Interview

“Het emancipatieproces is pas geslaagd als meisjes clitorissen op de muren tekenen”

“Het emancipatieproces is pas geslaagd als meisjes clitorissen op de muren tekenen”

Het is een jaar geleden dat de hashtag #MeToo viraal ging. Miljoenen mensen deelden hun verhaal rond seksueel geweld en grensoverschrijdend gedrag en hooggeplaatste figuren vielen van hun voetstuk. Vandaag praten we erover met seksuoloog Wim Slabbinck. Voor welke culturele shift heeft #MeToo gezorgd en wat staat er nog te gebeuren?

Is intussen alles al gezegd over #MeToo?
“Er is al veel geschreven over gevallen van grensoverschrijdend gedrag, zoals het verhaal van Harvey Weinstein, het verhaal van een Jan Fabre of Bart de Pauw. Het is belangrijk om deze verhalen te brengen, zodat alle slachtoffers zich daarover kunnen uitspreken en de daders hun gedrag in vraag gaan stellen. Maar het moet nu verder gaan dan het bespreken van de brandjes; wie doet wat verkeerd en wie heeft wat uitgestoken? Als je dieper naar het probleem kijkt, zie je dat daders het product zijn van maatschappelijke en sociale codes. Daar moet aan gewerkt worden. Nu is het tijd om het over de oorzaken te hebben, én over oplossingen. ”

Welke vragen moeten we nu stellen?
“We moeten kijken naar de oorzaken van zulk gedrag. Daarvoor moeten we onze cultuur en de hardnekkige concepten in onze maatschappij in vraag durven stellen. Deze subtiele methodes waarin jongens en meisjes gesocialiseerd worden, blijven voortbestaan en zorgen ervoor dat gedragspatronen en machtsverhoudingen in stand blijven.”

“Jongens worden aangemoedigd om pushy te zijn en meisjes om hun seksualiteit te onderdrukken.”

Geef eens een voorbeeld.
“Jongens krijgen vaak de boodschap dat het hun taak is om een meisje te versieren. Meisjes leren vaak dat ze niet te gewillig mogen zijn, dat ze jongens moeten afweren, zelfs als ze een jongen leuk vinden. Jongens denken dan vaak dat ze moeten doorzetten. Ik heb als tiener letterlijk geleerd: meisjes plagen is liefde vragen. Of ‘een nee is eigenlijk een ja’. Die culturele codes – waarbij jongens worden aangemoedigd om pushy te zijn en meisjes hun seksualiteit moeten onderdrukken – liggen voor een groot deel aan de oorsprong van grensoverschrijdend gedrag.”

Of zoals in het liedje van Grease, waarin de jongens zingen; “tell me more, tell me more, did she put up a fight.”
“Exact, op allerlei manieren leren meisjes en jongens dat dit normaal dating gedrag is. Ik zie ook in allerlei onderzoeken dat voor mannen en vrouwen andere kenmerken als positief worden beoordeeld wat seksualiteit betreft. Bij mannen wordt het actieve sterk gewaardeerd: mannen moeten initiatief nemen, overtuigen, presteren. Bij vrouwen wordt er meer nadruk gelegd op het pleasen van de partner, de man tevreden stellen, het passieve. Dat soort codes moeten we veranderen om meer impact te hebben op de #MeToo-symptomen die de samenleving voortbrengt.”

Hoe breng je zo’n grootschalige gedragsverandering op gang?
“Volgens mij moet je dit probleem vanuit drie invalshoeken bekijken en van daaruit nadenken over oplossingen of veranderingen. Het eerste is psychologisch. Wat vertellen we tegen meisjes en jongens over hun eigen seksualiteit? Hoe denken ze dat mannen en vrouwen in elkaar zitten en klopt dat eigenlijk wel? Denken mannen écht elke zeven seconden aan seks? En zijn vrouwen van nature selectiever in het kiezen van hun bedpartners? De wetenschap toont aan dat er meer gelijkenissen dan verschillen zijn op gebied van seksualiteit tussen mannen en vrouwen. Dat zie ik ook terug in mijn praktijk: het is echt niet zo dat mannen altijd meer zin hebben dan vrouwen.”

“We leren meisjes nog niet voldoende om trots te zijn op hun geslachtsdelen, we leren hen eerder zich ervoor te schamen.”

“Wat leren we onze jongeren over seksualiteit en over intimiteit? We leren meisjes nog niet voldoende om trots te zijn op hun geslachtsdelen, we leren hen eerder zich ervoor te schamen. Jongens tekenen penissen op auto’s en muren omdat ze trots zijn op hun geslacht en mannelijkheid. Ik zeg soms wel eens dat het emancipatieproces pas geslaagd is wanneer meisjes ook clitorissen op de muren en vuile autoramen gaan tekenen (lacht). Het is belangrijk om meisjes te leren wat hun voornaamste seksuele orgaan is, hoe het eruit ziet en dat ze er trots op mogen zijn.”

De Instagrampagina Clitorosity wil het gesprek over de clitoris op gang brengen

Wat is de tweede invalshoek?
“Het socio-culturele aspect: welke impact heeft de cultuur op je seksualiteit? Zo is er een onderzoek gedaan naar initiatief nemen tijdens een dating proces. In een normale speed dating, zijn het de vrouwen die op hun stoeltjes blijven zitten en de mannen die doorschuiven. Tijdens dit onderzoek werden de vrouwen gevraagd om door te schuiven en de mannen om te blijven zitten. Wat bleek? Vrouwen worden minder kieskeurig, gaan meer initiatief nemen en minder belang hechten aan de uiterlijke kenmerken van de man. Wie in de actieve rol wordt geplaatst door de maatschappij, gaat het initiatief nemen. Als we dit soort patronen wat kunnen doorbreken of omdraaien, kunnen we gedrag veranderen. Als we meisjes positief stimuleren om hun eigen seksualiteit in handen te nemen, kunnen we onze maatschappij beginnen veranderen.”

En nummer drie?
“Ook op biologisch gebied moeten we hierover nadenken. We vragen meisjes vanaf 15 jaar om de pil te nemen, maar op die leeftijd weten ze amper hoe hun lichaam werkt of hoe hun seksualiteit in elkaar zit. We zeggen hen: neem hormonen om je vruchtbaarheid te reguleren. Uit onderzoek weten we dat de pil bij veel vrouwen invloed heeft op hun verlangen en op hun zin in seks. Het is eigenlijk absurd dat we aan meisjes van 15 jaar vragen hun seksuele ontwikkeling meteen te beknotten. We merken dan dat wanneer vrouwen op volwassen leeftijd stoppen met de pil, dat soms het eerste moment is waarop ze hun eigen, natuurlijk seksualiteit ten volle ontdekken. Moeten we niet meer werk maken van andere, niet-hormonale voorbehoedsmiddelen? Ik denk dan bijvoorbeeld ook aan de mannenpil.”

(denkt na) Dit lijkt misschien allemaal veraf te staan van de hele #MeToo-discussie, maar heeft er wel mee te maken. Het zijn de onderliggende patronen en structuren die het gedrag mogelijk maken en aansporen.”

Vrouwen zijn heel mondig in de #MeToo-discussie. Hoe zit dat bij mannen?
“Het is een goeie zaak dat vrouwen hun stem gevonden hebben op gebied van seksueel geweld. Maar zowel mannen als vrouwen moeten zich emanciperen. Ik zie vaak dat mannen wat meer vastzitten in hun emancipatieproces en het moeilijker vinden om hierover te kunnen en durven praten.”

“Uit onderzoek blijkt net dat verbaal of non-verbaal uitdrukken wat je wil het meest sexy is om te doen.”

“We moeten meer met elkaar durven spreken over toestemming. Ik hoor regelmatig dat het heel onsexy zou zijn om dat te doen. Praten over wat je aan het doen bent zou de sfeer doorbreken. Of we denken dat we de woorden niet hebben om te vragen of iemand het wel leuk vindt wat we aan het doen zijn. Toch is het van belang dat mannen én vrouwen toestemming centraal stellen. Uit onderzoek blijkt net dat verbaal of non-verbaal uitdrukken wat je wil het meest sexy is om te doen. Ook mannen moeten dat leren. Dat de ander kan aangeven zin te hebben in seks is belangrijk om te zien dat je nog steeds gewild bent als partner.”

“Aan je partner vragen ‘wil je het of wil je het niet’, maakt net dat je veel respect toont. Je laat daarmee zien dat je het belangrijk vindt dat de ander zich goed voelt bij wat jullie doen. We zien net dat veel vrouwen, maar ook mannen, het sexy vinden wanneer hen op de juiste manier gevraagd wordt of en hoe ze seks willen, omdat ze zich dan erg gewenst en gewaardeerd voelen.”

Seksuoloog Wim Slabbinck. Foto: VTM

Vinden mannelijke slachtoffers van seksueel geweld vandaag voldoende woorden om over hun misbruik te praten?
“Ik ben de voorbije maanden vaak gebeld geweest door journalisten die op zoek waren naar mannelijke slachtoffers om te getuigen over misbruik. Uiteraard kan ik daar niet op ingaan vanwege beroepsgeheim, maar ik merk ook dat het voor mannen erg moeilijk is om erover te praten. Wanneer ik met mannen in mijn praktijk erover praat, doen ze het af als niet belangrijk, alsof het normaal is en allemaal niet zo erg. Mannen moeten eerst de moed vinden om zichzelf als slachtoffer te zien. Dat dat nog weinig gebeurt, komt deels doordat mannelijkheid niet met kwetsbaarheid wordt geassocieerd.”

“Het is voor veel mannen moeilijk om over misbruik te praten, deels doordat mannelijkheid niet met kwetsbaarheid wordt geassocieerd.”

“De laatste maanden is er gelukkig steeds meer aandacht voor mannelijke slachtoffers. Seksueel geweld komt in alle richtingen voor. Het is belangrijk dat we geen gezicht of geslacht plakken op een slachtoffer of dader, maar dat we de onderliggende structuren aanpakken. Wat zijn de structuren die ervoor zorgen dat het gedrag voorkomt, zowel bij mannen als bij vrouwen, en wat kunnen we als maatschappij daaraan veranderen? #MeToo was één laagje, maar daaronder zit nog zoveel meer.”

“Iets wat ik me ook afvraag, maar waar ik geen antwoord op heb: is er een jaar na #MeToo iets veranderd op strafrechtelijk gebied? Als je nu een klacht indient tegen seksueel geweld, wordt die dan beter opgevolgd of minder snel geseponeerd?”

Yente Neelen, doctoraatsstudent seksueel strafrecht aan de UGent vertelde ons een paar weken geleden nog dat er geen veranderingen zijn op dit moment inzake seksueel strafrecht. Uit een onderzoek van Amnesty International blijkt dat, naast te weinig bewijsmateriaal, onder andere ‘het gedrag van het slachtoffer’, ‘de beperkte maatschappelijke weerslag’ of ‘het feit dat het ging om een misdrijf van relationele aard’ als redenen worden aangehaald om een zaak te seponeren.
“Ja, kijk en dan vragen mensen zich af waarom slachtoffers geen aangifte doen. We weten perfect uit onderzoek dat het meeste seksueel misbruik gebeurt door mensen die we kennen. Het is vreemd het feit dat slachtoffer en dader een op de een of andere manier een relatie met elkaar hadden, als een argument te gebruiken in de strafbepaling.”

“Als we slachtoffers de boodschap blijven geven dat het eigenlijk weinig zin heeft om misbruik aan te geven, gaan we over tien jaar hetzelfde gevecht voeren. Een maatschappij verandert niet door de symptomen aan te pakken, maar wel door de oorzaken structureel te veranderen. Onze blik op mannelijkheid, vrouwelijkheid, maar ook gewoon op menselijkheid, daar moeten we onze energie op richten. Dat is een moeilijker proces, maar het is wel belangrijk.”

“Op vlak van gendergelijkheid is er nog nooit zo’n kans geweest om de balans te veranderen.”

Gaan we ondanks alles toch de goeie kant op?
“Er is een grote constante in onze geschiedenis sinds we sedentair geworden zijn. Doorheen alle culturen en tijden zijn vrouwen zo goed als altijd ondergeschikt aan of zelfs het eigendom geweest van mannen. Daarvoor hoeven we niet zo lang terug te keren in de tijd: in Duitsland werd pas in 1997 de wet die verkrachting binnen het huwelijk strafbaar maakt, goedgekeurd.”

“Ik denk dat we vandaag op een uniek punt in onze geschiedenis staan. In het boek ‘Sapiens’ van Yuval Noah Harari staat een stukje over de positie van de vrouw, dat me enorm heeft geraakt. Hij schrijft dat nooit eerder in de geschiedenis de vrouw in een positie stond zoals nu in de 21e eeuw. Op vlak van gendergelijkheid is er nog nooit zo’n kans geweest om de balans te veranderen. Dat veroorzaakt deining en turbulentie, kijk maar naar #MeToo. Maar het toont aan dat het narratief dat we nu hebben heel fragiel is en dat het daarom belangrijk is dat we nu doorzetten. Dat we dingen écht aanpakken zodat er eindelijk iets gaat veranderen.”

“Als je kijkt wat er gebeurt in de media met fake news en hoe sommige feiten verdraaid worden, weet je dat de kans groot is dat het tij ook weer snel zou kunnen keren in het nadeel van positieve verandering. Daarom is het belangrijk om erover te blijven praten. Dus om terug te komen op je eerste vraag: is intussen alles gezegd geweest over #MeToo? Absoluut niet, we moeten door blijven praten en de volgende stap zetten.”

Foto: VTM
Lees ook: Verander de wereld, begin bij je kinderen

Schrijf je reactie

Jozefien was in een vorig leven art-director bij de vrouwenbladen en is nu kapitein van het Charlie-schip. Haar stokpaardjes zijn gendergelijkheid, beeldvorming in de media en het opvoeden van twee luidruchtige jongens.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen