Mag het een beetje rustiger?

Als je weet dat meer dan de helft van de kinderen op het autismespectrum regelmatig uitvalt op school, en sensorische overload daar de belangrijkste oorzaak van lijkt te zijn, klinkt deze maatregel redelijk. Maar er zijn vraagtekens. Zo merkte autisme-veteraan Peter Vermeulen al op: “Iedereen heeft toch de mond vol van inclusie? Waarom niet nadenken over hoe we scholen autismevriendelijker kunnen maken? Of misschien zelfs kindvriendelijker? Er zullen ook wel scholieren zijn zonder de diagnose autisme die nood hebben aan minder prikkels.”

Je hoeft inderdaad geen autisme te hebben om last te hebben van prikkels. In kleuterklassen schommelt het gemiddelde geluidsniveau tussen de 71 en 79 dB(A), en dat is net onder de schadelijke drempel van 85 dB(A). Op de speelplaats loopt dit op tot 95 db(A), dat is ongeveer even luid als een elektrische drilboor. In sporthallen van lagere scholen werd tot 130 db(A) gemeten, te vergelijken met een opstartende straaljager. Onruststellend weetje: na 12 seconden blootstelling aan dit geluidsniveau, is er kans op gehoorschade.

Ik kan me niet voorstellen dat enkel kinderen met autisme hier last van zouden hebben. Het toenemend gebruik van koptelefoons in scholen lijkt dit te bevestigen. Een snelle steekproef op sociale media leerde me dat meer dan de helft van de leerkrachten óók overprikkeld thuiskomen. Sommigen onder hen houden er stem- en gehoorproblemen op na. En ik weet dat ik niet de enige ouder ben die over de speelplaats loop als een soort Special Forces Agent, met subtiele oordoppen en volgens een uitgestippeld parcours (grote bocht rond de kleuterspeelplaats, scherpe afslag voor de toiletten).

Sensorische prikkels zijn meer dan geluidsprikkels, ook visuele overload kan een probleem zijn. Een flikkerende TL-buis is daar een klassiek voorbeeld van, maar ik durf me ook vragen stellen bij de inkleding van klaslokalen. Visuele hulpmiddelen zijn zeker nuttig, en natuurlijk mag het gezellig gemaakt worden, maar laat ons eerlijk zijn: sommige klaslokalen lijken wel het slagveld van een eenhoorn met buikgriep.

De tijd dat iedere leerling strak voor zich uit diende te kijken vanuit haar/zijn eigen bankje, is voorbij. De meeste scholen doen aan differentiatie, hoekenwerk en groepsprojecten. In (over)volle klassen krijg je dan al gauw een ‘cocktailparty-effect’: rumoer zorgt ervoor dat mensen luider praten, waardoor er meer rumoer komt, etc.

Toegegeven, het is een uitdaging om de kathedralen van steen en beton die onze scholen zijn, prikkelarm te maken, maar het is niet onmogelijk om de drukte enigszins te dempen. Zo zijn er scholen die geluidsabsorberende (en brandveilige) panelen hebben geïnstalleerd. Volgens mijn bescheiden research kan je een klaslokaal van 50m2 voorzien van de goedkoopste geluidsabsorberende panelen vanaf +- 500 euro.

Geen betere geluidsdemper dan gras en bomen. Deze scholen maakten van hun betonnen koer een groene speelpaats, dankzij subsidies en vermoedelijk de betere wafelenbak. Een aangenaam zijverschijnsel van een groene speelplaats: minder tuchtprocedures en gelukkigere leerlingen. Hoera!

“Ook niet-autistische leerlingen en leerkrachten hebben nood aan minder drukte. Inclusieve maatregelen komen iederéén ten goede.”

Ook organisatorische maatregelen kunnen helpen om de drukte te minderen. Sommige scholen organiseren de pauzes zo dat niet alle klassen tegelijk op de speelplaats staan, noch tegelijk gaan lunchen. In mijn zoektocht naar een sensorisch vriendelijke school, zag ik een paar ‘stilte-lokalen’ waar leerlingen in alle rust een boekje konden lezen om te ontsnappen aan de speelplaats-drukte. Soms worden stille hoekjes ingericht in de klas zelf. Niet alleen kinderen met autisme mogen daar gebruik van maken.

Sommige leerkrachten hebben zelfs hun manier van lesgeven omgegooid. Deze leerkracht slaagt er bijvoorbeeld in een actieve maar rustige én gedifferentieerde praktijkles te geven aan een klas waarin elke leerling speciale noden heeft. Dit soort best practices lijken me de moeite om te bestuderen, op een pedagogische studiedag bijvoorbeeld.

Autisme is complex, en uiteraard meer dan sensorische over- (of onder!)gevoeligheid, maar het lijkt dat ook niet-autistische leerlingen en leerkrachten nood hebben aan een beetje minder drukte. Zoals altijd bij inclusieve maatregelen, komen ze iederéén ten goede. Ik laat deze ballon op bij onze vriendinnen van de politiek. Ondertussen leer ik graag van ervaringsdeskundigen die de koe bij de hoorns hebben gevat. Ben je een leerkracht die oplossingen heeft gevonden om de drukte in de klas te verminderen? Ben je een ouder van een sensorisch gevoelig kind die graag ervaringen wil delen? Ik -kuch- hoor het graag!

Reageren kan hieronder of via Medium. Daar kan je ook foto’s plaatsen van aangepaste klaslokalen.