ziet er super interessant uit! Als ik niet met vakantie was dan, kwam ik eens langs. Veel succes in ieder geval met de Lokerse Queesten (goeie naam :-)).