Voor mijn eerste moeder

Vandaag worden de moeders in de provincie, meer bepaald in het bisdom, Antwerpen gevierd. Terwijl we dan altijd met een scheef oog kijken naar de Antwerpenaren omdat ze niet gewoon ‘gewoon’ kunnen doen en Moederdag vieren in mei zoals al de rest, lijkt een Moederdag op Onze-Lieve-Vrouw Hemelvaart eigenlijk logischer. Men herdenkt en viert dan Maria, de oermoeder – althans in de katholieke cultuur –, de moeder der moeders.

Als Antwerpse inwijkeling met een mama die niet op het grondgebied vertoeft, vierde ik Moederdag de afgelopen jaren nog steeds in mei en deed ik op 15 augustus niets bijzonder. Daar wil ik vanaf dit jaar verandering in brengen. Ik wil deze tweede Moederdag aanwenden om mijn eerste, in de volksmond ‘biologische’, moeder te eren. Want hoe onvoorwaardelijk de zorg en liefde van mijn adoptiemama ook is, in mijn persoonlijk adoptieverhaal kreeg mijn eerste moeder tot nog toe nooit echt een prominente plaats. Onterecht, weet ik nu.

“In mijn adoptieverhaal kreeg mijn eerste moeder nooit echt een prominente plaats. Onterecht, weet ik nu.”

Wanneer ik er nu op terugkijk, werd me al van jongs af aan aangeleerd om subtiel afstand te nemen van mijn geboortemoeder omdat zij, om welke reden dan ook, mij ook heeft afgestaan. Niet geheel onlogisch, natuurlijk. Bij een adoptie probeert jouw omgeving er alles aan te doen opdat je je zo snel mogelijk hecht aan je nieuwe omgeving en familie. Iedereen heeft zijn best gedaan om een warm nest te creëren, mij met open armen te ontvangen en mij thuis te laten voelen, bloedband of niet. Ik verdenk dan ook niemand van slechte bedoelingen. Vandaag durf ik echter wel te betwijfelen of het de beste aanpak is geweest.

Als geadopteerde hoorde ik vaak dat “het niet uitmaakt dat jouw ouders niet jouw ‘biologische’ ouders zijn. Het gaat er niet om wie je heeft gebaard, maar wie je heeft opgevoed.” Opnieuw: goed bedoeld, maar het doet er wél toe wie me heeft gebaard. Er is een vrouw die me minstens negen maanden dicht bij haar heeft gedragen en op de wereld heeft gezet. Ik zou niet durven beweren dat dat niets uitmaakt, dat een kind baren een fluitje van een cent is en er geen enkele emotie bij komt kijken. Zeggen dat mijn adoptieouders mijn echte ouders zijn, klinkt logisch, maar doet ergens mijn eerste ouders oneer aan.

Een andere zin die bovenaan het adoptielexicon prijkt: “Je bent nu gewoon een Belg, een echte Vlaming. Je hebt misschien een andere huidskleur, maar je bent op en top Vlaming, hé!” In de huidige tijden is het een waar privilege als iemand met een migratieachtergrond als een echte Belg of Vlaming wordt beschouwd, zij het wel een bitterzoet privilege. Het impliceert immers dat je volledig omgeschoold, geassimileerd en ‘geherculturaliseerd’ bent.

Binnen adoptie heeft men ook te lang gedacht dat als kinderen met migratieroots jong genoeg zijn, je hun culturele achtergrond volledig kan uitwissen. Dat ze hier aankomen als een tabula rasa, je ze naar hartenlust kan vormen en ze vandaag je Vlaamse canon probleemloos uit het hoofd kennen. Dat als je hen maar overstelpt met liefde en luxe ze de westerse cultuur zonder verpinken zullen omarmen.

“Hoe ouder ik word, hoe harder mijn wortels aan mij beginnen te trekken.”

Maar je leert stilaan over een geschiedenis vol kolonialisme en imperialisme. Over scheefgetrokken noord-zuid-verhoudingen, over een zelden fraaie geschiedenis van interlandelijke adoptie. Over fraude waarbij ouders en andere familie werden voorgelogen, hen werd wijsgemaakt dat hun kind tijdelijk ergens anders zou verblijven, niet wetende dat ze ervoor zouden tekenen dat hun kind definitief van hen werd weggenomen. Dat is een ongemakkelijke, maar harde realiteit waar geen westerse weelde tegenop kan.

Hoewel me werd geleerd dat een bloedband niet allesbepalend is, kruipt het bloed toch waar het niet gaan kan. Hoe ouder ik word, hoe harder mijn wortels aan mij beginnen te trekken en hoe meer ik besef dat ik geen ongeschreven blad was bij mijn aankomst in België en dus misschien ook niet ‘op en top’ Vlaming ben. Mijn eigen adoptiedossier heb ik vooralsnog niet uitgepluisd en ik ben nog niet op zoek gegaan naar mijn roots en eerste familie, maar zo’n fraudeverhaal is wel een waarheid waar ik met een bang hart rekening dien mee te houden.

Wat er ook van zij, de kans bestaat dat ik nooit op zoek zal gaan en de kans bestaat dat ik de volledige waarheid achter mijn adoptiegeschiedenis nooit zal ontrafelen. Maar het is wel een geschiedenis, een achtergrond. En ze doet er toe. Net zoals de vrouw ertoe doet die me op de wereld heeft gezet en op die manier me meteen mee heeft gevormd, haar eerste steentje heeft bijgedragen in de ontwikkeling tot de persoon die ik vandaag ben. Ook al weet ik niks over haar, toch voel ik haar liefde ergens gieren door mijn lijf. Ik heb het geluk om twee mama’s te hebben die nu elk hun Moederdag hebben om gevierd te worden.

Fijne Moederdag!

Foto: Sarah Van Looy