Hete harige zomer

Moraalfilosofe Lotte Naus deed onderzoek naar onze obsessie met lichaamshaar. Foto door Sarah Van Looy

Vanwaar je interesse in lichaamsbeharing?
“Maatschappelijke normen boeien me. Ik ging sporten met vriendinnen en één van de dames in de sportles had veel zichtbaar haar in de schaamstreek en op de benen. Bij het drankje achteraf ontstond een heftige discussie. Mijn vriendinnen vonden beharing op die plaatsen erg ongepast. Ik stelde me nadien de vraag waarom mensen een afkeer hebben van schaamhaar, maar niet van hoofdhaar. Lichaamshaar is nochtans even onschuldig. Toch vinden mensen het vaak vies.”

Hoe is het zover gekomen?
“Verschillende zaken zijn belangrijk voor de ontharingscultuur die we nu zien in het Westen. De mode liet in de eerste helft van de twintigste eeuw meer bloot van de armen en benen zien. Vanaf toen raadde men in de vrouwen- en modebladen aan om ‘ontsierende schaduwen te verwijderen’.
Ontharen deden vrouwen vanaf de eeuwwisseling vaak met een wegwerpscheermesje bedacht door de slimme kapitalist, Meneer King Gillette. Hij kon de ontblote trend in de mode gebruiken om zijn scheermesjes aan de man te brengen.”

Reclame voor ontharingsproducten in vrouwenbladen van de jaren ’50 (links) en begin van de twintigste eeuw (rechts).

Dus voor de twintigste eeuw onthaarden vrouwen zich niet?
“Een verregaande ontharing van het lichaam is een vrij nieuw fenomeen. Maar in oude culturen en dan vooral bij de elite, zag je wel een vorm van ontharing. Er wordt dus al lang gedacht dat een getrimd mens, een beschaafd mens is. Zo onthaarden rijke dames zich in het Oude Egypte. De Oude Grieken hielden er trouwens een riskante methode op na. Daar schroeiden vrouwen het schaamhaar kort, met het risico op vreselijke taferelen. (lacht) Maar met onze brazilian wax (volledige verwijdering van schaamhaar red.) zouden de Oude Grieken eens goed lachen.”

Hoe kan je dat zo zeker weten?
“Ken je het verhaal van de godin van de seizoenen, Demeter, en de godin van de vrouwelijke humor, Baubo? De dochter van Demeter is ontvoerd. De godin is erg triest waardoor de lente maar niet doorbreekt. De oude Baubo krijgt de opdracht Demeter op te vrolijken. Baubo tilt haar rokken op en laat Demeter haar onthaarde vulva zien. Demeter proest het uit waardoor er weer bloesems aan de bomen komen. Haarloze vagina’s waren dus ooit erg grappig. Maar nu zijn ze vaak de realiteit.”

Baubo, de godin van de vrouwelijke humor, met een onthaarde vulva.

Mensen vinden lichaamshaar vaak vies. In de huidige pornowereld valt ‘hairy’ onder een afwijkende vorm van porno. Bij seks ben je de wilde haren beter kwijt?
“Wanneer je kijkt naar pornografie vandaag is het vrouwelijk lichaam zo glad dat het menselijke seksualiteit overstijgt. De vrouwen hebben bijna iets robotachtig.
Heel de beeldvorming verandert van een menselijk behaard lichaam naar een technologisch haarloos lichaam. Dit is het bizarre aan heel de zaak: het haarloze onechte lichaam in porno zorgt dat de seks echter lijkt. Waarom? Je krijgt letterlijk meer inkijk in de daad. Haarloos wordt zo de norm of de nieuwe realiteit. Omdat dit haarloze ideaal zo verspreid is in bijvoorbeeld de pornowereld, in de reclamewereld en in de modewereld, wordt het bijna vanzelfsprekend. Lichaamsbeharing is een zorg voor veel mensen, zeker bij een nieuwe seksuele partner. En dat komt door die sterke norm dat je een glad lichaam moet hebben. Maar er is natuurlijk een grens tussen deze haarloze beelden en wat je onder de lakens te zien en te voelen krijgt. Ik hoop dat mensen dat inzien.”

“De volledig onthaarde vrouwen in pornobladen hebben bijna iets robotachtig.”

Volgens seksuoloog Kaat Bollen ervaren vrouwen die hun schaamhaar temmen hun seksleven als meer bevredigend.
“Ik denk dat die haarloze norm daar speelt. Als mensen zich klaar voelen voor seks, door zich bijvoorbeeld te ontharen, dan gaan ze die ervaring ook een beter punt geven. We moeten ons het volgende afvragen: zeggen vrouwen met haarloze vagina’s dat ze betere seks hebben omdat ze aan de norm voldoen en zich daardoor op hun gemak voelen? Of worden deze vrouwen intrinsiek gelukkig van een getrimde of onthaarde schaamstreek? Het zou interessant zijn om te weten hoe vrouwen in periodes met een minder strikte ontharingsnorm, de jaren zeventig bijvoorbeeld, hun seksleven ervoeren. Zat het schaamhaar daar in de weg van een fijne seksuele ervaring? Ik vermoed van niet.”

De dictatuur van de ontharing. Is dat nu een slechte zaak?
“Vandaag liggen we soms met drie in bed. De norm over lichaamshaar kruipt graag mee onder de lakens. Spijtig is dat. Netjes getrimd, kaal of welig tierend: laat mensen toch zelf kiezen.”

Leeft dit haarloze ideaal meer bij jongeren?
“Jongeren zijn hun identiteit nog volop aan het ontwikkelen waardoor ze gevoelig zijn voor alle schoonheidsidealen. Ook de norm over lichaamshaar leeft bij hen. Toch merk ik dat jongeren zich vaak bewust zijn van de norm.
Nu oksel- en schaamhaar een trend zijn op sociale media kunnen we maar hopen dat jongeren zich steeds meer bewust worden van de sociale druk die uitgeoefend wordt op onze lichamen. Natuurlijk kan je vragen stellen bij de harige vertoningen van bekendheden. Het is een gemakkelijke manier om aandacht te krijgen. Maar het levert in ieder geval voer voor discussie.”

Lady Gaga laat haar haar welig tieren en zet een trend in.

Foto bovenaan: Istock
Portret Lotte: Sarah Van Looy

En jij? Hoe draag jij je schaam- en okselhaar deze zomer?