Mindfood

Lust voor lijstjes

Moet dat nou echt? Leven volgens een lijstje

Lust voor lijstjes

Mensen houden van lijstjes. Om zelf te maken en om te lezen. Waarom zijn we zo gek op lijstjes, hoe maak je het ultieme lijstje en wat gaat er verloren als je probeert te leven via een lijstje?

Lijstjes doen iets met ons. Ze zijn de reden voor het succes van websites als Buzzfeed en Upworthy. Tijdschrift Quest zocht uit hoe dat kan en noemt de information overload online als belangrijkste reden dat we blij worden als we een lijstje zien. Tussen alle info op het internet is het lijstje een overzichtelijk format, het geeft ons een idee van orde.

Lijstjes lezen

“Een lijstje is een boei in een enorme zee van informatie,” zegt psycholinguïst Rein Cozijn van de Tilburg University tegen Quest. “Ze zijn niet wetenschappelijk, en vaak zelfs willekeurig. Maar dat maakt niet uit.” Een lange doorlopende tekst lezen kost nu eenmaal meer tijd en energie. Wat in een lijstje zit, leest lekkerder.

“Een lijstje dat 10 schattige gifs van otters belooft, belooft ons 10 keer een glimlach.”

Ook zouden er bij het lezen van lijstjes kleine shotjes dopamine vrijkomen, hetzelfde stofje dat ervoor zorgt dat onze hersenen een sprongetje van geluk maken als we een pushnotificatie krijgen. Een lijstje dat iets bevestigt dat we al dachten, geeft ons een goed gevoel. En een lijstje dat 10 schattige gifs van otters belooft, belooft ons 10 keer een glimlach. “De tien grappigste foto’s van katten met Hitlersnorren? Je weet dat je tien keer een goed gevoel krijgt. Een heus dopaminesalvo,” aldus Quest. En dus klikken we.

Lijstjes maken

We houden niet alleen van lijstjes lezen, we maken ze ook graag. Dat doen we al zo lang we kunnen schrijven; het bekendste stokoude lijstje is waarschijnlijk De Tien Geboden. Wanneer mensen precies geobsedeerd raakten met het maken van allerlei persoonlijke lijsten om hun leven te structureren, is moeilijker aan te duiden. De Bucketlist, die de lijstmanie zonder twijfel een flinke duw in de rug gaf, heeft wel een duidelijke oorsprong.

“Vroeger stelden enkel mensen die hun dood zagen naderen een bucketlist samen, inmiddels lijkt iedereen er eentje te hebben.”

Vroeger stelden enkel mensen die hun dood zagen naderen een bucketlist samen, inmiddels lijkt iedereen er eentje te hebben. Meestal staat er iets op over paragliden en beroemdheden ontmoeten. Het woord ‘bucketlist’ is volledig ingeburgerd in ons taalgebruik, terwijl het nog maar 12 jaar geleden voor het eerst opdook. Dat was in een nieuwsartikel dat de film ‘The Bucket List’ aankondigde, waarin Jack Nicholson en Morgan Freeman twee terminaal zieke mannen spelen, die een verlanglijstje maken van dingen die ze willen doen ‘before they kick the bucket’ – voor ze sterven dus.

Het idee sloeg aan. Combineer dat met onze opvatting dat lijstjes ons beter georganiseerd maken en de groeiende productiviteitsmachine, en je begrijpt waarom er de laatste jaren allerlei apps en lijstjesboeken op de markt zijn gekomen.

Wie een bucketlist wil maken, kan dat bijvoorbeeld doen met bucketlistapps zoals Bucketlistly en SOON, of het papieren ‘Het Bucketlist boek’. Wie dan weer bevangen is door het F*ck it virus, kan het ‘F*CK-it list book’ kopen om alles te noteren wat je zeker niet gedaan wil hebben in je leven.

Wie werkelijk alles in een lijstje wil steken, kan terecht bij Listography, zowel online als op papier. Hier vind je alle soorten lijsten die je ooit zou kunnen of willen maken, van je best friends tot guiltiest pleasures. Elke smartphone heeft standaard eenvoudige lijstjestoepassingen en voor gevorderde lijstmakers zijn er uitgebreidere apps zoals Wunderlist, waarmee je zelfs gedeelde to do-lijsten met iemand kunt aanleggen.

Wat lijstjes met ons doen

Grote kans dat je zelf ook de chaos van alledag probeert te bedwingen met lijstjes. Een boodschappenlijstje in je telefoon, een papieren bulletpointlijstje op je werk. Ook ik heb een schriftje waarin ik verschillende lijstjes verzamel; vooral to do-lijsten met dagelijkse taken voor mijn werk, maar ook lijsten met boeken die ik wil kopen de volgende keer als ik een boekwinkel tegenkom en artikels die ik dit jaar nog wil schrijven. Zo heb ik een lijstje met topics voor deze reeks, en ja, daarop stond ook ‘artikel over lijstjes’.

“Er zijn weinig dingen waar ik zo tevreden van word als een dikke vette streep trekken door een taak.”

Een taak noteren op een to do-lijstje geeft me het gevoel dat er een last van mijn schouders valt – al betekent iets noteren niet dat het ook gedaan is. Het feit dat ik het niet meer kan vergeten, dat het op een lijstje staat en dus moet gebeuren, brengt al verlichting. Daarom maak ik meestal ’s avonds al mijn lijstje voor de volgende dag, zodat ik met een gerust hoofd kan gaan slapen.

Er zijn bovendien weinig dingen waar ik zo tevreden van word als een dikke vette streep trekken door een taak. Ik zweer dus bij lijstjes, maar alles kan natuurlijk altijd geoptimaliseerd worden. Daarom:

Een lijstje met 3 tips voor een beter lijstje

 

1. Pak pen en papier

Ondanks alle apps schrijven veel mensen nog graag hun lijstjes op papier. Dat ze daarvoor een boekje of agenda mee moeten dragen, nemen ze graag voor lief.

Daar zijn goede redenen voor: je gedachten neerschrijven zorgt ervoor dat je ze structureert, maar ook dat je ze gemakkelijker onthoudt. Schrijven kost ons meer moeite dan typen en stimuleert onze hersenen meer – je hebt beperkt de ruimte en kunt dat wat je schrijft niet zo makkelijk uitwissen. Je moet er dus beter over nadenken dan wanneer je typt. Wat we met de hand schrijven blijft daardoor beter hangen in ons geheugen.

2. Master je masterlijst

Een slim lijstensysteem heeft een masterlijst, waarin je werkelijk alles noteert dat je de komende dagen, weken, en misschien zelfs maanden moet doen. De volgorde doet er niet toe. Dit kunnen werkgerelateerde taken zijn, maar ook langere termijndoelen voor je vrije tijd, zoals het plannen van een reis of die cursus die je dit jaar zeker nog wil doen. De items uit je masterlijst prioriteer je en de grote taken deel je op in kleinere brokjes. Die kleinere brokjes kun je dan weer verdelen over een week- of daglijst.

Deze methode pas ik zelf ook toe, onder meer voor het schrijven van een non-fictie boek. Het schrijven van het volledige boek, wat ik in mijn weekenden en avonden doe, lijkt een enorme opgave. Maar door het te verdelen in hoofdstukken, die ik weer verdeel in subtaken die ik wekelijks inplan, wordt het behapbaar. Als ik een kleine subtaak zie, ben ik eerder geneigd er met frisse moed aan te beginnen. ‘Interview afnemen en quotes verwerken in hoofdstuk X’ ziet er veel haalbaarder uit dan ‘Boek schrijven’ – en toch maken vele subtaken uiteindelijk samen een heel boek.

3. Vergeet je vrije tijd niet

Zet ook je persoonlijke doelen op je lijstjes. Dat klinkt misschien heel zakelijk, maar wie een drukke baan heeft voorkomt zo dat persoonlijke doelen vergeten worden. Je persoonlijke doelen op een to do-lijst zetten geeft ze belang, en zorgt er hopelijk voor dat je werktaken je vrije tijd niet ondersneeuwen.

Een andere manier om je vrije tijd te beschermen is ‘e-mails beantwoorden’ en ‘administratie’ ook op je lijstje te zetten. Zulke doorlopende klussen nemen soms een halve werkdag in beslag, maar we zetten ze zelden op onze to do-lijst naast dingen als ‘projectvoorstel schrijven’. Daardoor kan je soms uren bezig zijn en toch het gevoel hebben niet toe te komen aan het ‘echte werk’ dat op je to do-lijst staat. Maar mails beantwoorden is ook werk, dat evengoed tijd kost. Zet het op je lijst; het helpt je om je werkdag realistisch in te plannen. En een vinkje kunnen zetten bij ‘mails beantwoorden’ geeft weer zo’n lekker dopamineshotje. Win-win!

Leve de lijst?

Zijn lijstjes dan alleen maar goed en handig? Lijstjes hebben veel voordelen, maar ze kunnen ook voor stress zorgen. Moeten we echt allemaal een bucketlist hebben en met dolfijnen zwemmen voor onze dood? En hoe zit het met ongestructureerde tijd die niet in een lijstje gestoken is? Hoeveel ruimte blijft er over om te dagdromen – het moment waarop je vaak je beste ideeën krijgt – als je je leven aan de lopende band structureert in lijstjes?

“Wie te rigide aan orde en lijstjes vasthoudt, verliest autonomie en flexibiliteit.”

Auteur Tim Harford waarschuwt in zijn boek ‘Messy: How to Be Creative and Resilient in a Tidy-Minded World’ voor te veel structuur: “We zijn zo verleid door de flauwekul van netheid dat we de deugden van de rommel niet waarderen – het slordige, niet-gekwantificeerde, ongecoördineerde, geïmproviseerde, onvolmaakte, onsamenhangende, ruwe, rommelige, willekeurige, dubbelzinnige, vage, moeilijke, diverse of zelfs vuile.”

Hartford zegt in zijn boek niet dat chaos per definitie goed is, of dat we moeten proberen minder gestructureerd te zijn. Hij pleit wel tegen een teveel aan rigiditeit. Wie te rigide aan orde en lijstjes vasthoudt, verliest autonomie en flexibiliteit. En dat is ook weer niet goed.

Lees dus niet enkel listicles en weet ook wanneer je je zelfgemaakte lijstjes beter even kunt loslaten. Hoe belangrijk alles op je lijstje ook lijkt: je bent de auteur van de tien geboden niet. Let it go.

In de reeks ‘Moet dat nou echt?’ houdt redactrice Selma welzijnstrends tegen het licht: van selfcare tot hygge tot de perfecte ochtendroutine. Wat zeggen deze trends over ons en wat heb je eraan?
Foto’s: Istock

Schrijf je reactie

Selma Franssen is freelance journalist en auteur van 'Vriendschap in tijden van eenzaamheid' (uitgeverij Houtekiet, 2019). Haar werk verscheen onder meer bij Charlie Magazine, OneWorld, De Morgen, De Standaard, The New Statesman, VPRO en Vice. Ze volgde het postgraduaat Internationale Onderzoeksjournalistiek, ontving een beurs van het Fonds Pascal Decroos voor haar werk en presenteert journalistieke lezingenreeks 'Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd'.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen