Deze mensen dragen onze rechten letterlijk op de huid

“Ik kwam op het idee van de Human Rights Tattoo toen Steven Nyash, een kunstenaar uit Kenia, plots werd vermoord, waarschijnlijk omdat hij zich ‘te veel’ bemoeide met de politiek en de achterliggende systemen in de sloppenwijken van Nairobi. Het was het moment om voor mezelf na te gaan wat ik als kunstenaar wilde doen en welke impact ik met mijn projecten wilde hebben. En plots was daar het idee: wereldwijd zou ik mensen samenbrengen door hen een letter van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens te geven in de vorm van een tattoo. Die verklaring moet immers steeds weer onder de aandacht gebracht worden, ik hoop daaraan bij te dragen door mensen en blijvende tattoo te geven zodat ze erover zullen praten.”

“De tattoos zorgen voor een verbondenheid tussen mensen, die samen een wereldwijd gedragen kunstwerk vormen.”

Met zijn initiatief reist Sander de wereld rond, op zoek naar geëngageerde mensen die zich met een letter willen verbinden. “Ik leer zoveel interessante mensen kennen die allen een steentje willen bijdragen aan een betere wereld waarin iedereen gelijk is.” Toch krijgt het project soms ook met weerstand te maken. Sander vertelt dat tatoeages in sommige culturen als verminking worden gezien, hoewel vrije keuze over je eigen lichaam ook een mensenrecht is. Sander: “Onlangs stonden we op een LGBT-filmfestival in Oeganda, waar homoseksualiteit verboden is. Het festival was dus een strafbare activiteit. Toen de locatie van het festival uitlekte, kwam de politie ter plekke en moesten we onze tattoo-sessie opdoeken. Op zulke momenten besef je meer dan ooit hoe belangrijk het mensenrechtenverdrag is en welke schendingen er wereldwijd plaatsvinden. Maar het hield ons niet tegen hoor, we zijn bij mensen thuis verdergegaan en in hebben in totaal 24 letters getatoeëerd.”

Na het Festival van de Gelijkheid in Gent staat de teller op 3668 getatoeëerde mensen, wat betekent dat het project halverwege is. “Al 67 verschillende nationaliteiten nemen deel aan het kunstwerk. Daartussen zitten af en toe bekende mensen, maar ons doel is iedereen te betrekken, ongeacht leeftijd, kleur, achtergrond, ervaring… Iedereen is gelijk, het belangrijkste criterium om een tattoo te krijgen is dat je over mensenrechten wil spreken en ervoor wil strijden.” De tattoos zorgen voor een verbondenheid tussen mensen, die samen een wereldwijd gedragen kunstwerk vormen.

“Mijn droom is om alle Human Rights Ambassadeurs samen te brengen op één plek.”

Voor het Festival van de Gelijkheid werkte het project voor het eerst met een nominatiesysteem, waarbij mensen iemand konden nomineren die in hun ogen dé perfecte Human Rights Ambassadeur is. Sander: “Uit de vele prachtige nominaties selecteerden we 11 personen. Elke genomineerde was op een andere manier betrokken bij mensenrechten, sommigen hadden jaren ervaring, anderen liepen over van het jeugdig idealisme. In die zin is de tattoo niet enkel een bekroning voor iemands daden, maar ook een aanmoediging om verder te gaan in het mensenrechtenactivisme.”

In het huidige tempo zal het nog zo’n vier jaar duren vooraleer alle 6773 tattoos zijn uitgedeeld. Maar of dit het einde betekent? “Absoluut niet”, reageert Sander, “op een gegeven moment is het tatoeëren gedaan, maar dan begint het pas. Dan is het kunstwerk gevormd op de meest krachtige manier: we hebben dan het volledige resultaat van allerlei mensen en verhalen die verbonden zijn.”

“Mijn droom is natuurlijk om alle Human Rights Ambassadeurs samen te brengen op één plek”, vertelt hij, “maar eerlijk gezegd: is er een land ter wereld waar iedereen welkom is? De Human Rights Tattoo creëert verbondenheid, maar toont ook aan dat er nog heel wat werk aan de winkel is vooraleer mensen niet enkel naast elkaar leven, maar ook mét elkaar leven met respect voor eenieders rechten.”

Je rechten letterlijk op de huid – de 11 genomineerden

Lieve Blancquaert (54, fotografe)

“Ik had nog geen seconde aan een tattoo gedacht, maar toen ik dit project leerde kennen, leek het me prachtig om deel te zijn van een community van mensen die dezelfde visie op de wereld delen. Ik heb begrepen wat het met je doet, een tattoo zetten, de kracht om iets aan je lichaam te veranderen. De letter ‘v’ is mooi van vorm en is het begin van ‘vrijheid’, ‘vrouw’… Het zijn allemaal thema’s die me als fotografe bezighouden. Ik maak documentaires over kindhuwelijken, besnijdenissen, HIV… thema’s die nauw verbonden zijn met de. Ik ben er steeds opnieuw van geschokt hoe weinig we toepassen van de Universele Rechten van de Mens.”

“Heel veel schendingen van de mensenrechten zijn volgens mij het resultaat van te weinig onderwijs, dus daar liggen ook oplossingen. Als je kinderen niet opleidt, krijg je ongeletterdheid en geen ruimte voor emancipatie en kritische reflectie. Ik zou enorm graag de universele wereldminister van onderwijs worden als die zou bestaan. (lacht) Ik zie het dus helemaal zitten om het mensenrechten ambassadeurschap met trots te dragen!”

Evelien Chiau (27, freelancer) 

“Toen ik in contact kwam met dit project heb ik zelf online een oproep gedaan om genomineerd te worden. De mensenrechten liggen me nauw aan het hart en ik schrijf over thema’s als psychisch welzijn, kwetsbare jongeren, vrouwenrechten en racisme omdat ik het heel belangrijk vind om mensen wiens stem te weinig of helemaal niet gehoord wordt wel een stem en plaats in het maatschappelijke debat te geven.”

“Ik probeer in het Brusselse onderwijs kinderen gelijke kansen en een stabiele warme omgeving te bieden. Ook dat zijn mensenrechten.”

“In tegenstelling tot de andere genomineerden, had ik geen supporters mee, ik was dat eigenlijk helemaal vergeten. (lacht) Ik heb ook al vijf andere tattoos, dus ik was niet zenuwachtig. Met de letter ‘n’ die nu op mijn vinger staat, heb ik nog een extra symbool op mijn lichaam. Als ambassadeur zal ik me blijven inzetten, ook al zijn dat kleine dingen, want ik ben allesbehalve machtig, maar ook de kleine dingen zijn nodig. Ik werk momenteel in het Brusselse onderwijs, waar ik kinderen gelijke kansen en een stabiele warme omgeving probeer te bieden. Ook dat zijn mensenrechten, laten we dat niet vergeten.”

“Wat voor mij op nummer 1 van de mensenrechtenagenda staat is dat president Trump afgezet wordt, dat kan de mensenrechten enkel ten goede komen. Overigens, in België zouden een aantal politici ook wel eens een toontje lager mogen zingen. We hebben als wereld zoveel mogelijkheden. Het wordt tijd dat we onze verantwoordelijkheid eindelijk eens nemen en we de mensenrechten overal zullen beschermen en in de praktijk brengen.”

Saskia Van Nieuwenhove (46, journaliste en actief in de jeugdzorg)

“Ik wist niet dat ik genomineerd zou worden, het kwam als een verrassing. De meeste nominaties kwamen van pleegouders die ik ooit hielp, maar ook van mensen die ik niet ken. Het doet me deugd om te zien dat mensen waarderen wat ik doe. Ik zie het als hun manier om me te bedanken, – en op wat voor een manier! Ik ben zelf lid van de raad van bestuur van de Liga voor mensenrechten en lid van de Kinderrechtencoalitie. Ik zet me dagelijks in voor de kinderrechten in ons land. Ik volg verhalen op van kinderen wiens rechten te weinig in acht genomen worden en die geen plekje krijgen in de kinderpsychiatrie of die al maanden op de wachtlijst staan. Ik draag via de tattoo met plezier bij tot de tegenwind die ervoor moet zorgen dat onze rechtstaat geen politiestaat zonder gevoel wordt.”

“Ik vind het een mensenrechtenschending in het kwadraat dat een kind dat zorg nodig heeft, die niet krijgt.”

“Als ik één ding op de agenda zou mogen zetten voor 2018 is het een onmiddellijk actualiteitsdebat over de Vlaamse partijen heen binnen de Vlaamse bevoegdheid zodat wachtlijsten niet naar de volgende regering gaan, maar worden ingehaald, begrotingen worden aangepast waar nodig… want ik vind het een mensenrechtenschending in het kwadraat dat een kind dat zorg nodig heeft, die niet krijgt.”

 

Rik Vereecken (51, voorzitter Amnesty International)

“Elke speldenprik staat voor een mensenrechtenactivist, dat heb ik daarnet wel voor mezelf herhaald. (lacht) Er zijn wereldwijd zoveel mensen die het verdienen, dus zelf ben ik trots dat ik de letter ‘i’ heb gekregen. Mensenrechten zijn me bijzonder dierbaar. Als voorzitter van Amnesty International is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens de kapstok in mijn doen en laten. Ook voor mijn inzet in de organisaties Memisa en Artsen Zonder Vakantie zie ik al te vaak gaten in de toepassing ervan. In die zin vind ik het een fantastisch project: mensen voelen zich geroepen om de verklaring echt eens te lezen. We zien het immers als iets normaals, maar in België alleen al hebben we soms problemen om basisrechten te respecteren, kijk maar naar de schrijnende situatie in veel Belgische gevangenissen.”

Ankie Vandekerckhove (54, projectverantwoordelijke bij VBJK en adviseur kinderrechten)

“Ik was altijd een anti-tattoo mens, maar dit project vind ik zodanig mooi dat ik mensen ben gaan lastigvallen om me te nomineren. (lacht) Ik wilde het heel graag, ondanks de zenuwen die ik had. En kijk, nu heb ik een letter van de belangrijkste tekst ter wereld op mijn lijf! Ik koos voor mijn arm om een zichtbare plaats te hebben, zodat iedereen ernaar zal vragen en ik uitgebreid kan vertellen over de mensenrechten, want ik ben er al van in mijn jeugd mee bezig. Ik studeerde rechten, ben twee mandaten lang kinderrechtencommissaris in Vlaanderen geweest en werk nu voor VBJK rond kinderopvang, diversiteit en inclusie. Het is een beetje een virus: eens je gebeten bent door de mensenrechten, geraak je die passie niet meer kwijt. En als jurist kan ik zeggen dat die mensenrechten te vaak geschonden worden, hoewel ze in feite de basis voor ons beleid moeten zijn. Dat wordt vandaag door veel politici, maar ook gewone burgers te vaak vergeten.”

Laetitia Van der Vennet (32, zelfstandige en consultant)

“Ik heb een persoonlijk engagement rond de mensenrechten, dat nu in inkt is omgezet op mijn zij. Ik ben consultant voor de mensenrechten in het domein van migratie en help organisaties met conflicten omgaan. Ik voel het als een voorrecht om via deze tattoo verbonden te zijn en met andere mensenrechtenambassadeurs te strijden voor gelijke rechten voor iedereen. Momenteel zijn immers veel dingen aan het gebeuren in de negatieve richting: honderden mensen zijn dakloos of zitten in een erg kwetsbare situatie.”

Farah Laporte (33, coördinator Refu Interim)

“Ik heb de letter ‘o’ van ‘to’ gekregen en hoorde dat een vrouw uit Oeganda de ‘t’ uit dat woordje heeft, hoe leuk is dat?”

“Laetitia en ik hebben elkaar genomineerd, dus nu zijn we naast vriendinnen ook beide Human Rights ambassadeurs. Ik heb de letter ‘o’ van ‘to’ gekregen en hoorde dat een vrouw uit Oeganda de ‘t’ uit dat woordje heeft, hoe leuk is dat? Echt waar, ik ben trots dat ik deel ben van dit levende kunstwerk. Ik zet me met Refu Interim dagelijks in voor de rechten van nieuwkomers in Vlaanderen door hen een duwtje in de rug te geven in hun traject naar integratie en hen aan een vrijwilligers job te helpen in de culturele sector in Gent. Ze hebben zoveel enthousiasme, veerkracht en humor. We geven hen de kans om zichzelf te tonen los van het label ‘vluchteling’, dat is hun recht.”

Sofie D’Hulster (38, voorzitter vzw Humain)

“De pijn van de tattoo viel best mee. Ik heb de ‘y’ van het woord ‘country’ gekregen. Ik heb voor mijn pols als plaats gekozen omdat dat letterlijk de vinger aan de pols is en met vzw Humain willen we die vinger zijn en voor politici zelfs de luis in de pels zijn, totdat we de erkenning van de mensenrechten voor vluchtelingen bereiken.”

Karen De Kegel (23, vrijwilliger bij vzw Tumult)

“Ik had zelf nooit verwacht dat ik genomineerd zou worden. En nu heb ik de letter ‘b’ op mijn enkel prijken. Het is mijn eerste tattoo en vind het fijn dat ik kan starten met een tattoo die zo’n grote waarde heeft. Ik ben naast studente ook vrijwilliger bij de organisatie Tumult, die vluchtelingenkinderen een opvang wil bieden. We organiseren kampen en vormingen die draaien rond conflicthantering. Kinderen hebben het recht om kind te zijn, en daar zal ik me elke dag voor blijven inzetten.”

Nele Willems (40, pedagoog en medewerker bij KeKi)

“Toen ik de email kreeg van de nominatie heb ik onmiddellijk ‘ja!’ geantwoord. Kinderen moeten al van op school meekrijgen dat mensenrechten hier ook niet vanzelfsprekend zijn. Bovendien moeten ze op hun eigen rechten worden gewezen, ze hebben in onze samenleving ook een stem. Ik kan niet wachten om mensen over het project te vertellen via mijn tattoo. Die is niets vluchtigs, maar staat er voor altijd, zodat ik het waarschijnlijk met mijn kleinkinderen en achterkleinkinderen eens zal hebben over de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. (lacht)”

Milica Petrovic (31, kabinetsmedewerker Europees commissariaat van migratie en asielbeleid)

“Ik zet me professioneel in voor een verbetering van het migratie- en integratiebeleid op Europees en nationaal niveau en ben ook bezig om het discours rond migratie en asiel te beïnvloeden. De waarde van gelijkheid is volgens mij hét grote werkpunt vandaag om weerstand te bieden aan de terugplooiing van maatschappijen en mensen en het stijgende wij-zij gevoel, zowel in de wet als in de praktijk.”

Elke getatoeëerde letter zorgt voor meer mensen die in aanraking komen met de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en meer mensen die erover spreken. Sander en zijn team reizen de komende jaren verder om de letters van tweede helft van het verdrag te verspreiden. Alle letters en verhalen tot nu toe kan je, net zoals de opkomende evenementen en de volledige tekst van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, vinden op de website www.humanrightstattoo.org.

Foto’s: Sissel Steyaert voor het Festival van de Gelijkheid
Foto’s: zigo.tv. Meer weten? Schrijf je in voor hun nieuwsbrief!