In het strikt islamitische Saudi-Arabië is een al even strenge wetgeving van kracht. Maar een wereld van verboden geeft vorm aan een onderwereld: in Saudi-Arabië wordt veel meer aan het oog onttrokken dan vrouwenlichamen door zwarte abaya’s.
Soms letterlijk. “Ik sliep enige tijd met een getrouwde vrouw en ging eenvoudigweg vermomd in een burka langs de voordeur naar binnen,” vertelt de Libanese Maher die in Djedda, Saudi-Arabië opgroeide. “Wie als Saudi op een Westerse manier wil daten, zal dat in het geheim moeten doen,” beaamt Orhan die op zijn achttiende emigreerde voor universitaire studies.
Condooms in het schooltoilet
De wetten zijn duidelijk. Mannen en vrouwen mogen niet met elkaar omgaan tenzij ze naaste familie zijn. “Daarom zul je haast geen Saudische vrouw spreken die geen seks had met een vriendin,” zegt Maher. “Hetzelfde geldt voor mannen,” meent Orhan die tot zijn puberteit naar een jongensschool in Dharaan Ahliya ging, aan de oostkust van het land. “Door de gendersegregatie experimenteren vele Saudi’s met hetzelfde geslacht. Op school toonden jongens hun erecties aan elkaar, droogneukten ze elkaar of hadden ze seks in de toiletten waar je dan ook gebruikte condooms aantrof. Omdat ze geen andere uitlaatklep hadden.”
“Gehuwde koppels weten niet hoe ze met elkaar moeten omgaan.”
“En wat krijg je dan wanneer je na zo’n puberteit eindelijk trouwt en plots tegenover het andere geslacht aan tafel zit?” zegt Maher. “Die gehuwde koppels weten niet hoe ze met elkaar moeten omgaan. Bijgevolg zetten velen die segregatie ook in hun huwelijk door, ze willen het comfort van wat ze kennen.” Ook Orhan erkent dat: “Sommige koppels stemmen in met een huwelijk op voorwaarde dat ze hun holebi-partners thuis mogen uitnodigen.”
Zweepslagen voor een date
Toch wordt de LGBT-gemeenschap er in de illegaliteit geduwd. “Het is ontzettend hypocriet,” vindt Maher. “Zo is er ook een aanzienlijk aantal vrouwen die zich gedragen en kleden als mannen om vrouwen te kunnen daten,” getuigt Orhan. “Een vriendin van me ging door een fase waarin ze zichzelf Khalid noemde. Ze kleedde zich als man en ging uit met meisjes.”
Naast het risico betrapt te worden als transgender, nam Khalid echter ook een risico door zich in het openbaar te wagen met vrouwen. “Zelfs als je erin zou slagen je met je date terug te trekken in de familiehoek van een restaurant (waar gemengde groepen zijn toegelaten, nvdr.), laat het idee van betrapt te kunnen worden je niet los,” zegt Orhan. “Een neef zat ooit koffie te drinken in Starbucks met een gemengde vriendengroep. Maar soms duikt de religieuze politie willekeurig op in openbare plaatsen. Hij werd veroordeeld tot zweepslagen, wat alleen verhinderd werd nadat zijn vader aan enkele touwtjes trok en smeergeld neertelde.”
De binnenplaats van de Masjid al-Nabawi in Medina: straatverkopers verkopen gebedsmatjes en hoofddoeken. via Istock
Vrij op omheind terrein
Zelf ondernam Orhan zulke risico’s niet. Dat hoefde ook niet, want hij had het geluk geboren te zijn in een van de vele omheinde leefgemeenschappen die deel uitmaken van het land. “Mijn vader werkte voor Aramco, de nationale oliemaatschappij, waardoor we toegang hadden tot die residentiële compound in Dharaan. Vrouwen reden er met de auto, decennia voordat het in juni dit jaar voor het hele land legaal werd. Je kon er optrekken met jongens en meisjes en de abaya achterwege laten. Het was als een miniatuur Amerika in Saudi-Arabië,” herinnert Orhan zich.
“Ik verstopte mijn ex achter de passagiersstoel om haar langs de security te smokkelen.”
Alleen toen hij een meisje wilde daten dat geen toegang had tot de compound, werd de bubbel doorprikt. “Mijn ex had geen Aramco-ID en mocht dus niet mee naar binnen. Ik weet nog hoe ik haar achter de passagiersstoel in de auto verstopte om haar langs de security te smokkelen. Het was het waard, want binnen mochten we elkaars hand vasthouden en op een ‘normale’ date gaan,” vertelt Orhan. “Al bleef het risicovol. Wie betrapt werd, kwam de leefgemeenschap niet meer binnen en je wilde ook absoluut vermijden dat je vader zou worden ingelicht. Daarom bleven mijn afspraakjes vooral bij lokale meisjes, binnen de omheining.”
Naar de film in Sin City
Wie buiten de omheinde leefgemeenschappen aan zijn trekken wil komen, moet daar het land voor uit. “Minder vanzelfsprekend voor inwoners van pakweg Riyad en Djedda, maar wie aan de oostkust leeft, kan gemakkelijk de brug over rijden: twintig minuutjes en je staat in Bahrein,” vertelt de Bahreinse Faya wiens vader aan de overkant werkt. “Het wordt beschouwd als een van de meest liberale staten van het Midden-Oosten: je kunt er alcohol drinken en je in het openbaar in gemengde kringen begeven. Het onderwijs is er dus een tikje normaler dan over de brug: de helft van de leerlingen in mijn klas waren Saudisch. Wie een normale jeugd wil, gaat in Bahrein naar school.”
“Vrouw en kinderen worden in het shoppingcentrum gedropt en de man gaat feesten voor Eid.”
Saudische kinderen worden met privéchauffeurs naar school gebracht, of ze carpoolen. Dat laatste laat hen toe om na schooltijd stiekem weg te sluipen met hun vriendjes of vriendinnetjes. “Ze kunnen er naar de cinema. Dat klinkt heel simpel, maar was hen tot voor kort onbekend,” zegt Faya: “En ‘s avonds is er altijd iemand te vinden die terug naar Saudi-Arabië rijdt.”
Sin City. Zo verwijst de intussen in Londen wonende Faya naar haar vaderland waar je “alles kunt krijgen wat je hartje begeert”. “Saudische gezinnen komen vaak voor een weekendje weg. Vrouw en kinderen worden in het shoppingcentrum gedropt en de man gaat feesten voor Eid”, vertelt ze. “Op Exhibition Road wordt letterlijk alles geëxposeerd. Je struikelt er van het Hard Rock Café naar het bordeel. Er is een Russische hoek, Ethiopisch en Thais deel. Illegaal, natuurlijk – maar het wordt getolereerd, want prostitutie is goed voor de economie.”
Sinds Mohammed bin Salman zijn charmeoffensief lanceerde, mogen vrouwen autorijden. Maar of de dating scene vrijer zal worden, is nog maar de vraag. Via Istock
Smetvrij verleden
Maar relaties? Die blijven ondergronds. “De bevolking is traditioneel: relaties voor het huwelijk zijn nu eenmaal not done,” verklaart Faya. “Dat heeft alles te maken met onze obsessie met reputatie. Hoe belangrijk die reputatie is, hangt af van je familie. Koninklijk? Vergeet het maar. Conservatief? Dat wordt njet. Een klasgenote van me had zes jaar lang een vriendje. Toen ze klaar was met de universiteit dumpte ze hem. Een week later was ze getrouwd met een man die ze niet kende. Daarom gebeurt daten dus ondergronds: wanneer het moment aanbreekt dat je moet trouwen, wil je geen besmeurd verleden.”
“Wanneer het moment aanbreekt dat je moet trouwen, wil je geen besmeurd verleden.”
“Omdat mijn familie oorspronkelijk Syrisch is, zijn we ruimdenkender dan de gemiddelde Saudi,” meent Orhan. “Daarom kan ik mijn lieven wel gewoon aan mijn ouders voorstellen. Maar veel hangt af van haar herkomst en familie. Een Saudisch meisje daten, was moeilijk: ik kon haar slechts om de vijf maanden zien, omdat ze het huis zelden uit mocht van haar strenge ouders. Mocht ze dat wel, dan moest ze op bezoek bij een vriendin waar ik haar vervolgens kon oppikken voor een afspraakje van twee uur. Het was frustrerend.”
Generatieconflict
Volgens Orhan is er dan ook een groeiend generatieconflict. “Jongere Saudi’s zijn meer open dan hun ouders. Niet alleen biedt het internet inkijk in de wereld, we kunnen in het buitenland studeren dankzij het beursprogramma van de overheid en velen van ons keren terug met unieke ervaringen. Maar omdat dit programma alleen op maat is van Saudi’s jonger dan veertig, komen veel ouderen nooit in contact met andere culturen of ideeën. Dat leidt tot frictie, want de jeugd keert terug met al die ervaringen die de overheid ongetwijfeld beïnvloeden in het doorvoeren van bepaalde hervormingen. Hervormingen die eerder nooit hadden kunnen gebeuren door publiek verzet.”
Buitenlandse inmenging zit Saudi-Arabië nu eenmaal niet lekker. Het land dat onder vuur ligt voor de bombardementen op Jemen en het opsluiten van vrouwelijke activisten, werd onlangs nog door Canada op de vingers getikt. En daarvoor betaalt Ottawa de prijs: alle banden werden meteen verbroken.
Charmeoffensief
Saudi-Arabië duldt geen kritiek op binnenlandse aangelegenheden, zoveel is duidelijk, maar dat neemt niet weg dat het land bezig is met hervormingen. Sinds de 32-jarige kroonprins van Saudi-Arabië, Mohammed bin Salman, zijn charmeoffensief lanceerde, mogen vrouwen autorijden, wordt de religieuze politie ingetoomd en gingen voor het eerst in bijna vier decennia de filmzalen weer open.
“Ik denk dat er een positieve evolutie aan de gang is op vlak van sociale hervormingen,” meent Orhan. “De kroonprins is jong en legt het land veranderingen op die een oudere generatie nooit had aangedurfd. Ik geloof dat eens de Saudi’s aan die vernieuwingen gewend raken, de hervormingen zich in ijltempo zullen opvolgen. Maar ik vrees dat de Westerse datingscene niet snel ingang zal vinden. Het is en blijft een gevoelig onderwerp in gebieden met een islamitische meerderheid waar familiegebonden eer en trots – helaas – nog steeds een belangrijke rol spelen.”
Schrijf je reactie