Van de Liefde en de Kunst

“Geluk, dat is een zoektocht. Dat is niet iets wat je bezit”

Van de Liefde en de Kunst: filmregisseur Fien Troch

“Geluk, dat is een zoektocht. Dat is niet iets wat je bezit”

Fien Troch praat zoals ze films maakt. In haar nieuwste film ‘Home’ doet ze je meevoelen met zowel de overbezorgde volwassenen als de experimenterende, contraire jongeren, zodat je begrip krijgt voor beide kampen. Tijdens ons gesprek over film maken en moeder zijn viert ze dezelfde nuance. Geen fel standpunt zonder dat ze daarna van blik wisselt en haar mening mildert. “Ik ben heel empathisch”, zegt ze. Portret van een gedreven vakvrouw, die ook nog eens voluit moeder is. Foto’s: Carmen De Vos

Fien Troch (39), filmregisseur, moeder van twee zonen (4 & 9 jaar)

Dat ik films wilde maken heb ik eigenlijk pas ontdekt toen ik studeerde. Ik geloofde lang dat ik actrice wou worden. Als kind trad ik op in de geborgenheid van mijn kamer, zeker niet voor publiek. Ik deed ingangsexamen voor een acteeropleiding maar was niet geslaagd. Toen ging ik dus maar film studeren. Het bleek een goede keuze. Ik kon veel, maar blonk in niets echt uit. Film maken bleek de perfecte oplossing: hier kon ik alles combineren, mijn voorliefde voor acteren en voor schrijven. Ik ben meer een Gesammtkunstenaar. Een tijd later, tijdens een rol in een Franse film, kreeg ik ook de bevestiging dat acteren niets voor mij was. Ik had veel liever de touwtjes in handen, creëerde liever zelf een verhaal.

“Ik ben altijd heel gedreven geweest en wist zeer goed dat film maken was wat ik wilde en wat me gelukkig maakte.”

Ik zat tijdens het middelbaar op een klassiek college en was verrast om plots veel vrijheid te hebben op de hogeschool. Dus het duurde een tijd voor ik mijn creativiteit de vrije loop durfde te laten. Maar mijn eindwerk voor het eerste jaar, een kortfilm, viel enorm in de smaak. Elk jaar besefte ik beter en beter dat dit was wat ik echt wou doen en waar ik ook goed in was: film maken.

Tijdens mijn studies had ik al verschillende kortfilms opgestuurd naar internationale festivals, dus mijn carrière was al enigszins op het spoor gezet. Meteen na mijn afstuderen begon ik aan het schrijven van ‘Een ander zijn geluk’, mijn eerste langspeelfilm die uitkwam in 2005. Ik ben altijd heel gedreven geweest en wist zeer goed dat film maken was wat ik wilde en wat me gelukkig maakte. Wat niet betekent dat het me niet, zoals bij elke artiest, soms ook echt ongelukkig kan maken als iets niet lukt.

© Carmen De Vos

Goesting en gedrevenheid

Nooit heb ik stilgestaan bij het feit dat ik een vrouw was, en dat dat misschien mijn carrière kon beïnvloeden. Ik heb het ook nooit ervaren, misschien omdat ik zo’n dingen ook gewoon niet zie. Bij het VAF (Vlaams Audiovisueel Fonds, AV) lezen ze scenario’s, en ik kan me niet inbeelden dat ze iets niet zouden kiezen omdat het door een vrouw geschreven is. Wel vind ik het belangrijk dat zo’n commissies zowel uit vrouwen als uit mannen zijn samengesteld, omdat vrouwen en mannen toch vanuit een ander perspectief lezen.

Ik denk ook niet dat mijn films uitgesproken vrouwelijk zijn. Ze zijn gewoon heel erg ‘Fien’. Ik vind dat mijn films veel persoonlijkheid hebben, ik doe geen toegevingen aan het publiek of de commercie. Maar ja, misschien als je het echt zou bestuderen is de fijne psychologie die in mijn films zit een beetje vrouwelijk, ik weet het niet.

“Mannen die denken pedant te moeten doen omdat ik een vrouw ben? Dan denk ik gewoon: dat is een irritante mens.”

Men vraagt me soms: hoe komt het dat zo weinig vrouwen het schoppen tot cineast? Ik denk niet dat dat aan de filmwereld ligt, maar aan die vrouwen zelf. Misschien was het toch zo hun ding niet, deden ze het niet graag? Uiteraard hebben vrouwen duizend goede redenen om te verklaren waarom ze het niet maakten, en ik geloof ook dat die argumenten echt zijn, maar op mij komt het over als een drogreden of een excuus die hen goed uitkomt.

Ik ben heel koppig en drijf gewoon mijn zin door, ook op de set. Vroeger vond ik het wel moeilijk soms, om mijn acteurs en technici instructies te geven, maar naarmate je groeit als regisseur gaat dat vlotter. Nu heb ik het vak onder de knie, sta ik met plezier op de set en deel ik de lakens uit. Het is allemaal heel naturel, er is geen plankenkoorts meer. En ja, ik heb het meegemaakt als jonge regisseur dat mannen met mij in discussie gingen, maar dan ging ik net zo lang door tot ik toch mijn goesting kreeg. En mannen die denken pedant te moeten doen omdat ik een vrouw ben? Dan denk ik gewoon: dat is een irritante mens. De sekse doet er niet toe.

© Carmen De Vos

Klassiek rollenpatroon

Met mijn lief (monteur Nico Leunen, nvdr) heb ik een hobbelig parcours achter de rug. We zijn zestien jaar samen, maar zijn ook een tijd uit elkaar geweest. Nu zijn we heel ‘voorbeeldig’ en passen we zelfs helemaal in het klassieke rollenpatroon. Ik organiseer het huishouden, sta op voor de kinderen, haal ze om vier uur op aan school, sta in voor de meeste klusjes. Maar ik vind dat niet erg. Als ik eerlijk ben: het geeft me ook een soort macht. Ik bepaal hoe ons gezin draait en dat is ook mijn fierheid. Mijn hoofd zit bomvol checklists van boodschappen tot verjaardagsfeestjes en babysits. Mannen zijn daar ook gewoon niet zo goed in. Mijn man kan echt niet multitasken. Als hij naar tv kijkt dan hoort hij zelfs niet dat onze zoontjes tegen hem praten (lacht).

Maar ik vind het helemaal goed zo, laat dat duidelijk zijn. Wij vrouwen dragen die kinderen negen maanden in onze buik, die fysieke connectie is gewoon sterker. Ik vind het zalig om mijn kinderen van school te halen, en ze nog vele uren dicht bij mij te hebben, te knuffelen en te pamperen. Ik zie ze zo graag en heb ze graag om me heen. Waarom heb je kinderen als je ze ’s avonds maar een uurtje ziet? Doordat ik van thuis uit werk en flexibele uren heb, heb ik die luxe. Mijn vriend werkt meestal van negen tot zes, en daarmee kan moeilijk geschoven worden. Een monteur moet beschikbaar zijn voor zijn regisseur. Ik vind het prima zo, doe er niet moeilijk over. Maar hij staat wel in voor de kinderen als ik een film draai, dat plannen we dan. En we hebben veel hulp van mijn moeder en babysits. Dat helpt.

“Waarom heb je kinderen als je ze ’s avonds maar een uurtje ziet?”

Schrijven kon ik vroeger alleen maar aan mijn bureau, dat moest zelfs met een koptelefoon. Maar tegenwoordig ga ik al eens met plezier in een koffiebar zitten, om daar te schrijven. Het zorgt ook voor een zekere helderheid in mijn hoofd, dat rumoer rondom. Ik ben zeker niet het type dat naar zee of naar de Ardennen moet om te kunnen schrijven.

Ik denk dat dat een van de voordelen is van moeder zijn, dat je veel beter wordt in alles combineren en organiseren. Ik probeer mijn tijd zo efficiënt mogelijk in te delen en zo economisch mogelijk te benutten. Dat mijn huis soms een rommeltje is, daar kan ik tegen. Ik vergeet alles als ik aan het schrijven ben, en als ik thuis niet kan focussen, dan trek ik moeiteloos de deur achter me dicht. Schrijven gaat boven alles, dat huishouden doe ik wel als er tijd over is.

Een ander voordeel van moeder worden is, zoals ik zei, dat je veel minder makkelijk wegglijdt in zelfmedelijden. Je moet er zijn voor je kinderen, je focus ligt nu niet meer op jezelf. Ik heb gewoon geen tijd voor depressies of burn-outs, ik kan me geen instorting permitteren. Hoe gaat de boel anders blijven draaien? En natuurlijk weet ik wel dat dat komt omdat ik gewoon geen échte depressie of burn-out heb, want dat kun je denk ik niet tegenhouden.

© Carmen De Vos

Woelige geesten

Mijn lief heeft me ook veel zelfrelativering bijgebracht. Hij vindt mij fantastisch als mens en vindt me ook nog eens de beste regisseur van België. Je kunt hem een beetje zien als mijn mentor. Dus als ik dreig weg te zinken in zelfbeklag houdt hij me tegen. Hij is mijn reality check. Natuurlijk mag ik wel eens zeuren, maar niet te lang. We wonen in een land waar we het heel goed hebben, en ik krijg hier zomaar de kans om films te maken. Ik besef zeer goed wat voor een ongelofelijke luxe dat is. En als iets eens niet goed loopt, dan sta ik mezelf niet toe om daar lang in te blijven hangen.

“Door ouder te worden kijk ik veel meer naar wat ik wél allemaal heb, dan naar wat er ontbreekt.”

Geluk, dat is een zoektocht. Dat is niet iets wat je bezit. Want beeld je eens in wat je allemaal zou willen om gelukkig te zijn? Stel dat je dit op een dag allemaal hebt, dan duikt er zeker weer iets anders op om ongelukkig over te zijn. Het is nooit af, nooit volmaakt. Dus als ik een keer een tegenslag heb, dan ben ik daar even ongelukkig over. Maar dan is er ook Nico om mij te zeggen wat ik wél allemaal heb bereikt. Door ouder te worden kijk ik veel meer naar wat ik wél allemaal heb, dan naar wat er ontbreekt.

Samenzijn met Nico is heel comfortabel. In de zin dat hij mijn besognes als artiest en filmmaker begrijpt. Hij is zelf ook ontzettend creatief en kan heel goed schrijven. Hij is mijn steunpilaar, een kritische geest ook. Ik toon teksten vaak eerst aan hem, voor ik ze de wereld instuur. We zijn ondertussen heel lang samen, wat maakt dat hij aanvoelt waarom bepaalde dingen zo belangrijk voor me zijn. Soulmates dat zijn we.

Wij ondersteunen mekaar, het is ook een wisselwerking. We zijn allebei woelige geesten, dus de een vangt soms de ander op en vice versa. Ik merk dat ik toch altijd op zoek ga, ook in mijn vriendenkring en niet alleen in de liefde, naar die creatieve zielen. Het is die bepaalde gevoeligheid die ik heel hard nodig heb om connectie te kunnen maken met iemand. Samenzijn met een dokter, ik weet niet of ik dat zou kunnen.

Geen roze wolk

Mijn kinderen zijn heel trots op wat ik doe. Als ik weg moet naar het buitenland om bijvoorbeeld een prijs op te halen zijn ze vooral heel blij voor me, en pas daarna een beetje triest dat ze me moeten missen. Ik wil ook een voorbeeld voor hen zijn, tonen dat je je kansen hier ten volle moet benutten, moet gaan voor je passie. Ik heb altijd goed geweten wat ik wilde. Zelfs toen ik op de materniteit lag na de bevalling was ik alweer aan een scenario aan het werken. Een huismoeder, dat zou ik koste wat het kost niet worden. Films zou ik blijven maken. Niet toegeven en blijven presteren, dat was mijn motto (lacht). Uit die botsing tussen creativiteit en moeder zijn haal ik heel veel energie.

“Strijken doe ik niet. Poetsen ook niet, daarvoor heb ik een poetsvrouw.”

Ik ben eigenlijk niet echt bewust in het moederschap gestapt. Mijn eerste kindje kwam er wat per ongeluk, maar natuurlijk was ik erg blij toen hij er was. Direct voelde ik die dierlijke drang om hem te beschermen. Maar de roze wolk heb ik niet direct gekend. Alles gaat zo snel, alles is zo overweldigend. Ik was vooral bezig om mijn leven weer op de rails te krijgen en orde op zaken te stellen. Het gebeurde beetje halsoverkop. Een kinderkamer had ik niet, kleertjes kreeg ik van overal. Ik moet zeggen dat ik zelfs tot op heden zelden ben gaan shoppen voor mijn kinderen.

Sowieso ben ik heel pragmatisch in die dingen. Alles wat tijd of energie kost, en ten koste van mijn schrijven gaat, probeer ik te elimineren. Strijken doe ik niet. Poetsen ook niet, daarvoor heb ik een poetsvrouw. Opruimen alleen als het echt eens nodig is voor orde in mijn hoofd (lacht).

Maar die kinderen, dat is pas nu eigenlijk dat ze me op wolkjes doen lopen. Ik besef dan plots: ik ben moeder! Van twee prachtige zonen! Dat kan een heerlijk gevoel zijn. Het is iets wat minstens even belangrijk is als het schrijven, misschien wel belangrijker. Het spreekt voor zich dat zij altijd op de eerste plaats komen als het nodig is. Maar qua intensiteit evenaart het mekaar, het filmmaken en het moeder zijn.”

© Carmen De Vos

De dvd van Fien Trochs ‘Home’ ligt vanaf 2 juni in de winkels.
Lees hier alle interviews in de reeks Van de Liefde en de Kunst
Carmen De Vos is een trage fotograaf. Ze was al niet van de rapsten lang voordat traag in de mode kwam. A slow photographer. Op die manier was ze eigenlijk altijd al haar tijd ver vooruit en ging er niks verloren. Met haar geliefde Polaroidcamera kan ze ook moeilijk anders, zo’n machine is niet op snelheid berekend. Ze omhelst de fout, de verkleuring, de onscherpte en houdt ervan om binnen de beperkingen dat het materiaal haar oplegt, het best mogelijke beeld te creëren.
Dit artikel kwam tot stand met steun van een projectsubsidie Mediabeleid van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media, Afdeling Cultuur en Media – cluster Media

Schrijf je reactie

1 reactie
  • Huls Agnes says:

    Fien, fantastische regisseuse! Sterk in haar werk naast ‘pedante mannen’!
    Ze is ook nog eens zo intelligent om de gehele organisatie rond de kinderen en het huishouden te kunnen bolwerken! Sterk!

Annelies A. A. Vanbelle kijkt als journalist al tien jaar diep in de ziel van mensen. Tijdens dagelijkse lange wandelingen brengt ze haar hyperactieve hoofd tot bedaren en krijgt ze haar spannendste ideeën. Het is haar vorm van meditatie, net als frequent museumbezoek. Daar, en in kunstenaarsateliers en galerieën, is ze het gelukkigst. Ze schrijft bevlogen over kunst voor diverse opdrachtgevers en is co-hoofdredacteur van het passionele kunstmagazine The Art Couch.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen