Onder de noemer ‘Generatie Y’ presenteert deSingel een aantal jonge theatermakers die van zich laten horen in het Nederlandstalige theaterlandschap van vandaag. Een van hen is K.A.K. (De Koekelbergse Alliantie van Knutselaars), een “los-vast verbond van knutselaars, theatermakers, denkers en andere sjoemelaars”, zoals ze zichzelf omschrijven. Deze maand spelen ze de voorstelling ‘Life, Death & Television’, over het vervagende onderscheid tussen informatie en entertainment. Wij spraken met Yuni Mahieu en Renée Goethijn over smartphoneverslaving en propagandatechnieken.
Jullie collectief heet K.A.K. Vanwaar deze bijzondere naam?
Renée: “Na het afstuderen hebben we samen met een aantal RITS-studenten K.A.K. opgericht. Omdat we het contact met elkaar niet wilden verliezen, hielden we bijeenkomsten waarop we onze ideeën deelden. Twee van ons waren conciërge in het K.a.k., het Koninklijk Atheneum van Koekelberg, waardoor we het hele gebouw mochten ‘bezetten’ tijdens de schoolvakanties. We organiseerden er kleine festivals waarop we ons werk aan elkaar toonden. Die noemden we K.A.K. sessies. Na verloop van tijd kwamen er steeds meer mensen op af en de naam is aan ons blijven plakken.”
Yuni: “Toen ik er in 2015 bijkwam, was er een discussie of we de naam moesten veranderen. Maar K.A.K. paste gewoon bij ons. Het rebelse en de zelfrelativering hoort bij ons collectief.”
“De naam K.A.K. past gewoon bij ons. Het rebelse en de zelfrelativering hoort bij ons collectief.”
Hoe groot is jullie collectief nu?
Renée: “Wij zijn momenteel met 17. Er zijn spelers, makers, grafisch ontwerpers, muzikanten, vertalers. Iedereen heeft ook zijn eigen praktijk naast het werk met K.A.K..”
Yuni: “Renée is meer een maker, ik doe productionele ondersteuning. Maar het organisatorische en het artistieke vallen samen, dat is één van onze grondregels. We hebben een rollensysteem waarbij we verschillende taken doorgeven aan elkaar. Zo hebben we om de beurten al eens de boekhouding gedaan (lacht). We werken ook met een horizontale structuur, er is niet één regisseur of baas.”
Renée: “Soms is het natuurlijk nodig om knopen door te hakken. Voor deze voorstelling is er een team van drie mensen aangeduid die doorslaggevende beslissingen moeten nemen wanneer het nodig is.”
Jullie werken vaak op locatie, maar nu zitten jullie in deSingel, een groot kunstencentrum.
Yuni: “Dat is wel even wennen, ja. Maar de medewerkers van deSingel zijn het intussen gewoon om vreemde verzoeken van ons te krijgen (lacht). We willen bijvoorbeeld graag zelf aan de inkom gaan zitten tijdens onze voorstelling, omdat we het contact met onze bezoekers belangrijk vinden. Het is een voortdurende oefening in onszelf blijven en ons aanpassen aan een nieuwe omgeving.”
K.A.K. ‘Life, Death & Television’ – foto: Wannes Cré
Waarover gaat jullie nieuwe voorstelling ‘Life, Death & Television’?
Renée: “We zijn vertrokken vanuit de vraag in welke mate televisie impact heeft op hoe we denken en naar de wereld kijken. Als kind keken we vaak televisie, maar onze mediaconsumptie is intussen danig veranderd. In hoeverre heeft die lichtgevende bak ons opgevoed en hebben de programma’s die we keken ons beïnvloed? Televisie was vroeger quasi onze enige blik op de wereld, maar dat was dan ook een zeer gekaderde en geframede blik. Vandaag is dat wel anders, al wordt nieuws nog steeds geframed, maar dan meer op maat van het individu.
We hebben de voorstelling gemaakt in de SONAR studio’s, de locatie waar VRT vroeger zat. We bekeken er oude uitzendingen en beluisterden oude radioprogramma’s. Enkele decennia geleden waren die uitzendingen nog een soort van volksverheffing, propaganda van de Vlaamse cultuur. Maar doorheen de jaren zie je duidelijk een boog van verheffing naar verstrooïng. Het lijkt wel of we vandaag weer teruggaan in de tijd met een regering die opnieuw wil inzetten op het promoten van de Vlaamse cultuur, terwijl we in een veel diversere en kleurrijke samenleving leven. Heel verontrustend allemaal.”
“De regering wil opnieuw inzetten op het promoten van de Vlaamse cultuur, terwijl we in een veel diversere samenleving leven.”
Al snel kwamen we ook uit bij televisieuitzendingen die als propaganda werden gebruikt tijdens WOII en de theorieën van Hannah Arendt, de Duits-Amerikaanse filosofe die totalitaire systemen onderzocht. We praten in de voorstelling over deze complexe onderwerpen en gebruiken hiervoor bekende formats van televisie, zoals de soap. Zo gaat het ook even over Hannah Arendt en haar relatie met filosoof Heidegger.”
Dat klinkt allemaal erg filosofisch. Maar jullie voorstelling kadert ook in het project Generatie Y en de struggles van millennials. Hoe maken jullie de link met vandaag?
Renée: “Een van de personages in de voorstelling is een afgeleide van Christopher Wylie, de man die het schandaal van Cambridge Analytica aan het licht bracht (het bedrijf verzamelde privé gegevens van 84 miljoen Facebook gebruikers, nvdr). Op een gegeven moment vraagt de vrouwelijke versie van Wylie aan Hannah Arendt hoe we als samenleving moeten omgaan met sociale media. “Ik zie mensen op de tram elke dag naar hun scherm staren, volledig geabsorbeerd in hun eigen wereld. Is dat wel gezond?” vraagt hij aan haar. En waar gaan we naartoe wanneer sociale media zo gemakkelijk onze verkiezingsuitslagen kunnen sturen.”
Wat is haar antwoord daarop?
Renée: “Dat gaan we niet verklappen, daarvoor moet je de voorstelling komen zien. (lacht)”
K.A.K. ‘Life, Death & Television’ – foto: Wannes Cré
Liggen jullie persoonlijk van wakker van de invloed van sociale media op jullie levens?
Yuni: “Ik ben er wel mee bezig. In een documentaire zag ik hoe hard je gestuurd wordt door de algoritmes van Facebook en Instagram. Daarom heb ik geen sociale media accounts meer. Ik wil zelf kunnen kiezen welk nieuws ik te zien krijg en niet enkel de selectie die Facebook voor mij maakt. Ik wil niet opgesloten blijven in mijn eigen bubbel. Ik heb zelfs geen Whatsapp. Dat maakt het soms ietsje moeilijker om te communiceren met vrienden en collega’s, want het duurt soms wat langer voor ik berichtjes beantwoord. Maar ik heb niet het gevoel dat ik iets mis. Ik weet niet wat er gebeurt op Facebook, en ik mis dus ook niks.”
Renée: “Vorig jaar is mijn smartphone gestolen waardoor ik tijdelijk met mijn oude Nokia verder moest. De rust die ik ervaarde, was zo prettig. Ik heb die oude Nokia dan ook een jaar gebruikt. Maar gisteren heb ik mezelf weer een nieuwe smartphone aangeschaft. Ik miste een aantal dingen als zoals Google Maps en mijn banking app. Mensen klaagden ook dat ik er te lang over deed om mails te beantwoorden. Maar eerlijk gezegd vind ik het nu al weer lastig.”
“Ik vind het beangstigend om te zien hoe extreemrechts propaganda op sociale media heeft ontdekt.”
Vinden jullie sociale media een vloek of een zegen?
Renée: “Het is erg dubbel. Want langs een kant is het fantastisch dat er zo veel kennis beschikbaar is en dat we al die kennis kunnen delen met elkaar. De vraag is enkel: hoe gaan we daarmee om als er steeds een gepersonaliseerde reclameboodschap aan vast hangt? En hoe komt het dat er desondanks toch maar een heel beperkt deel van die kennis tot bij ons komt? Ik vind het vooral beangstigend om te zien hoe extreemrechts propaganda op sociale media heeft ontdekt, en hoe snel en precies je de gedachten van mensen kan sturen en beïnvloeden via Facebookposts.”
Met welke projecten zijn jullie nog bezig?
Renée: “Momenteel zijn we aan het touren met de kindervoorstelling SNØW, over de ecologische crisis. Het leuke is dat de voorstelling wordt gespeeld door drie mensen op het podium, maar dat we de rollen allemaal aan elkaar aanleren. Zo kan iedereen uit onze hele ploeg de voorstelling spelen.”
Yuni: “Dat is ook een goed verkoopsargument. Want we zijn met 17 zodat er altijd iemand beschikbaar is om te komen spelen (lacht).
1 reactie
Ik zag Snow onlangs in Bronks, samen met kinderen met een beperking en hun ouders. Heel fijn theater. Een groot thema op een ludieke manier gebracht.