Trouwen, een huis bouwen en een gezinnetje stichten, voor de gemiddelde Vlaming was dat altijd het recept voor een gelukkig leven. But the times they are a-changin’: uit een onderzoek van de VUB blijkt dat één op de acht Belgen tussen 25 en 35 jaar er bewust voor kiest om geen kinderen te hebben. Charlie sprak met enkele kinderloze koppels en singles over hun keuze, hun ergernissen en hun angsten.
Shana (31) en Yannick (31) zijn high school sweethearts. Ze zijn al zestien jaar samen en verbouwden vorig jaar samen een huis. Een huis zonder kinderkamer weliswaar, want een baby komt er niet.
“In onze directe omgeving worden we daar gelukkig niet raar voor bekeken”, vertelt Yannick. “Shana en ik zitten allebei in het kunstenaarsmilieu en wij kennen eigenlijk veel koppels die bewust kinderloos zijn. In de kunstwereld heerst namelijk nog altijd het idee dat een carrière en kinderen niet samengaan. Maar die enkele vrienden die wél kinderen hebben, zijn wel opvallend enthousiast over het ouderschap. Bijna alsof ze het idee proberen te promoten, zeker wanneer ik hen vertel dat wij een huis hebben gekocht en verbouwd.”
Je bedoelt dat zelfs kunstenaars stiekem dromen van huisje-tuintje-boompje.
Shana: “Onze vrienden noemen hun kind letterlijk een chill pill, omdat het ouderschap hen perspectief en relativeringsvermogen geeft.”
“Misschien dat ik sommige dingen soms minder goed kan relativeren omdat ik niemand heb om voor te zorgen.”
Yannick: “Ergens begrijp ik dat ook, want ik zelf pieker zelf wel eens te veel. Wil ik mijn huidige job nog jaren uitoefenen, ben ik wel goed bezig in het leven, dat soort vragen. Dat existentialisme is typerend voor onze generatie, denk ik. Sommige van mijn collega’s zeggen letterlijk: “Als ik geen kinderen had, zou ik niet weten wat ik met mijn leven moest aanvangen.” Misschien dat ik sommige dingen daarom soms minder goed kan relativeren, net omdat ik niemand heb om voor te zorgen.”
Wil dat zeggen dat die kinderen er misschien toch ooit komen?
Shana: “Dat vind ik een moeilijke vraag. Ik wil daar niet te fatalistisch in zijn, dus ik laat de deur op een kier. Een héél kleine kier. Soms praten we daar zelfs over, zeker omdat veel van mijn vriendinnen nu aan kinderen beginnen. Maar telkens is de conclusie: “Nah, toch maar niet.””
Yannick: “Een kind past gewoon niet in het totaalplaatje van ons leven. Shana en ik werken allebei halftijds, omdat we naast onze vaste job genoeg tijd aan onze kunst willen besteden. We zijn niet bereid om die vrijheid op te geven.”
Een kind opvoeden kost natuurlijk ook heel veel geld.
Yannick: “Met ons inkomen zou dat praktisch niet haalbaar zijn. We zijn zeker niet arm, maar moeten echt wel op onze uitgaven letten. Toen we dit huis kochten, was dat voor mij een wake-up call. Ik moest mijn prioriteiten in vraag stellen en ervoor zorgen dat ik een vaste job had. Maar ons huis is nu af en we moeten daar voorlopig geen geld meer in steken. Een kind daarentegen is een lopende rekening. Ik begin al te zweten bij de gedachte alleen.”
Shana: “Een kind maakt je ook heel kwetsbaar. Je moet dat kind beschermen tegen de buitenwereld en allerlei invloeden waarover je geen controle hebt. Ik heb daar gewoon geen zin in, ik voel me daar niet rijp en zelfzeker genoeg voor.”
“Onze planeet is al jaren overbevolkt, waarom blijf iedereen dan maar kinderen maken?”
Yannick: “Ik snap ook niet waarom zoveel mensen nog een kind op de wereld willen zetten. Als je ziet hoe de wereld aan het vergaan is en hoe fucked up het eraan toegaat in de internationale politiek… Ik kan me moeilijk voorstellen dat mensen dan denken: “Laten we een baby maken, dat wordt nog plezant.” Pas op, ik begrijp de schoonheid en de magie van het ouderschap echt wel, maar er wordt nog te weinig kritisch naar gekeken. Onze planeet is al jaren overbevolkt, waarom blijf iedereen dan maar kinderen maken?”
Om niet eenzaam oud te worden, om maar iets op te noemen.
Shana: “Daar sta ik ook wel eens bij stil, ja. Maar men is nu al op zoek naar alternatieven voor de klassieke bejaardentehuizen, omdat er vandaag al veel meer kinderloze koppels zijn dan vroeger. Zo zijn er al cohousingprojecten voor bejaarden waar verplegend personeel aanwezig is. Tegen de tijd dat wij oud zijn, gaan er nog veel meer opties zijn, daar ben ik zeker van.”
Yannick: “Kinderen zijn ook geen garantie dat er later voor je gezorgd wordt, hé. Het leven kan helemaal anders uitdraaien dan je voor ogen hebt. Misschien krijg je wel ruzie met je kinderen of sterven ze jong. Ik vind angst voor eenzaamheid in elk geval een heel slechte motivatie om een gezin te stichten.”
Jullie zijn allebei 31. Krijgen jullie vaak de vraag wanneer jullie er eindelijk aan beginnen?
Shana: “In mijn eigen omgeving minder, omdat de meesten intussen onze mening over dat onderwerp wel kennen. Maar als je nieuwe mensen ontmoet, valt die vraag op een bepaald moment onvermijdelijk. Twee jaar geleden werd mijn mama er op een familiefeest zelfs over aangesproken door de kennis van mijn nonkel. “Ach, ze is nog maar 29, die biologische klok zal nog wel beginnen tikken”, zei die vrouw. Mijn maag keerde om toen ik dat hoorde. Iedereen mag een mening hebben over het feit dat wij kinderloos zijn, maar o wee als ik hen vraag of het ouderschap hen nu echt gelukkiger heeft gemaakt.”
Bestaan er nog te veel taboes rond kinderen en het ouderschap, vind je?
Yannick: “Absoluut. Een kind dat zich irritant gedraagt in het openbaar, daar mag je als buitenstaander niets van zeggen. Ik vind pasgeboren baby’s zelden schattig, ik vind ze vaak zelfs lelijk. Maar ik durf daar niet eerlijk in zijn, want dat wordt je niet in dank afgenomen. Eigenlijk zijn we allemaal veel te beleefd voor elkaar.”
Shana: “Ik erger me ook dood aan ouders die hun kind ‘hun wondertje’ noemen. Dat is geen wonder, dat is gewoon een product van de biologie.”
Yannick: “Een vriendin van ons gaf vlak na de geboorte van haar zoontje wel toe dat ze het maar een lelijk ding vond. Ze zei dat niet om grappig te zijn of om te choqueren, ze meende dat echt. Ik vond dat wel verfrissend. Hoeveel ouders zouden zoiets over hun eigen kinderen durven zeggen?”
Jij geeft les aan kinderen, Shana. Dat betekent dat je ergens toch graag in het gezelschap van kinderen vertoeft.
Shana: “O, maar ik werk ontzettend graag met kinderen, omdat ze zo kneedbaar zijn en zo veel fantasie hebben. Ik voel me ook op mijn gemak bij hen, zo lang het in een afgebakende context is, zoals op mijn werk. Ik weet wat er van mij verwacht wordt en zij weten wat er van hen verwacht wordt. Maar als die grenzen zouden vervagen, zou ik het daar moeilijk mee hebben.”
Hoe bedoel je?
Shana: “Ik heb er bijvoorbeeld absoluut geen probleem mee als mijn vriendinnen hun kinderen meenemen als we met elkaar afspreken. Maar ik wil dat wel graag op voorhand weten, zodat ik weet aan wat ik me kan verwachten. Mijn vriendinnen hebben daar ook begrip voor.”
“Veel mensen beseffen niet dat je niet in de pas hoeft te lopen. Je moét geen gezin stichten.”
Yannick: “Ik ben de oudste in mijn familie, dus ik ben opgegroeid met veel jongere kinderen in mijn omgeving. Mijn neefje was tien jaar jonger dan ik, en hij was altijd als een kleine broer voor mij. Hij bleef regelmatig bij mij slapen en dan gingen we samen basketballen en voetballen. Ik vond dat fantastisch, maar was ook altijd blij als hij weer weg was. Een kind vraagt nu eenmaal constant aandacht, je stopt nooit met mama of papa zijn.”
Stel dat die klok morgen toch nog begint te tikken…
Yannick: “Dan zou ik daar wel in kunnen meegaan, denk ik. Wij zijn heel erg begaan met elkaars welzijn. Een huis verbouwen stond ook niet per se bij mij op de agenda, maar Shana wou dat graag en ik ben haar daarin tegemoet gekomen.”
Shana: “Ja, maar een huis kopen, hoeft niet honderd procent een wederzijdse keuze te zijn. Aan een kind beginnen zonder dat je daar zelf helemaal achter staat? Dat kan je niet maken, vind ik. Niet tegenover het kind en al zeker niet tegenover je partner. Ik zou dat pokke nooit van jou vragen. Wij hebben gewoon geluk dat we veel aan elkaar hebben. Voor de meeste mensen is een baby de ultieme bekroning van hun relatie, maar bij ons zou dat niet werken.”
Yannick: “Ik vraag me ook af hoeveel koppels een gezin stichten omdat ze het écht willen of omdat het zo hoort. Veel mensen beseffen niet dat je niet in de pas hoeft te lopen. Je moét geen gezin stichten en je moét niet voltijds gaan werken als je daar geen zin in hebt. Als wij daarover praten met mensen die een traditioneel leven leiden, worden we vaak aangestaard alsof we aliens zijn. Maar dat gaat veranderen, daar ben ik zeker van. Geef het nog een jaar of twintig, dertig.”
Schrijf je reactie