Op 18 februari 2018 werd een 17-jarige jongen als vermist opgegeven. Zijn familie en vrienden schoten in actie toen hij niet meer reageerde op berichten en telefoontjes. De politie ging op onderzoek uit en kwam erachter dat hij die avond een afspraakje had met een man die hij via Grindr leerde kennen. Het was niet hun eerste afspraakje. Hij bleef maar een uurtje en kreeg 20 euro van zijn date voor zijn terugreis naar huis. Die maakte hij nooit. Diezelfde avond nog reisde hij naar Den Haag om een andere onbekende man te ontmoeten. Die beweerde op zijn beurt dat hij de jongen diezelfde avond nog naar het busstation bracht. Op maandagavond 26 februari werd het levenloze lichaam van de 17-jarige jongen teruggevonden. Er is nog steeds onduidelijkheid over wat er precies gebeurd is.
Het is niet de eerste keer dat een ontmoeting via een dating-app fout afloopt en heel wat persaandacht krijgt. In Australië werd in 2014 een Australische man aangehouden voor moord op een Nieuw-Zeelandse vrouw die hij via een dating-app had leren kennen. Ze hadden seks op zijn appartement en hij nam een aantal van hun conversaties op met zijn gsm. Hij beweerde dat zij gestoord was en hem bedreigde. Op één van die audio-opnames van zijn smartphone die in de rechtszaal afgespeeld werd, hoor je het slachtoffer een aantal keren angstig “nee!” roepen. Ze valt uiteindelijk van zijn balkon op de veertiende verdieping. Volgens de aanklagers probeerde ze in een wanhoopspoging te ontsnappen via het balkon.
“In het echte leven kom je in contact met gelijkgestemde mensen met gelijkaardige interesses en opvattingen. Online is dat anders.”
Toch mogen zulke verhalen geen al te grote effecten op ons hebben, want dating-horrors komen relatief weinig voor. De kans dat je online iemand met slechte bedoelingen tegen zou komen is redelijk klein. Een kans die evengoed kan voorkomen wanneer je tijdens het uitgaan een praatje maakt met iemand die je helemaal niet kent. Maar toch waarschuwen experten voor de verschillen tussen iemand online leren kennen of tijdens het uitgaan.
Susan McLean, Cyber Safety experte in Australië, vertelt me dat veel mensen zich niet altijd bewust zijn van de risico’s van online dating. “In het echte leven kom je voornamelijk in contact met gelijkgestemde mensen met gelijkaardige interesses en opvattingen over het leven. Online is dat anders. Je legt contact met mensen die heel anders denken en daardoor kunnen er sneller misvattingen ontstaan”, legt ze uit. “Tijdens een online interactie heb je geen extra informatie, zoals bijvoorbeeld de lichaamstaal van een persoon, om na te gaan wat voor effect deze persoon op jou heeft. Wanneer je praat met een onbekende in een club of een bar is het snel duidelijk wanneer iemand je een onaangenaam gevoel geeft en kan je gewoon weer wegwandelen. Wanneer je met iemand afspreekt die je via een dating-app of -site leerde kennen, is dat niet altijd even gemakkelijk of vanzelfsprekend.”
Het thema veiligheid komt niet altijd ter sprake tijdens mijn diepte-interviews met dating-app-gebruikers, maar ik merk wel aan bepaalde opmerkingen dat ze er – al dan niet bewust – mee bezig zijn. “Ik stelde voor om in het Centraal Station af te spreken”, vertelt een 21-jarige studente enthousiast over haar eerste date met de jongen die uiteindelijk haar lief werd. “Het Centraal Station,” herhaal ik. “Ja”, antwoordt ze meteen, “het is een publieke plek, het is er altijd heel druk, er staan overal camera’s, en er loopt meestal wel ergens politie rond.” Ze ratelde deze argumenten zo snel af, dat het leek alsof ze in haar hoofd al de ergste rampscenario’s had bedacht.
“Heteromannen vertellen vaker over de hoeveelheid valse profielen die ze tegenkomen tijdens het swipen.”
Of ze ooit eens iets vreemd heeft meegemaakt op een dating-app, vraag ik, een 40-jarige vrouw. Ze denkt even na. “Ik zou afspreken met een man die ik via Tinder had ontmoet, maar hij zei dat hij liever niet in een bar wou afspreken. Hij wou me iets persoonlijks vertellen en dat lukte niet daar. Uiteindelijk stuurde hij me een Google Maps-link met de plaats waar ik naartoe zou moeten komen. Op de derde bank, vermeldde hij erbij. Het was zo specifiek en voelde een beetje naar, ik heb besloten om er niet naartoe te gaan.” Ik knikte ter bevestiging dat ik het een wijze keuze vond.
Opvallend is dat zulke verhalen bij de heteromannen die ik interviewde voor mijn onderzoek niet aan bod kwamen. Ze spreken ook wel graag af op een publieke plaats, maar dat is dan eerder om de vrouw waar ze mee afspreken gerust te stellen dan dat ze bezorgd zijn om hun eigen veiligheid. Ze vertellen wel vaker over de hoeveelheid valse profielen die ze tegenkomen tijdens het swipen, dat ze dan na het matchen al snel een link krijgen naar een seksueel getinte website of dat ze zelfs ontdekken dat ze eigenlijk met een man praten die zich als vrouw voordoet. Maar echt onveilig voelen, nee, dat niet.
Seksuele verwachtingen
Ik bel met Mieke Mievis, seksuologe en coördinator van Tcternat.be. Zij heeft er een bewogen datejaar op zitten. In 2017 datete ze met 150 verschillende mannen. Deze mannen ontmoette ze via online datingsites en -apps, op speeddating events en zelfs tijdens het file-flirten. Ze bundelde haar hilarische ervaringen in het boek Hart Gezocht. Of ze dan wel eens iets onaangenaams heeft meegemaakt, vraag ik haar. Ze moet er niet lang over nadenken: “Het meest hallucinante is toen ik met een man aan het kasteel van Horst afsprak en hij me na twee zinnen letterlijk binnen draaide, alsof zijn tong een betonmolen was.” Ik vraag hoe ze daar dan op gereageerd heeft. “Hij heeft mijn knie in zijn kruis gekregen. Ik ben meteen vertrokken en nam de fles champagne die hij bij had mee.” Uit haar verhaal blijkt dan ook nog eens dat de man in kwestie zich niet eens excuseerde, ze hadden telefonisch al een aantal fijne gesprekken gehad, dus hij vond wel dat dit gedrag gepast was.
“Het meest hallucinante date-moment was toen ik met een man afsprak en hij me na twee zinnen binnen draaide, alsof zijn tong een betonmolen was.”
Mieke is niet de enige vrouw die me zo’n verhaal vertelt. Het zijn ervaringen die ik vooral hoor terugkomen in de verhalen van vrouwelijke veertigers en vijftigers die ik interviewde. “Mijn eerste afspraakje via Tinder was verschrikkelijk. We zagen elkaar en hij kuste me meteen op mijn mond en probeerde zijn tong zo snel mogelijk naar binnen te duwen. Misschien was hij zenuwachtig ofzo, misschien was het voor hem ook lang geleden”, de 52-jarige vrouw kijkt naar mij alsof ze verwacht dat ik op dat eigenste moment een verklaring kan geven voor het gedrag van haar date. “We hadden het wel al eens gehad over trio’s”, vertelt een 40-jarige vrouw, “maar toen ik met de fiets op weg was naar het café waar we hadden afgesproken, zag ik dat hij een WhatsApp-berichtje had gestuurd. Hij had een vriendin van hem over mij verteld en die had ook interesse in een trio. Of het oké was dat hij haar dan ook uitnodigde vanavond. Ik ben meteen omgekeerd en terug naar huis gereden.”
Het ziet er dus naar uit dat de verwachtingen binnen de eerste afspraak niet voor iedereen hetzelfde zijn. “Ze vroeg om bij mij thuis af te spreken”, vertelt een 26-jarige man. “Helemaal goed hoor, maar dan moet je wel weten dat er iets seksueel kan gebeuren, heb ik toen geantwoord.” Of dat dan gebeurd was, vroeg ik. Hij knikte. Zelfs door bepaalde handelingen (vb. eerste afspraak bij iemand thuis) kunnen we bepaalde boodschappen (vb. ik wil seks want ik spreek bij jouw thuis af) doorgeven die misschien niet altijd de bedoeling zijn (vb. ik ben achteraf onaangenaam verrast want ik wil helemaal geen seks ondanks dat we bij jouw thuis afspreken). Logisch ook, bij apps als Tinder, waar je eigenlijk niet expliciet moet aangeven waar je naar op zoek bent en dus terecht komt in een grote, grijze zone waar verwachtingen niet meer duidelijk omlijnd en in te schatten zijn.
“Wanneer ik “Tinder rape” google, krijg ik ongeveer 455.000 resultaten te zien.”
Wanneer ik “Tinder” en “rape” ingeef in Google krijg ik ongeveer 455.000 resultaten te zien, waaronder heel wat nieuwsberichten over vrouwen die mannen aanklagen na een negatieve seksuele ervaring. De excuses van mannen voor hun seksueel ongewenst gedrag zijn doorgaans “waar dient zo’n app anders voor” of “onze online conversaties waren seksueel getint waren, dus ik verwachtte dat er iets seksueel zou gebeuren tijdens onze eerste ontmoeting”. Zeer laffe en slechte excuses, want elke vrouw heeft op elk moment zelf het recht om te beslissen of ze zin heeft in seks of niet, los van alle conversaties die daarvoor online plaatsvonden.
Wat met data-diefstal en valse profielen?
De dating apps hebben weinig invloed op wat er gebeurt eens je met iemand afgesproken hebt, maar zij verzamelen wel heel wat gegevens over ons intieme leven en bezitten vaak gevoelige informatie, die ze zomaar kunnen doorverkopen als ze dat willen. Daarom eist journalist Norman Shamas in een artikel op Slate dat dating apps gericht op holebi’s de identiteit van hun gebruikers beter moeten beschermen. In een aantal Arabische landen en in Zuid-Korea gebruikte de overheid bijvoorbeeld valse profielen om homoseksuele gebruikers te spotten op dating apps als Grindr en Hornet, met zeer ernstige gevolgen voor deze mensen. In 2017 reageerden voorgenoemde apps wel op deze verschrikkelijke incidenten door in het Arabisch een aantal waarschuwingen voor niet-heteroseksuele gebruikers te formuleren, maar hiermee leggen ze helaas weer de verantwoordelijkheid bij de gebruikers zelf.
Volgens Susan McLean is het onmogelijk voor de app om het creëren van valse profielen te stoppen, waardoor eender wie een account kan aanmaken. Ze benadrukt dat gebruikers zich er dus van bewust moeten zijn, en zeker in bepaalde landen, dat de persoonlijke data die ze aan dating-apps toevertrouwen tegen hen gebruikt kunnen worden. Ze waarschuwt ook voor vormen van identiteitsdiefstal op zulke dating-apps: iemand kan screenshots van je foto’s nemen, of zelfs een profiel aanmaken in jouw naam met foto’s van jou, die bijvoorbeeld van je Facebookpagina gehaald zijn. Niet iedereen is dus wie hij of zij zegt te zijn, en sommige charlatans zeggen dat ze jou zijn.
Wat kan je doen om jezelf te beschermen?
1. Geef nooit je volledige naam, gsm-nummer of thuisadres aan iemand totdat je je echt op je gemak voelt bij die persoon en spreek nooit af voordat je genoeg informatie over de andere persoon verzameld hebt.
Zowel seksuologe Mieke Mievis als cyber safety-expert Susan McLean raden aan om pas met iemand af te spreken wanneer je voldoende gegevens van die persoon hebt en online al wat informatie hebt kunnen verifiëren. “Geloof nooit zomaar wat een vreemde je vertelt”, waarschuwt Susan McLean. “Maak gebruik van het internet en sociale media om meer te weten te komen over de persoon met wie je wil afspreken.” Vind je online helemaal niets terug over deze persoon? Dan zou het wel eens kunnen dat deze persoon iets te verbergen heeft, zoals een bestaande relatie. Wanneer de foto’s online niet heel duidelijk zijn, kan je vragen om een duidelijkere foto te sturen voordat jullie afspreken. Een stem kan je ook al veel meer informatie geven dan enkel communiceren via een chatkanaal. Hoe klinkt de persoon aan de telefoon of in de videochat?
2. Praat eerst een tijdje met elkaar voordat je afspreekt.
“Een man vroeg of hij de nodige materialen om zijn erectieprobleem te voorkomen moest meebrengen voor onze eerste date.”
Als ik Mieke Mievis vraag om tips, komt ze met zeer specifieke instructies. Haar meest vervelende telefoongesprek heeft ook meteen een seksuele insteek. “Een man vertelde me aan de telefoon dat hij erectieproblemen had en hij vroeg of hij de nodige materialen om zijn erectieprobleem te voorkomen moest meebrengen voor onze eerste date. Zo walgelijk.” Dan herinnert ze zich nog een ander verhaal. “Er was ook een man die nooit opnam wanneer ik belde. Hij belde uiteindelijk wel altijd terug, maar ik vond het toch bizar. Toen ik hem ermee confronteerde kwam de aap uit de mouw en bleek dat hij een relatie had.” Een aantal vervelende dates had ze dus al kunnen vermijden door op voorhand een paar keer met de mannen te bellen. Is bellen niet echt je ding? Dan kan je ook gewoon vragen om over te schakelen op een ander medium, zoals whatsapp, en daar verder te communiceren. Meestal kan je hierdoor wel verifiëren of iemand echt is (whatsapp geeft bijvoorbeeld meestal de naam van een persoon) of naar een voice message vragen als je graag de stem van de andere persoon hoort.
3. Spreek de eerste keer altijd af op een publieke plaats.
Susan McLean geeft duidelijke instructies als ik haar vraag hoe online daters zichzelf kunnen beschermen: “Als je beslist om met iemand af te spreken die je online leerde kennen, zorg er dan voor dat je overdag of op zijn minst in de vroege avond afspreekt. Beperk je voor de eerste date gewoon tot . Wanneer je in de alcohol vliegt, kan je misschien al eens de controle verliezen, wanneer je gaat dineren is het moeilijker om te vertrekken als de andere persoon je een onveilig gevoel geeft.”
“Door op een publieke plaats af te spreken kan je aftasten of je je op je gemak voelt bij iemand en indien nodig meteen weer vertrekken.”
Is het een verstandig idee om de eerste keer bij iemand thuis af te spreken? Het kan, maar wees je er dan wel bewust van dat één van de partijen seksuele verwachtingen kan hebben, waar de ander misschien nog niet helemaal klaar voor is op dat moment. En bij een ander thuis kun je niet zo gemakkelijk en snel weg als op een openbare plek, en wanneer het bij jou thuis is kan het ook moeilijker zijn om een ander te vragen om te vertrekken. Een 25-jarige studente vertelde me dat ze op het toilet naar een vriendin belde om te vragen wat ze moest doen. Haar date was mee naar haar thuis gekomen om samen nog een film te kijken, maar eigenlijk wilde ze dat hij vertrok maar wist ze niet goed hoe dat aan te brengen. Om zulke scenario’s te voorkomen, is het beter om af te spreken op een publieke plek waar je je grenzen ook beter kan aangeven. Door op een publieke plaats af te spreken kan je aftasten of je je op je gemak voelt bij iemand en indien nodig meteen weer vertrekken. Susan McLean waarschuwt verder nog dat het niet verstandig is om je date na de eerste ontmoeting mee naar je auto te laten komen, je thuis af te laten zetten, of om samen de publieke omgeving te verlaten.
4. Vertel iemand dat je hebt afgesproken.
Wanneer je voor het eerst afspreekt met iemand die je online hebt leren kennen, is het slim om een goede vriend(in) of familielid te laten weten waar je precies hebt afgesproken en om hoe laat. Sommige mensen voelen zich er zelfs goed bij als die persoon halverwege de date even belt om te checken of alles vlot verloopt en of de persoon in kwestie een excuus nodig heeft. Je kan ook nog een stapje verder gaan en je locatie delen met iemand die je vertrouwt door bijvoorbeeld een app als Glympse te gebruiken. Hierdoor kan die persoon jouw doen en laten vanop een afstand volgen en ingrijpen als je bijvoorbeeld ineens van de radar verdwijnt.
5. Vertrouw altijd op je buikgevoel.
Ook al twijfel je maar één seconde, als het even niet goed of onveilig voelt is dat reden te meer om je zo snel mogelijk uit de voeten te maken of gewoon niet af te spreken. “Geef niet te veel persoonlijke informatie in het begin van de conversatie,” waarschuwt Susan McLean, “en aarzel nooit om de politie in te schakelen als er problemen zijn. Wees je dus bewust van de mogelijke gevaren en vertrouw altijd op je buikgevoel.”
Schrijf je reactie