Informeer ons. Entertain ons niet.

Een gewapende man wordt neergekogeld in Gent. Nee, er staat geen reboot van Flikken op het uitzendschema van de VRT. Nee, het is geen start van een spannende crimi van Bavo Dhooghe. Het is iets wat eerder deze week gebeurde. Agenten schoten een gewapende man neer. Geen fictie maar realiteit.

Een te betreuren incident met alleen maar slachtoffers: de verdachte (uiteraard), zijn onmiddellijke omgeving, de aanwezige ooggetuigen, maar vooral ook de agenten die tot deze actie gedreven werden. Ik denk dat vele agenten hopen om hun schietijzer gedurende hun loopbaan nooit te moeten gebruiken. Maar in deze tijd lijkt dat steeds moeilijker. Deze gebeurtenis zal voor eeuwig op hun netvlies gebrand staan. Uiteraard zijn ze daarvoor opgeleid, maar ik vermoed dat het toch zwaar blijft wegen. De man werd geneutraliseerd en is buiten levensgevaar, maar één kleine misrekening en het had helemaal anders kunnen aflopen.

Dankzij de alerte toeschouwers die alles gefilmd hebben staat het nu ook op mijn netvlies gebrand. Dwong iemand mij om naar de beelden te kijken? Nee. Natuurlijk niet. Het was volledig uit vrije wil dat ik het filmpje bekeken heb. Daarover kunnen we het zeker eens zijn.

Ik vermoed dat zulke filmpjes als schokeffect gebruikt worden en zo dienst doen als een ziekelijke vorm van entertainment.

Begrijp ik dat mensen koelbloedig zo’n filmpje kunnen maken? Nee. Mijn overlevingsinstinct zou zeggen: ‘Let’s get the fuck out of here!’ Ik kan het niet verklaren maar ik ben nooit geneigd om te blijven hangen op een plek waar men met revolvers staat te zwaaien. Laat staan mijn smartphone boven te halen en een filmpje te maken van de horror die zich enkele meters verderop afspeelt.

Een nieuwsbericht over wat er zich heeft afgespeeld daar in Gent, daarvan zie ik absoluut de nieuwswaarde in. Van de filmpjes van het incident daarentegen, zie ik die waarde niet. Ze vormen een visuele ondersteuning voor een duidelijke en volledige berichtgeving die verder geen visuele explicitering behoeft. Dit mij doet vermoeden dat ze puur als schokeffect gebruikt worden en zo dienst doen als een ziekelijke vorm van entertainment.

Ik zag de beelden op deredactie.be (zij hadden de video op hun beurt overgenomen van Newsmonkey). Eén van de hoofdtaken van de VRT is informeren, daar worden ze door de burger voor betaald. En dat doen ze ook. Maar waarom laten ze zich verleiden tot dit soort van ongenuanceerde, rauwe berichtgeving? Zo’n video heeft weinig tot niets met journalistiek te maken en in alle opzichten heeft het meer weg van een fragment uit Faces Of Death. Ook op de website van De Morgen kan je het incident bekijken, gefilmd vanuit een ander standpunt (heel wat closer zodat het gezicht van de dader al aardig herkenbaar is en zijn pijnlijk gejammer net dat tikkeltje meer door merg en been snijdt). Deredactie.be waarschuwt nog voor de harde beelden, maar de meesten doen dit niet.

In tijden waarin er steeds meer nood is aan nuancering moet een nieuwsmedium kritisch kijken naar de manier waarop men bericht.

Begrijp me niet verkeerd, ik pleit niet voor censuur. Ik vraag me gewoon af of dit nog wel deontologisch verantwoord is? Of is die term achterhaald en al lang niet meer van toepassing? Was er dan echt niemand bij De Redactie, De Morgen en talloze andere journalistieke gevestigde waarden die zich afvroeg: ‘We kunnen de beelden tonen, maar moeten we ze wel tonen? Is onze verslaggeving van de feiten met bijhorende interviews niet ruim voldoende om te kaderen dat er iets vreselijks gebeurd is in Gent? Is het echt nodig dat we het neerschieten tonen en op dezelfde webpagina plaatsen als de verkiezing van Miss BumBum?’

Ik ben geen moraalridder, en nogmaals, ik pleit niet voor censuur. Maar in tijden waarin er steeds meer nood is aan nuancering lijkt het me aan te raden om als nieuwsmedium kritisch te kijken naar de manier waarop men bericht. Of draait het dan toch enkel om de clicks, de likes, de cijfers, de aandelen? Is de concurrentie dan echt zo moordend dat je je waarden en deontologische code aan de kant schuift omdat je niet kan achterblijven? Ik vind het smakeloos en ik verwacht meer van vakmensen.

Ik zou zeggen: maak een keuze. Ga voor degelijke berichtgeving met een zeker vakmanschap of ga voor de platte, expliciete variant maar doe het dan goed. Doe het in 4K zodat we het bloed van het scherm zien druipen en de opwellende tranen van de agent zien.

Ik vrees dat als de media niet kritischer omspringen met het gratuit tonen van deze beelden, we als mensen daar ongevoeliger voor gaan worden en bijgevolg een deeltje van onze menselijkheid zullen verliezen. 1 frame at a time. Daarom een warme oproep: Informeer ons. Entertain ons niet.

Foto: Istock