Deze ochtend kwamen we terneergeslagen aan op het werk, bedroefd vanwege het nieuws over de dood van Julie Van Espen. Omdat onze redactie geen nieuwsredactie is, doen we doorgaans niet mee aan het publiceren van breaking news. Met onze kleine redactie proberen we op cruciale momenten de tijd te nemen om één relevant stuk te schrijven en te bekijken wat we al over het thema schreven dat opnieuw actueel is.
Twee minuten zoeken in ons archief levert meteen tien artikels op over seksueel geweld. Het laatste stuk dateerde van nog geen twee weken geleden, over een man van in de dertig die een veertienjarig meisje verkrachtte en slechts twee jaar voorwaardelijk kreeg. De voorbije vijf jaar hebben we werkelijk alles al geschreven wat er over dit onderwerp te schrijven valt. We zouden graag iets nieuws schrijven, melden dat er iets veranderd is, maar dat is niet zo.
We hebben alles al gezegd. Al 100 keer. Met getuigenissen, met hashtags, met opiniestukken, met dossiers vol cijfers. Keer op keer dezelfde boodschap: neem seksueel geweld serieus. Luister naar ons. Geloof ons. Neem maatregelen. Doe iets aan deze situatie.
“Wanneer je op straat lastig gevallen wordt, ben je bang dat jij toch die uitzondering zult zijn.”
Uit al die artikels blijkt dat vrouwen zich niet veilig voelen: niet op straat, niet op het werk, niet in het uitgaansleven. Nu denk je misschien dat hetgeen Julie overkwam een uitzondering is, een worst case scenario. Ja, dat is natuurlijk zo. Maar dit is wel het scenario dat elke vrouw vreest wanneer ze op straat wordt lastig gevallen. Dat maakt dat vrouwen kleine verdedigingsmechanismen bedenken, hun route naar huis uitstippelen, elkaars drankje in de gaten houden in de bar, met hun sleutels tussen hun vingers naar huis wandelen.
Vermoord worden door een onbekende mag dan een uitzondering zijn, nageroepen of gevolgd worden op straat komt wél heel vaak voor. 9 op 10 vrouwen maakten in Brussel straatintimidatie mee, bleek uit recent onderzoek. En telkens wanneer het je overkomt, ben je bang dat jij toch die uitzondering zal zijn – nog meer wanneer er een misdrijf met verschrikkelijke afloop in het nieuws is, zoals nu.
Uit onze eerdere artikels bleek ook hoe vaak verkrachting onbestraft blijft in België. Hoe moeilijk het traject is om een zaak te beginnen en een veroordeling te bekomen. Onze gedachten gaan vandaag dan ook uit naar de twee eerdere slachtoffers van S.B. Hoe zij zichzelf dwongen om een verklaring af te leggen, alle vernederende procedures ondergingen en de pijnlijkste ervaring van hun leven tot in het kleinste details moesten vertellen aan vreemden. Waarschijnlijk deden ze dat niet alleen om rechtvaardigheid op te eisen voor zichzelf, maar ook omdat ze andere vrouwen wilden behoeden voor de gruwel die zij zelf hadden meegemaakt. Tevergeefs.
“We moeten ons als maatschappij afvragen wat we kunnen doen om te voorkomen dat iemand dader wordt.”
En ook op deze nagel blijven we kloppen: seksueel geweld is niet alleen een zaak die vrouwen aangaat. Ongeveer 1 op 5 meisjes en 1 op 10 vrouwen wordt ooit slachtoffer van seksueel geweld, en ongeveer 1 op 10 jongens en 1 op 50 mannen. Seksueel geweld kan alleen bestreden worden als iedereen zich inzet – en kleine daden kunnen vaak al een groot verschil maken. De mensen, in het bijzonder mannen, die nu op sociale media roepen dat de dader een monster is en levenslang verdient, zouden kunnen beginnen zichzelf deze vragen te stellen: wat doe ik zelf waardoor vrouwen zich mogelijk onveilig voelen op straat? Grijp ik in als ik straatintimidatie zie gebeuren? Reageer ik als mijn vrienden seksueel getinte opmerkingen maken naar een passerende vrouw?
Op sociale media lezen we vandaag tips over hoe vrouwen met busjes pepperspray en persoonlijke alarmen veiligheidsmaatregelen kunnen nemen. Maar we zouden ons als individu niet moeten hoeven afvragen hoe we kunnen voorkomen dat we slachtoffer worden – we moeten ons als maatschappij afvragen wat we kunnen doen om te voorkomen dat iemand dader wordt.
We hebben alles al gezegd, maar het antwoord vanuit politieke zijde blijft uit. Dat is al jaren het geval – laat dit dan eindelijk het moment zijn waarop we gehoor vinden. We kunnen dit als samenleving niet weer gewoon slikken en verder gaan met business as usual. Wij, die dit probleem al vaker aankaartten, zijn kwaad. Furieus, teleurgesteld, verdrietig. En we verwachten antwoorden. Geen eenvoudige antwoorden, zoals ‘alle straffen moeten meteen omhoog’, maar diepgaande gesprekken over vragen zoals: waarom gaan verkrachters over tot hun daden? Wat is verkrachtingscultuur? Wat is de beste manier om recidivisme tegen te gaan? Wat is de impact voor de slachtoffers? Hoe kunnen we aangifteprocedures eenvoudiger en beter maken?
“Julie is meer dan de manier waarop ze stierf. Julie zal door haar naasten worden gemist om wie ze was.”
“Het had ieder van ons kunnen overkomen”, hoorden we gisteren regelmatig zeggen. Een begrijpelijke gedachte. Maar deze keer overkwam het ons niet, het overkwam Julie. Een jonge vrouw met een eigen persoonlijkheid, eigen toekomstdromen, een eigen leven, een leven dat ineens stopte. De dader heeft ongevraagd een label toegevoegd aan haar identiteit dat niemand ooit wil hebben: dat van moordslachtoffer. Laten we niet vergeten dat Julie meer is dan de manier waarop ze stierf, meer dan een symbool voor de onrechtvaardige manier waarop er met geweld tegen vrouwen wordt omgegaan. Julie zal door haar naasten worden gemist om wie ze was. En die persoon brengen we helaas met geen enkel opiniestuk, geen enkele wetswijziging en geen enkele Twittertirade terug.
7 reacties
Ga hand in hand
Het verschrikkelijke dat is gebeurd – doodslag of meer , dat zal de rechter uiteindelijk uitmaken – is onvatbaar erg. Maar dat mag niet het moment zijn om primaire reacties de bovenhand te laten halen, hoe moeilijk ook.
Méér repressie is doorgaans niet het juiste antwoord, ook niet hogere of langere straffen voor verkrachters, zoals Liesbeth Stevens terecht opmerkt ( ik haal het artikel hieronder aan ).
Die zorgen niet voor méér, maar voor minder veroordelingen , en een lange opsluiting zal van een misdadiger zelden een beter mens maken ( hoe begrijpelijk de roep naar weerwraak ook moge zijn ), en de kans op herval zeker niet uitsluiten, wel integendeel.
Het verschrikkelijke dat is gebeurd, mag ook geen vrijbrief voor misandrie en mannenhaat worden , die spijtig genoeg uit zovele commentaren en opiniestukken blijkt.
Hier mag niet naar gekeken worden met een polariserende en versimpelende M/V bril – dit is een gebeurtenis, willen we die zoveel mogelijk vermijden, die vooral niet mag gereduceerd worden tot opzetten van bevolkingsgroepen tegen mekaar, of we komen er gegarandeerd niet en nooit.
Liesbeth Stevens, DS, “Verkrachters langer vasthouden is geen slimme oplossing” (Laat het lezen van de comments best achterwege )
[http://www.standaard.be/cnt/dmf20190507\_04381553?articlehash=1D8594DE7AC4A89BF46BAC3102A8D0FA87F105641998E562F7DF3159E52B524B4208CA2E15B1917F1E0BBDBB2B4CE43F6F1C2075707419769F1AAB47CA46002E]
Zie ook de goede interventie van strafpleiter Mussche in “De afspraak” van vandaag.
Ter info: Mevrouw Mussche pleit ook voor daders (seksueel) geweld. Dat mag, alle advocaten doen dat en iedere dader heeft recht op een goed verweer. Echter, de manier waarop en de gestelde daden tijdens tal van rechtszaken roepen veel vraagtekens, en bij ons, wraakgevoelens op. De dader bekende namelijk voor haar aanstelling als zijn advocaat meer dan 15 seksuele delicten, binnen en buiten het gezin, incest…..Bekennen….. Wat deed Mussche? Keihard pleidooien tegen de slachtoffers, kinderen… hen in hun gezicht beschuldigen van leugenaars, en al de feiten buitenshuis , buitenshuis, kunnen wegstoppen via via. Zo ook de zaak tegen de Paus. Als advocaat weet je dat de Paus onschendbaar is, als advocaat weet je dat historisch misbruik verjaard is, en toch kwam via Rik Devillé ( mensenrechten Kerk) een oproep om “samen” een zaak aan te spannen, enkel € 500 betalen en voor de rest moest je niets doen…. Veel geld om een brief naar het Vaticaan op te stellen als je weet dat +50 slachtoffers deelgenomen hebben eraan, met veel moed en geloof in rechtvaardigheid…. en frustratie en teleurstelling als resultaat. Intriest, steeds dezelfde “experten” vragen, experten in wat zeggen wij dan, ervaringsdeskundigen, dat zijn de experten! Maar deze worden genegeerd door de media, ondanks hun aandringen. Liesbeth Stevens en Vermassen…. Bruna Vanobbergen kunnen ze niet meer vragen want die is opgestapt sinds februari, net als Vandeurzen die ook opstapt… Welzijn…… Waarom klaagt amper iemand deze tak aan, in feite, praktijkgericht, dé belangrijkste tak voor jongeren, kinderen… incest en Intrafamiliaal geweld… plaatsingen van slachtoffers als oplossing ipv daders? Enz, enz.
“De mensen, in het bijzonder mannen, die nu op sociale media roepen dat de dader een monster is en levenslang verdient, zouden kunnen beginnen zichzelf deze vragen te stellen: wat doe ik zelf waardoor vrouwen zich mogelijk onveilig voelen op straat? Grijp ik in als ik straatintimidatie zie gebeuren? Reageer ik als mijn vrienden seksueel getinte opmerkingen maken naar een passerende vrouw?”
Sorry, Charlie, maar ik snap niet waarom jullie zo hard de gewone man in de straat viseren. Ik weet niet met wat voor mannelijke vrienden jullie optrekken, maar mijn partner, schoonbroers en vrienden van het andere geslacht zijn goed opgevoed en gaan respectvol om met anderen, ongeacht gender.
Ter info: de mensen die doorslaan en over de schreef gaan vormen een minderheid en zijn niet elke willekeurige kerel die je tegenkomt in de straat. Bovendien zijn het niet altijd de mannen die de dader zijn. Ik ken daarentegen wel een aantal vrouwen die het niet zo nauw nemen met de persoonlijke grenzen van een ander, ook ongeacht gender, en die erover gaan met hun gedrag, al dan niet psychologisch of fysiek.
Wat ik wil zeggen: er wordt vandaag al zoveel gepolariseerd en er worden al een heleboel agenda’s naar voren geschoven. Is het echt noodzakelijk om een nieuwe kloof te creëren tussen man en vrouw die mannen in hun gedrag zogezegd ondergeschikt maakt?
Natuurlijk hebben we gendergelijkheid nog niet gehaald en is er heel wat werk aan de winkel. Maar die inspanningen moeten wel van beide kanten komen. Er zijn heel wat vlakken waarop mannen gediscrimineerd worden ten opzichte van vrouwen (ik denk bijvoorbeeld aan de jobs die de meeste dodelijke slachtoffers opleveren – meestal mannen – en waar er met geen woord over gerept wordt). En er zijn heel wat zaken aan onze kant die beter kunnen. Zoals praten over seksueel geweld en daders proactief aanpakken. Want het klopt dat heel wat slachtoffers vaak geen aangifte doen. Maar als we die zaken willen aanpakken, gaan we het wel samen moeten doen. Via dialoog. En niet via polarisatie man – vrouw. En gaan we het in dit geval moeten laten overstijgen over gender. Want wie faalt er in het geval van Julie? Niet je buurman of vriend of broer of vader. Maar justitie. Door zaken niet aan te pakken. Door zaken op de lange baan te schuiven. Door ze niet op te volgen. Elkaar wat gaan zwartmaken helpt ons hier geen meter vooruit.
Hallo Elien, bedankt dat je de tijd hebt genomen om je reactie neer te schrijven. Ik vind het jammer dat je ons artikel als polariserend ervaart, dit is alleszins niet de bedoeling. Op Charlie hebben we regelmatig aandacht voor de problemen die mannen ervaren. Ik interviewde mannenrechtenactivist Jens Van Tricht al die over de onderwerpen praat die jij aanhaalt. Ook onze redacteur Wim Slabbinck bespreekt het onderwerp in interviews en opiniestukken.
We zeggen ook in ons stuk dat mannen en jongens ook slachtoffer kunnen zijn. Maar het moet gezegd; de grote meerderheid van daders van seksueel geweld zijn mannen. Dat wil uiteraard niet zeggen dat alle mannen potentiële daders zijn, maar we mogen hier wel op wijzen. Zoals we ook in het stuk zeggen, is deze zaak een uitzondering (gelukkig). De mensen die doorslaan en over de schreef gaan vormen vormen een minderheid en zijn niet elke willekeurige kerel die je tegenkomt in de straat, nee. Maar 90% van de vrouwen in Brussel is al eens lastig gevallen op straat door een man. Dit kan enkel in een samenleving waarin dit soort gedrag getolereerd wordt. Ook dat moeten we proberen te doorbreken. Justitie is niet de enige partij aan wie we de zwarte piet moeten doorschuiven. We kunnen zelf ook heel wat doen.
De alinea die je aanhaalt was niet meer dan een oproep aan iedereen die seksueel geweld of straatintimidatie ooit ziet gebeuren, om tussen te komen. Want ook dat gebeurt zelden.
Het enige dat we kunnen doen is nu keihard blijven inhameren bij de bevoegde instanties dat er dringend verandering moet komen en dat kan alleen als we allen naast elkaar staan en zodanig gepaste veranderingen afdwingen.Dit zal inderdaad niet makkelijk zijn maar ik denk dat de maat vol is en er toch een redelijk draagvlak bestaat om er daadwerkelijk een verandering in te forceren grts Rob
Bij elk slachtoffer dat er geweest is, was de maat vol. En wat is er veranderd? NIETS.