Vandaag is het Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie. Redactrice Sophie ontmoette Lena. Ze werd in een mannenlichaam geboren en gaat sinds januari officieel door het leven als Lena, als een vrouw. “Het is niet omdat ik geen vagina heb, ik minder vrouw ben.” Foto’s: Sandra Mermans
Lena Timmermans (28) is eerst en vooral zichzelf. Dat was ze altijd al, enkel in een andere vorm. “Sinds mijn transitie kan ik volledig eerlijk zijn en me openstellen naar de wereld toe,” legt ze uit. “Een geslachtsoperatie is voor mij op dit moment niet nodig. Mezelf vrouw voelen is meer dan genoeg. Ik heb geen zin meer om mijn vrouwelijkheid naar de buitenwereld toe te bewijzen. Het is een pad dat door velen bewandeld is, maar waar nog steeds te veel misvattingen over bestaan. Daar wil ik een keer vanaf. Een transitie is voor elk individu anders. Het is niet omdat ik geen vagina heb, ik minder vrouw ben dan iemand die wel het vrouwelijke geslacht heeft.”
Hoe wil jij graag genoemd worden? Transgendervrouw, vrouw of heb je liever helemaal geen etiket?
“Dat vind ik al een beetje een gekke vraag. Jij stelt jezelf toch ook niet voor met “Hoi, ik ben Sophie en ik ben vrouw”? Mensen, vooral ouderen, lijken hokjes nodig te hebben om bepaalde situaties te kunnen kaderen, maar waarom eigenlijk? Dat doet er toch helemaal niet toe? In de gewone omgang noem ik mezelf ‘vrouw’ als het echt moet. In de medische context vind ik die benoeming wel belangrijk om de correcte medische hulp te krijgen. Dan ben ik een transgendervrouw.”
“Ik had relaties met vrouwen, maar besefte dat ik niet mét hen wilde zijn, maar hén wilde zijn.”
Wanneer kwam je er achter dat je een meer vrouwelijke vorm wilde?
“Als kind had ik al grote vraagtekens bij dingen die ik voelde. Ik voelde me niet op mijn plek ‘tussen de mannen’ en het heeft heel lang geduurd voordat ik zelf inzag wat er aan de hand was. Iets trok mij naar dingen die niet werden goedgekeurd door de buitenwereld. Ik had relaties met vrouwen, maar besefte dat ik niet mét hen wilde zijn, maar hén wilde zijn. Uiteindelijk had ik twee keuzes: leven met mijn geheim of geluk zoeken dat ik dacht te kunnen vinden.”
Hoe heb je je ‘geheim’ bekend gemaakt?
“In 2016 besloot ik mijn ouders te vertellen dat ik mezelf vrouw voelde. Het was eigenlijk al wel zichtbaar, alleen nog niet uitgesproken. Ik had lang haar, droeg make-up. Een soort van olifant in de kamer. Mijn vader nam het heel positief op, ondanks dat hij vanuit zijn opvoeding al wel eens een seksistische of homofobe opmerking kon maken. Van mijn moeder verwachtte ik meer begrip, maar zij voelde zich enorm bedrogen. Ze stelde zich erg defensief op en beweerde dat mijn leven tot dan een leugen was geweest. Ik vroeg hen vooral om me vrijheid en tijd te geven om dingen voor mezelf uit te zoeken. Dat ze misschien vragen hadden waarop ikzelf niet kon antwoorden. Zelfs toen was ik nog niet zeker waar ik naartoe wilde maar met wat ik tot dan toe gedaan had, was ik blij.
Kort erna vertrok mijn mama voor een lange tijd naar het buitenland en verwaterde onze band. Dat gaf mij de ruimte en de energie die ik nodig had voor mezelf. Ondanks dat papa nog steeds wel een beetje stuntelig met dit alles omgaat, deed hij wel die extra inspanning om onze band te behouden en dat zag mama natuurlijk ook. Nu gaat het beter.”
In hoeverre heb je ondertussen de vrouwelijke vorm die je wilde?
“Op mijn zesentwintigste begon ik aan hormoontherapie. Dat is niet niks. Ik heb er maanden over nagedacht. Mijn mannelijke puberteit had ik al gehad en door die therapie krijg je een soort van tweede puberteit. Je hersenen worden als het ware geherprogrammeerd door de hoeveelheid vrouwelijke hormonen waar je lijf mee te maken krijgt. Veel mensen beseffen niet hoe zwaar dit is. Je moet eerst in therapie om überhaupt legaal toegang te krijgen tot hormonen. Daarvoor is een wachtlijst van zes maanden.
“Veel mensen beseffen niet hoe zwaar hormoontherapie is.”
Tijdens die therapie praat je met een seksuoloog, psycholoog of psychiater die bepaalt of je naast fysiek ook mentaal in staat bent zo’n hormonenkuur te ondergaan. Deze behandeling stopt namelijk nooit. De pillen slik je je hele leven lang en ze veranderen je. Geuren, gevoelens, … ik ben eindelijk in staat om te kunnen huilen.”
Heb je operaties ondergaan?
“Dat is een vraag die me vaak gesteld wordt en ik eigenlijk echt heel ongepast vind. Het draait toch niet om wat je tussen je benen hebt en juist wel om hoe je je voelt? De druk van zowel de maatschappij als van de transgendercommunity is enorm. Het lijkt alsof ik mezelf moet bewijzen. Pas als ik een vagina en een ‘vrouwelijke’ stem heb, heb ik het recht mezelf vrouw te noemen of wat?
Sorry, ik wilde je niet beledigen.
“Het is oké, hoor. Ik begrijp wel waar de vraag vandaan komt. In de media wordt er veel aandacht aan besteed aan transgenders in hun vorm. Vooral de fantasie wordt getoond, zonder een eerlijke kijk naar de realiteit. Er wordt te weinig stil gestaan bij de risico’s van die ingrepen. Als je een geslachtsoperatie ondergaat, vraagt dat jarenlange nazorg met risico op enorme complicaties.
“Het eerste jaar moet je je vagina openhouden, drie uur per dag, anders groeit alles opnieuw dicht.”
Het eerste jaar moet je je vagina openhouden, drie uur per dag, anders groeit alles opnieuw dicht. Ik wil de vergelijking niet maken met een gaatje in je oor, maar zo werkt het wel. Er is kans op pijnlijk littekenweefsel en je kunt zelfs jaren na de ingreep nog steeds diepte in je vagina verliezen. Dat zijn sacrifices waar echt nog te licht over gegaan wordt.
Er valt natuurlijk ook veel geld te halen in die chirurgische wereld en dat voel je. In de transgendercommunitie worden die zware ingrepen genormaliseerd. We spreken hier over operaties die uit je eigen zak drie tot vijfduizend euro kosten. Maar er bestaan ook operaties waarvoor je 25.000 euro betaalt. Best frappant wat voor verwachtingen er zijn, niet alleen vanuit samenleving, maar ook vanuit die community zelf. Ik ben zeker niet voor of tegen dit soort ingrepen, maar wel voor een realistische benadering ervan. Ieder bepaalt voor zichzelf welke ingrepen die laat doen, maar ik vind dat deze niet nodig zouden moeten zijn om geaccepteerd te worden.”
Als het qua vorm allemaal niet uitmaakt, waarom wil je er dan toch vrouwelijk uitzien? Je werkt op een bepaalde manier toch mee met de genderhokjes door je uiterlijk op de verwachtingen van de maatschappij aan te passen?
“Akkoord. Maar dat is een proces. Je wilt niet in een hokje gestoken worden, maar vecht dan wel tegen honderden jaren westerse cultuur. Die strijd is vermoeiend. Het ding is dat ik me vooral geen man voelde en het voelde zo oncomfortabel om mee te doen met de typische mannendingen. Als ik dan toch gekaderd wordt, liever als vrouw. Veel vrouwen kiezen om zich vrouwelijk te uiten zonder dat dit ooit in vraag gesteld zou worden. Ik wou dat dat voor mij ook gold.”
“Mijn vriend heeft altijd relaties gehad met vrouwen. Hij ziet mij ook gewoon zoals ik ben: een vrouw.”
Je vertelde over je liefdesrelaties met vrouwen. Hoe gaat dat nu?
“Ik heb sinds vorig jaar een vriend. We ontmoetten elkaar online en zagen elkaar in het echt tijdens kerst afgelopen jaar. Sindsdien zijn we officieel samen. We kunnen heel open praten over de transitie. Hij had altijd relaties met vrouwen en ziet mij ook gewoon zoals ik ben, een vrouw. Ik heb eerder wel al eens gedatet met mannen, maar dat klikte nooit helemaal. Niet omdat het mannen waren, maar wel omdat ik geen band voelde. Ik bleek demi-seksueel te zijn, wat betekent dat je je pas seksueel open kunt stellen als je een band met iemand voelt.”
Hoe voelde het om seks te hebben na je transitie?
“Voor ons voelde dat zoals een eerste keer. Heel verkennend en dat maakte het heel leuk. We gingen al van een on- naar een offline relatie, wat sowieso al spannend was. Bovendien had ik nog geen seksuele ervaring als vrouw met een man en mijn vriend was niet gewend om met een vrouw met een penis te vrijen. We hebben dit uiteraard ook heel diepgaand besproken. Ik wist echt niet hoe ik me erbij zou voelen, wat veel onzekerheid met zich meebracht. Ik wilde hem ook niet teleurstellen, wie weet vond ik er wel helemaal niks aan, maar ik ben wel altijd eerlijk geweest.
Hij is heel begaan met wie ik ben en vertelde me later dat hij het zelf ook heel spannend vond, maar het voor hem ook alleen maar heel fijn voelde. Hij zegt ook dat hij mij nooit als man zou kunnen zien, wat voor mij een enorme bevestiging is. Ik draag mijn verleden met me mee en zal mezelf onbewust nog vaak als ‘man’ zien doordat ik zo altijd bestempeld ben, maar hij ziet dat dus niet.”
“Volgens sommigen moet ik altijd opgemaakt naar buiten gaan. Voor anderen ben ik er dan weer te hard mee bezig.”
Voelt dit als een opluchting?
“Ja. Het is een fijne ervaring om na mijn transitie oprecht intiem met iemand te kunnen zijn. Ik heb als het ware mijn eigen lichaam herontdekt. Tijdens mijn transitie blokte ik intimiteit bewust af omdat ik bang was dat iemand mij zou leren kennen op een punt waarop ik nog niet gelukkig was. Ik had mijn energie nodig voor mezelf. Nu voel ik bijvoorbeeld dat de mening van mijn vriend telt en ik daar toch rekening mee wil houden, terwijl mijn eigen twijfels en gevoelens op zich al intens genoeg zijn.”
Wat is de grootste misvatting over transgenderpersonen?
“Mensen vragen me vaak wanneer mijn hormoontherapie afgelopen is. Die stopt niet. Ook zouden die hormonen je stem naar boven halen of je adamsappel doen verdwijnen. Onzin. Wat me ook pijn doet, is dat het voelt alsof we er altijd perfect uit moeten zien. Haren gedaan, mooie kleren, make-up. ‘Als je niet alle moeite van de wereld doet, waarom ben je er dan überhaupt aan begonnen? Wil je het dan wel echt?’, hoor ik mensen soms zeggen.
Aan de andere kant heb je mensen die je op hun beurt weer stereotiep noemen omdat je er, volgens hen, weer te hard mee bezig bent. Het is nooit goed. Daarom heb ik geleerd naar mezelf te luisteren, want als je je voldoening uit de goedkeuring van anderen moet halen, word je zot. Je bepaalt zelf wie of wat je bent en zoekt daarbij je eigen geluk. Het is een persoonlijke beleving.”
Schrijf je reactie