Openhartig

“Engagement is mijn verwerkingsmechanisme voor misbruik”

Maxine Willemsen over de nood aan positieve overwinningsverhalen van slachtoffers van seksueel misbruik

“Engagement is mijn verwerkingsmechanisme voor misbruik”

Maxine Willemsen (19) was als vijftienjarige twee keer het slachtoffer van seksueel geweld. Ze moest zichzelf bijeen rapen, meermaals, maar vandaag zet deze studente geschiedenis zich in voor anderen. Preventie van seksuele intimidatie, gelijke kansen en genderdiversiteit staan bovenaan haar politieke to-dolijst. Ze wil de wereld veranderen en begint in Mechelen, als jongste gemeenteraadslid ooit. Foto’s: Elodie Kona & Lisalotte Oosterom

Maxine ziet de permanente aanmeldpunten als een safe zone. “Niet elk slachtoffer kan bij een familielid of vriend terecht. Of wil een ouder of een leerkracht op de hoogte te brengen. Zo’n aanmeldpunt zou een neutrale plek zijn waar slachtoffers – hopelijk weg van alle mogelijke vooroordelen – hun verhaal kunnen vertellen.” Seksuele intimidatie gebeurt op verschillende manieren. Van een ongepaste opmerking tot een ongemakkelijke aanraking. Daar wil Maxine tegen vechten. Maar hoe? “Elke stad moet een permanent aanmeldpunt voor seksuele intimidatie en geweld hebben. “Wat als de politie mij niet serieus neemt en niet gelooft?”, zijn gedachten waarmee slachtoffers vaak worstelen. Dit maakt klacht indienen bij de politie een té grote stap.”

Verlatingsangst

“Zelf heb ik twee aanrandingen meegemaakt in een jaar tijd. Twee mannen hebben mij aangeraakt en betast. De details zijn onbelangrijk, maar de nasleep weegt door. Ik was vijftien jaar oud en had het mentaal moeilijk. Mama was toen zeven jaar overleden. En haar afwezigheid maakte de puberteit niet gemakkelijker. Ik ontwikkelde verlatingsangst die ook mijn reactie op de aanranding heeft beïnvloed.

Voor die verlatingsangst – als gevolg van mama’s overlijden – ben ik jaren in therapie geweest. Maar over de aanranding heb ik nooit met een therapeut durven te praten. Ik ben toen eigenlijk gestopt met naar de psycholoog te gaan. Ik probeerde mijzelf te overtuigen dat de aanranding een nare droom was. Een nachtmerrie die mijn geheugen snel ging wissen. Niet dus.

“Ik had een trauma opgelopen en belandde in relaties waar ik mezelf wegcijferde. Eigenlijk liet ik mezelf opnieuw misbruiken.”

Ik besefte pas enkele jaren later dat ik een trauma had opgelopen en belandde in een reeks relaties waar ik mezelf wegcijferde. Eigenlijk liet ik mezelf opnieuw misbruiken. Volgens mij kan je – als vrouw – na seksueel geweld twee kanten opgaan: ofwel sluit je mannen volledig uit ofwel laat je ze te gemakkelijk binnen. Dat laatste was ik. Na die aanrandingen geloofde ik dat ik mannen moest pleasen. Mijn zelfvertrouwen ging de diepte in met een depressie tot gevolg.

Drie jaar heb ik de aanrandingen voor iedereen verzwegen. Ik heb pas mijn huidige vriend op de hoogte gebracht toen eind vorig jaar een artikel in HUMO verscheen. Op hetzelfde moment heb ik het ook aan papa verteld. Ze waren niet boos of teleurgesteld, maar meelevend en begripvol.

Hun reactie was een opluchting, want het ergste dat kan gebeuren, is dat je omgeving je niet gelooft of je gaat beschuldigen. Vaak beschouwt de maatschappij het slachtoffer als medeplichtige: ze was zat of ze had beter moeten opletten. Maar dit zijn allemaal excuses om seksueel geweld te minimaliseren. Als slachtoffer ben je nooit mededader.

Spread the word

Dat ik na die aanrandingen niet naar de politie ben gestapt uit angst, is meer dan normaal. Ik heb er soms wel spijt van. Net daarom breng ik mijn verhaal nu naar buiten, om een voorbeeld te zijn voor andere slachtoffers. Ik begrijp dat klacht indienen een immense stap is. Maar de politie moet ook niet per se je eerste toevlucht zijn.

“Praat met je loved ones of desnoods met een onbekende. Praten is écht key.”

Door te praten over wat je zelf hebt meegemaakt, leer je omgaan met je trauma. Uiteindelijk ga je anderen in gelijkaardige situaties misschien aansporen om hun verhaal naar buiten te brengen. Velen zitten met een verleden van incest, aanranding of misbruik. Je merkt dan dat je allesbehalve alleen bent. Volgens mij is praten hét beste verwerkingsproces. Praat met je loved ones of desnoods een onbekende. Het maakt niet zozeer uit wie, maar praten is écht key.

Nog een stap verder: ga in gesprek met een psycholoog. In therapie gaan eens je uit de misbruiksituatie bent geraakt, kan het verwerkingsproces misschien zelfs versnellen. Als je niet psychologisch begeleid wordt of er tenminste met een vertrouwenspersoon over praat, krijg je sowieso de shit achteraf.

De ‘waarom’-vraag

Eens je een trauma blootlegt, moet je je spijtig genoeg ook verwachten aan onbegrip. “Waarom ben je niet gevlucht?”, is een typische ‘waarom’-vraag. Uhm, excuseer? Je bent bang en reageert op een ongewone situatie. Sommigen gaan vluchten, anderen verstijven. Ik bevroor en kon niet meer bewegen.

“Waarom ben je niks gaan aangeven?”, is misschien wel the worst. Ten eerste: de dader is vaak iemand die jou kent. Of iemand uit je kennissenkring die je vaak tegen het lijf zal lopen. Ten tweede wil je als slachtoffer het hele gebeuren snel vergeten en liefst dat schaamtegevoel zo snel mogelijk kwijtgeraken. Je hebt duizend en één redenen. En je zou je toch niet moeten verantwoorden?

“Ook positieve verhalen over overwinningen in de media zijn belangrijk. Slachtoffers hebben nood aan voorbeelden die kracht putten uit hun trauma.”

Wat het beste werkt om de maatschappij bewust te maken van seksueel geweld, zijn choquerende of verwarrende verhalen. Zoals de man die voor de verkrachting van een 14-jarige twee jaar cel met uitstel kreeg. Maar ook het overwinningsverhaal is belangrijk, vooral voor de slachtoffers. Ze hebben nood aan voorbeelden die kracht putten uit hun trauma. “Hoe gaan andere slachtoffers met hun trauma om?”, is een vraag die zij zichzelf vaak stellen. Maar positieve verhalen komen nauwelijks aan bod in de media.

De keerzijde van positief nieuws: het creëert minder bewustzijn voor het fenomeen voor zij die nog in denial leven. Om ongepaste reacties op seksueel geweld in te perken, moet er dus ook aandacht zijn voor de negatieve aspecten van seksueel geweld zoals bijvoorbeeld PTSS (posttraumatische stressstoornis, red.). Sommige slachtoffers zijn na hun trauma niet in staat om te gaan werken, laat staan om relaties op te bouwen. Dan is seksueel geweld misschien toch een dwingend maatschappelijk probleem?

Mijn huidige vriend helpt mij om opnieuw van mezelf te houden. Ik moet mijn eigenwaarde en zelfliefde terugvinden. “Als anderen van jou en je lichaam houden, ga je je beter voelen”, dacht ik. Maar mijn lichaam is van mij en moet ik niet met iedereen delen. Dat mag natuurlijk, zolang het een eigen keuze is.

Stap voor stap heb ik mezelf omringd met de juiste vrienden. Vrienden die mij onvoorwaardelijk graag zien en ikzelf dolgraag zie. De reactie die je krijgt op het moment dat je over het misbruik vertelt, bepaalt hoe je er zelf uiteindelijk mee omgaat en onthult ook wie je echte vrienden zijn. Bepaalde vrienden, die je al lang kent, gaan afstand van je nemen of zich zelfs helemaal terugtrekken uit je leven, maar je gaat ook vrienden en familie hebben die dichter naar je toegroeien. Dat zijn de keepers.

Engageer en overleef

“Engagement is naast praten, mijn verwerkingsmechanisme.”

Eens ik van mijn depressie verlost was en opnieuw gezonde relaties had opgebouwd, kon ik mij engageren. Engagement is naast praten, mijn verwerkingsmechanisme. Mijn grootste tip aan slachtoffers is dan ook: engageer jezelf. Schrijf je in voor praatgroepen, ga spreken op bijeenkomsten of werk mee aan het beleid.

Je hebt slachtoffers die vanuit hun ervaring psychologie gaan studeren. Of hun frustraties neerpennen in opiniestukken. Als je niet kan schrijven: teken of schilder. Steek je woede en frustratie in kunst. Of sport het er allemaal uit. Conclusie: let it out!

Maar neem vooral de tijd om jezelf te vinden. “Je moet doen wat jou gelukkig maakt”, klinkt het cliché. Maar als je jarenlang met jezelf in de knoop hebt gelegen, weet je niet wat jou nu juist gelukkig maakt. Daar moet je zelf naar op zoek gaan. Ik heb alleszins mijn uitlaatklep gevonden: anderen helpen. Niet alleen als politica, maar ook als jonge survivor van een trauma.”

Lees ook: verkracht door een dader. In de steek gelaten door het beleid.

Schrijf je reactie

2 reacties
  • denise says:

    ik heb ook als 14-jarige ongeoorloofde sexuele handelingen moeten ondergaan het ergste vind ik dat je naaste familie lid zegt dat ik het uitgelokt heb en er nu al jaren
    een slecht contact is.
    Ik ben nu 74 maar de recente gebeurtenissen brengen alles terug naar boven

  • Ivonne Meeuwsen says:

    Mooi om te horen en fijn dat er een verhaal met een positieve insteek staat. Ja, helen kán! Je kunt hier doorheen komen.
    Wellicht ter aanvulling voor als praten nog niet lukt: er zijn hele goede therapievormen die niet op praten gebaseerd zijn die ook helpen om te (beginnen met) verwerken. Dingen als creatieve therapie, dans- en beweging of lichaamsgerichte therapie, maar ook zaken als zelfverdediging.

    Nog een laatste opmerking: ga niet naar ‘zomaar een psycholoog’, maar zoek iemand die verstand heeft van seksueel misbruik (dit is niet vanzelfsprekend, want in veel opleidingen tot hulpverlener zit geen dag onderwijs over seksueel misbruik). Vraag ernaar of zoek iemand op: http://www.hulpverleningnaseksueelmisbruik.nl

Elodie Kona is studente in de journalistiek met een breed interesseveld. Haar grootste passies zijn wetenschap, talen en dans. Van jongs af aan heeft zij ervaringen in het buitenland opgedaan, waaronder in Azië. Ze spreekt vloeiend Nederlands, Frans en Engels én een vleugje Chinees. Daarnaast werkt zij af en toe als reporter bij DANST, een Belgisch dansmagazine, waar haar expertise in de danswereld van pas komt.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen