Stiefmoeder. Een woord met een imago-probleem. Associaties met ‘heks die kindjes haat’ en ‘homewreckster‘ zijn nooit veraf. Niemand droomt ervan om later stiefmoeder te worden. Toch zijn we met steeds meer, wij stiefmama’s. Is het zo’n ondankbare taak? En als het zo is, durven we dat wel te uiten? Tekst: Fei Lauw
Het kan je zomaar overkomen. Je leert je droomman kennen. Je ziet het al helemaal voor je: met hem word je oud. Je stelt je in volgorde van verschijning zijn appartement voor, zijn slaapkamer, een etentje, het ongeboren kindje, een feest met een witte jurk in de hoofdrol… Tot je droom onderbroken wordt: “Ik heb twee kindjes”, zegt hij.
Slik. De ene vrouw houdt van kinderen, de ander verkiest een carte blanche. Sommige mensen hechten meer aan het leven zoals het is en aan hun persoonlijke vrijheid.
Ik viel in die laatste categorie. Ondanks subtiele druk van buitenaf, kon ik me mijzelf niet als mama inbeelden. Ik met een kind. My god, ik kreeg amper mezelf op tijd klaar voor werk, laat staan een wriemelende kleine.
Enter een man met twee spruiten. Eerst is er de kennismaking. Twee paar oogjes kijken nieuwsgierig naar je op. Na een paar maanden blijf je voor het eerst slapen als de kindjes er ook zijn. De eerste keer dat er iemand je nachtrust doorbreekt met “papaaaaaaa, ik vind mijn tuutje niet….” en “papaaaaaa, ik moet plassen.”
Je weet niet wat je overkomt. Het is nieuw, je voelt je incompetent en onhandig. Je vraagt je soms af waar de noodrem zit.
De eerste keer dat je ’s nachts (wanneer anders?) lakentjes staat te wassen, omdat een driejarige haar macaroni-met-kaas eruit gooide. De eerste keer samen aan tafel en hummel twee die het allemaal niks vindt. “Mijn mama maakt dat anders klaar… ik lust dit niet.” En dan dat kleine handje, dat ineens het jouwe neemt bij het oversteken. Of dat stemmetje op de wc dat jouw assistentie nodig heeft bij het billen boenen.
Je rolt erin. Je weet niet wat je overkomt. Het is nieuw, je voelt je incompetent en onhandig. Je vraagt je soms af waar de noodrem zit. Je hangt bibberend aan de lijn met een vriendin, glas wijn in de hand, ‘ik kan dit niet aan, ik word gek’, te prevelen. Dat wanhopige telefoontje pleeg je, niet omdat je die slechte stiefmoeder bent, maar omdat je het zo graag wil kunnen. En wel nu, want die aanloop- en verwachtingstijd van 9 maanden, die had je niet.
Je wil het juist doen. Het enige is… en nu komt ie: het is niet jouw kind. Auch.
Stiefouders komen in alle soorten en maten. Je hebt vrouwen met een grote liefde voor kinderen, die vaak snel evolueren tot de zogeheten ‘plusmama’ (niet te verwarren met iemand die de rol van de moeder wenst over te nemen.) Mijn ervaring is deze: ja, je hebt er sympathie en gevoelens en genegenheid voor, maar het blijft andermans kind. Voor wie je hetzelfde doet als ware het jouw kind. En toch… aan het einde van de dag, kruipen ze bij papa en mama. Ook al hebben ze liefde voor je, die loyaliteit is onbreekbaar. Wat de omstandigheden van de scheiding ook mogen zijn.
De boze stiefmoeder in Assepoester, Disney, 1950
Je neemt misschien de plaats van een partner in, maar nooit ofte nimmer die van vader of moeder. Hier zitten we namelijk met een ander vooroordeel. Stiefmoeders worden dikwijls verward met iemand die een gezin uiteen getrokken heeft. Ook al was je misschien niet de directe aanleiding van de breuk, of zelfs maar aanwezig toen het koppel uit elkaar ging, je wordt wel degelijk beschouwd als een zeker “obstakel”. Van de moeder krijg je ook vaak dubbele signalen: ze wil dat je haar kind alle liefde en zorg geeft die het verdient, maar de vrees dat jij haar tracht te vervangen of ondermijnen is er ook. Als stiefmoeder zul je echter nooit, ook al wil je haar soms de nek omdraaien, een kwaad woord spreken over de mama of trachten die loyaliteit te doorbreken. Naar deze gulden regel, leef ik althans.
De taboe-vraag luidt: zie jij je stiefkind echt graag? Ziet een kind zijn stiefmama of -papa echt graag?
Ik vroeg raad aan een mede-stiefmama. Het bemoedigende antwoord luidde: “Een hondenjob is het! Je doet er alles voor, zelfs meer, want het moet allemaal perfect zijn of de kinderen lopen naar mama en dan komt er ruzie van. Want ‘De Ex’ is nooit tevreden en weet alles beter.”
Je huis ligt overhoop en ruikt naar kinderkwijl dat niet jouw DNA bevat. Je kuist en kookt en zorgt en je krijgt er niet dezelfde onvoorwaardelijke liefde voor terug.
Elk foutje wordt inderdaad onder de loep genomen, elke scheet wordt een donderslag. (Of toch, zo gaat het bij koppels die niet zo minnelijk uit elkaar gegaan zijn.) Dus je doet alles perfect, steekt er meer energie in dan je er ooit zou in steken moest het jouw kind zijn, want all eyes are on you. Je huis ligt overhoop en ruikt naar kinderkwijl dat niet jouw DNA bevat. Je kuist en kookt en zorgt en je krijgt er niet dezelfde onvoorwaardelijke liefde voor terug. Je voelt zelf niet die onvoorwaardelijke liefde. De geur van dit kindje doet jouw hart niet een tel overslaan. Het is ‘gewoon’ een kindje, dat je leuk vindt en waar je affectie voor hebt, zoals de kinderen van je zus of beste vriendin.
Is dit een taboe? Ik vind van niet. Het is natuurlijk. Het blijft ‘I like you a lot’ versus ‘I love you’.
De boze stiefmoeder uit Sneeuwwitje, Disney, 1937. In oudere versies van Sneeuwwitje was het de biologische moeder zelf die haar dochter probeerde te vermoorden. De Gebroeders Grimm pasten het sprookje aan omdat dit te gruwelijk zou zijn voor de lezers.
We hoeven helemaal niet te voldoen aan de verwachtingen, noch de clichés. We mogen best die klooiende, nieuwgeboren stiefmama zijn, die het allemaal zo glamoureus en geweldig niet vindt en stiekem wat langer in de auto blijft zitten op de oprit. We zijn ook niet de kwaadaardige, afgunstige heks. We zijn menselijk en doen ons best, want die hummels, die vinden we op het einde van de dag wel leuk met al hun fratsen, gilletjes, gekke danspasjes en die onverwachte ode die ze je brengen in hun nieuwjaarsbrief.
Een handleiding voor het stiefmoederschap, die is er niet. Kinderen hebben vooral een handJE nodig. Letterlijk en figuurlijk.
Met gezond verstand kom je volgens mij al heel ver: doe je best, probeer gewoon jezelf te zijn en een goede partner voor de papa. Op die manier voelt ook het kind zich gelijk gerust. En als dat handje wordt uitgestoken, pak het vast.
18 reacties
Fei, dank je wel voor dit verhaal. Prachtig en raak geschreven! Ik heb het met liefde gedeeld op de Facebookpagina van Stiefgoed!
Hoi Patricia, bedankt voor je reactie. Doet deugd te lezen dat ik/wij, er niet alleen zo over denk(en) 🙂
Herkenbaar! Heel mooi en puur geschreven! Zalig die erkenning. Het niet alleen voelen of schuldig voelen om wat je denkt. Gr. A
Mooi. Ik voel het als een riem onder mijn hart, alles wat ik hier lees!
Je wilt het alles niet en je rolt er in…..
Mooi ! We voelen de emoties zo uit je woorden.
Prachtig geschreven..
K ben zelf mama en stiefmama, nu van al volwassen kinderen.
Zelfs dan nog is het wikken en wegen…
X
Inderdaad Ria, het blijft een continue evenwichtsoefening met angst voor foute reacties, met pijn over hun houding.
Prachtig geschreven en zoooo trots op mijn dochter . Je moet het maar doen en de stiefkindjes, ook mijn stiefkleinkindjes, hebben het lotje uit de loterij gewonnen ! Velen kunnen hier een grote les uit trekken . Proficiat . X
Herkenbaar.
Nog maar sedert kort in mijn situatie.
Wel beetje anders.
M’n vriend heeft 3 kinderen, z’n kinderwens is dus zeker ingevuld.
Mijn kinderwens is niet ingevuld, maar tegelijk heb ik wel te maken met 3 kinderen van hem…
Heftig is dat.
wow Lotte inderdaad, dat moet vrij zwaar zijn…Ik ken wel nog mensen in die situatie. Veel succes gewenst! X
mijn vriend heeft 4 kinderen,
2 verschillende moeders
ik heb dus te maken met én die moeders
én….
Help..de opsomming alléén al is me te belastend
Straffe kost, Elsje!
Ik heb geen idee hoe jouw kalender eruit moet zien, die van mij is bij momenten een ontplofte caleidoscoop, evenredig met de emoties. Veel succes 😉
Wat is dat herkenbaar…
Eerst en vooral het artikel, Fei…zo mooi en eerlijk geschreven!
En Elsje, hier ook 2 stiefdochters van 2 verschillende mama’s. Met beide dus verschillende achtergronden en verwachtingen. Ikzelf heb ook nog een zoontje (die bijna altijd bij ons is. De dochters week-om-week)en had nog zo gedroomd altijd van ooit nog een broertje/zusje…dat kan gewoon echt niet meer.
Het is zoooo druk…zooooo moeilijk…enerzijds moet je alles zijn voor hen, anderzijds ben je eigenlijk niks. Zucht.
Dit lees ik net op het juiste moment. Heel herkenbaar en heel welkom om te lezen. Wat meer appreciatie voor ons mag gerust. Dikke ‘amen’ aan alle plusouders die het goed voorhebben met die kinders en hun ouder(s).
Bedankt om heerlijk oprecht neer te schrijven waar ik al jaren mee worstel! Dit artikel hou ik bij om opnieuw te lezen als het opnieuw wat tegenzit. Veel succes!
Hey Hilde, bedankt voor je reactie! Het doet deugd te zien dat inderdaad nogal wat stiefouders zich herkennen hierin. Jij ook veel succes gewenst 🙂
Ik sta als “ervaringsdeskundige” (33- jarige en iets meer dan 20 jaar ervaring met een plusmoeder) aan de andere kant. Ik ben dus geen plusmoeder, maar ik heb er wel eentje. En ik ben heel blij met haar, ze is echte meerwaarde voor mij, maar inderdaad geen mama (die heb ik al één). Ik denk ook niet dat je daarnaar moet streven.
Voor ons ((plus)kinderen) was het altijd heel duidelijk dat onze vader / moeder er altijd voor ons zou zijn, maar dan wel met een andere partner aan zijn/haar zijde en dat die allebei de beste bedoelingen hadden.
Er is “gewoon” iemand extra in je leven die je een beetje mee op weg wil helpen. Iemand die er, soms van heel dichtbij, soms van op een afstand altijd zal zijn om je hand(je) vast te houden als daarom gevraagd wordt…
al doe je dat vanuit de waarschijnlijk meest ondankbare positie die je je kan inbeelden… Veel succes nog!
Herkenbaar stuk. Er bestaat geen handleiding voor stiefmoeders. De samenleving verwacht van hen hetzelfde als van biologische en adoptiemoeder: onvoorwaardelijke overgave en zelfopoffering. Maar dan maal twee. En die eerste verwachting is al zo van de pot gerukt. 🙂
Maar, een beetje onderzoek leert dat de boze stiefmoeder een verzinsel is van de gebroeders Grimm en andere sprookjesverzamelaars. Want in de oude sprookjes waren het de biologische ouders die hun kinderen de duvel aandeden. Maar omdat dat beeld niet paste in de Victoriaanse moraal met het kerngezin, het vertroetelde kind en het verheven heilige vrouwbeeld, werd de moeder een stiefmoeder.