In de gevangenis van Merksplas bekijkt een jury van gevangenen alle competitiefilms van het MOOOV Filmfestival. Ze debatteren over de films en reiken hun eigen prijs uit: de Behind The Scenes Award. Het is zowel een cinefiel als een sociaal project: de juryleden laten hun stem horen aan elkaar en aan de buitenwereld. Arkasha Keysers leidt dit project in goede banen. Hier schrijft ze over wat er binnen die vier muren gebeurt. Foto’s: Griet Hendrickx
Aan de eerste stalen deur, verzamel ik hun paspoorten. Zonder die af te geven kom je hier immers niet binnen. De officiële Canvas-jury is vandaag op bezoek in de gevangenis om met de Behind The Scenes-jury over alle films te praten en hun winnaars aan elkaar bekend te maken. Ik krijg een Israëlisch paspoort van een acteur, een Turks van een regisseuse, een Egyptisch van een fotografe, een Frans van een producent en een Nederlands van een programmator. Niet enkel de gevangenisjury, ook de Canvas-jury is een bonte mix.
Hij stopt snel snel wat suikertjes in zijn vest. We hebben oogcontact. Ik zwijg.
Onder de indruk van de stille binnenplaats schrijdt de Canvas-jury richting het afgeleefde theaterzaaltje dat we toegewezen kregen. Op het podium staan splinterige lessenaartjes in een cirkel opgesteld. Een volle thermos slappe koffie en Aldi-snoeprepen wachten in de hoek. Jan en Robert worden in hun rolstoel het zaaltje binnengeduwd. Ze zijn meteen in de war. Op dat podium geraken zij niet zomaar. Gelukkig is er onder de gevangenisjury geen gebrek aan potigheid. Vier brede mannen tillen hen met stoel en al een meter van de grond en parkeren hen netjes aan de tafels. Jean-Paul en ik schenken samen onze tas koffie in. Hij stopt snel snel wat suikertjes in zijn vest. We hebben oogcontact. Ik zwijg.
De Canvas-jury begint er wat onwennig aan. De voorzitster zegt heel stil en bedeesd dat zij en haar collega’s voor Next to Her, de Israëlische film, hebben gekozen. Op de waarom-vraag van de gevangenisjury geeft ze een bondig antwoord, maar wanneer de gevangenen opwerpen dat Next to Her te veel een vrouwenfilm was, wordt ze fel. Dat de filmwereld dat best kan gebruiken, een vrouwenfilm. Ik ben akkoord met haar argument, maar van veertien zware jongens verwachten dat ze de meest sentimentele uit de reeks kiezen, is een brug te ver. Steven daagt de Canvas-jury uit wanneer die haar keuzes verdedigt: ‘Dat zijn allemaal van die arty farty argumenten.’ Het ijs is gebroken. Arty farty wordt de running gag van deze ontmoeting.
De Behind The Scenes-jury koos voor Hope, de film over Afrikaanse bootvluchtelingen die het halve continent doorkruisen om de Middellandse Zee te bereiken. Tony, een puur chocolaatje, zegt dat dit verhaal hem van dichtbij raakt: ‘Ik ben ook hier in Europa, maar ik heb die boot nooit moeten nemen.’ Sadek is kritisch over de voorlaatste halte van de vluchtelingen: Marokko. Het land komt uitgebreid in beeld, ‘maar ze hebben weer alleen de slechte kant laten zien’.
Nadat ze van gedachten hebben gewisseld over de films, worden er tussen beide jury’s stevige handdrukken uitgedeeld. Traag en met zichtbaar veel vragen wandelt de Canvas-jury terug richting uitgang. Een deel van hun vragen kan door het gevangenispersoneel worden beantwoord, de rest zullen ze zich achteraf pas afvragen, nadat alles is bezonken.
Koppels die trouwen in het volle zicht van medemensen die gevangen zitten, het gebeurt hier elk weekend.
Als extraatje vandaag krijgen we een begeleide rondleiding op het terrein rond de gevangenis. Na onze ontmoeting met de Behind The Scenes-jury voelt het verkeerd dat de gids zonder verpinken termen als ‘illegalen’ en ‘criminelen’ in de mond neemt. De Israëlisch-Palestijnse acteur kan er niet tegen. Ergens halfweg trapt hij het af.
Onze rondleiding begint in de grote gevangeniskapel, het knap gerenoveerde kerkje waarin vroeger de gevangenisdienst werd gehouden. Nu is het een feestzaal met een klein gevangenismuseum. Gisteren werd hier nog getrouwd; het ruikt er naar verschaald bier. Hoewel de kapel losstaat van de gevangenis, komt de in- en uitgang nog steeds recht op de gevangenis uit én het aanpalende centrum voor mensen zonder papieren, in Merksplas langs de weg bot gesignaliseerd als ‘Centrum voor Illegalen’. Zes weken zitten mensen zonder papieren hier vast vooraleer ze ons land worden uitgezet.
Dat de gerenoveerde kapel waar Kempenaars ’s weekends hun feesten vieren er honderd keer beter uitziet dan de twee aftandse mastodonten waarin honderden mensen gedwongen verblijven, voelt meer dan wrang. Koppels die trouwen en wilde braspartijen houden op dertig meter én in het volle zicht van medemensen die wegkwijnend gevangen zitten, het gebeurt hier elk weekend. Wij mensen, er is nog werk aan.
Meer info: www.mooov.be
Foto’s: Griet Hendrickx
Schrijf je reactie