Hoofdredactrice Jozefien was in een vorig leven art-director bij de weekbladen. Ook vandaag is ze nog elke dag met beeldvorming bezig: wat voor impact hebben de beelden die we zien op hoe we de wereld begrijpen? In de rubriek 1 beeld, 1000 woorden bekijkt ze elke maand met een kritisch oog een beeld dat haar heeft geraakt of aan het denken heeft gezet.
Vorige week werd in de Verenigde Staten een wet goedgekeurd die een einde maakte aan Obamacare, de wetgeving rond ziekteverzekering die president Obama had doorgevoerd tijdens zijn presidentschap. In de plaats daarvan koos het Huis van Afgevaardigden op donderdag voor de healthcare bill van president Trump, de zogenaamde Trumpcare. Hij blij.
Maar dat geldt niet voor iedereen. Er wordt gevreesd dat miljoenen Amerikanen zonder ziekteverzekering zullen vallen, of in ieder geval veel hogere premies zullen betalen. Vooral vrouwen staan er met de nieuwe ziekteverzekering slecht voor. Een zwangerschap zou zo maar eventjes vier keer zo duur kunnen worden en toegang tot veilige en betaalbare abortussen zou nog moeilijker worden. Ook kunnen verzekeraars vrouwen die slachtoffer zijn geweest van verkrachting of huiselijk geweld hogere premies aanrekenen, omdat dit zogezegd een pre-existing condition zou zijn. Verschillende aspecten van vrouw-zijn worden dus als een medische aandoening of als een vorm van aansprakelijkheid beschouwd. Viagra daarentegen zou wel terugbetaald worden door de nieuwe vorm van ziekteverzekering. Van slap gelul gesproken.
Mensen reageerden uiteraard woedend. Twitter stond roodgloeiend met reacties van boze, teleurgestelde en vooral bezorgde mensen. Terwijl ik door mijn tijdlijn scrollde bleef ik hangen op één beeld, getweet door Amanda Holland, video producer bij Buzzfeed.
Het is een foto van Trump die trots zijn succes komt mededelen, met achter hem de zogenaamde GOP, de mannen die hem geholpen hebben Trumpcare erdoor te krijgen. Op het eerste zicht valt je waarschijnlijk weinig op aan de foto, buiten het feit dat het allemaal blanke mannen van middelbare leeftijd zijn in een grijs pak.
Maar kijk nog eens goed.
“What if I told you”, schrijft Holland, “I photoshopped the same face onto every man behind Trump. Would you have noticed if I hadn’t said anything? #GOPclones”
Daar heb je het. De mannen achter Trump lijken wel klonen van elkaar, zo erg zelfs dat je het niet eens zou merken als hun gezicht effectief gecopy-paste zou worden.
Dit is de originele foto. Je ziet inderdaad amper verschil.
Een beetje zoekwerk leert me dat het team van senators die momenteel de wet verder aan het uitwerken zijn, bestaat uit 13 witte mannen van boven de veertig, waaronder drie Johnnen en twee Mikes, maar dus nul vrouwen en nul mensen van kleur. Terwijl vrouwen en minderheden nét het meeste nadeel zullen ondervinden van de hervormingen.
Als we even kijken naar hoe representatief dat team is in vergelijking met de rest van de bevolking VS qua leeftijd, geslacht en afkomst, komt het ongeveer hierop neer: amper 9% van de Amerikaanse bevolking is een witte man van boven de 45 en heeft hetzelfde profiel als de mensen die momenteel gaan beslissen over de gezondheidszorg van iedereen.
Diversiteit, het is vandaag een populair woord, maar we zien het jammer genoeg erg weinig in de praktijk. Hoe komt het toch dat sommige mensen zich zo graag omringen met mensen die op hen lijken? En dat ze totaal onverschillig lijken voor het lot van anderen die er niet uitzien als zij?
“Onze voorliefde voor onze eigen soort is een gevolg van evolutie.”
In zijn nieuwe boek ‘Waarom iedereen altijd gelijk heeft’ onderzoekt bioloog en filosoof Ruben Mersch hoe we voor een groot deel voorgeprogrammeerd zijn om onze eigen soort op te zoeken en te bevoordelen. “Gedurende honderdduizenden jaren moesten we enkel samenwerken met leden van onze eigen stam. Wat er met de leden van een andere stam gebeurde, kon ons geen barst schelen. Het waren nauwelijks mensen.”, legt Mersch uit. Onze voorliefde voor onze eigen soort is dus een gevolg van evolutie. Het is de reden waarom baby’s die opgevoed zijn door mannen, liever naar mannengezichten kijken dan naar vrouwengezichten.
Maar ook qua moraal zijn we kuddedieren. “We nemen de normen en waarden over van de mensen die ons omringen en omgekeerd kiezen we de mensen die dezelfde normen en waarden delen.” Ook dat kunnen we voor een deel evolutionair verklaren. Hield jij er als enkeling in een stam andere ideeën op na over bijvoorbeeld incest en geweldpleging dan je stamgenoten, dan was de kans groot dat je verbannen werd. En een verbanning uit de groep, betekende toen al gauw een gewisse dood.
“We volgen niet enkel onze eigen morele kudde,” zegt Mersch, “we verwijderen ons ook graag zo ver mogelijk van de andere kuddes. Dat zie je het duidelijkst in het politieke spel. Daar worden standpunten vaak afgeschoten, niet omdat er inhoudelijk iets mis mee is, maar enkel omdat ze afkomstig zijn van de tegenpartij.” De Obamacare na 100 dagen veranderen in Trumpcare is daar een heel duidelijk voorbeeld van.
Gelukkig worden we niet volledig bepaald door onze genen en het gedrag van onze voorouders. Mensen als Justin Trudeau slagen er wél in om een divers team samen te stellen om beleidsplannen te maken die niemand uitsluiten. En kuddedieren als we zijn, bestaat de kans dat meer beleidsmakers op een dag zijn voorbeeld gaan volgen. Een mens mag dromen.
“Wanneer een beperkte groep van dezelfde mensen regels installeert die voordeliger zijn voor zijn eigen soort, gaat de meerderheid van de bevolking erop achteruit.”
Deze foto is niet het enige moment waarop we een groep zien van uitsluitend blanke mannen van middelbare leeftijd die over Belangrijke Zaken beslissen. Het regent de laatste weken weer all male all white panels in de actualiteit. Om heel duidelijk te zijn: dit is geen aanklacht tegen de blanke man an sich – ik ben getrouwd met eentje en zie hem doodgraag – wel tegen de oververtegenwoordiging van dit specifieke profiel, waardoor zij de agenda van de dag bepalen, en er te weinig rekening wordt gehouden met de noden van andere groepen. En dat leidt tot lichte irritatie bij het bekijken van de late night talkshow van Gert Verhulst, maar dus ook tot een kwestie van leven en dood wanneer de senaat beslist over dingen als veilige abortussen (er wordt bijvoorbeeld geschat dat het opnieuw invoeren van the global gag rule door Trump zal leiden tot meer dan 20.000 gevallen van moedersterfte).
Wanneer een beperkte groep van bijna identiek dezelfde mensen regels invoert ten voordele van de eigen groep en daarmee anderen in de kou laat staan, gaat de meerderheid van de bevolking erop achteruit. De gefotoshopte mannen op de foto zullen misschien geholpen zijn met gratis viagra, maar de miljoenen Amerikanen die mogelijk zonder ziekteverzekering komen te zitten, gaan om andere redenen slapeloze nachten tegemoet.
Schrijf je reactie