Opinie

Wat hebben we geleerd van het boerkini-debat?

Marleen Temmerman en Tine Maenhout vertellen waar vrouwenrechten nu eigenlijk echt over gaan

Wat hebben we geleerd van het boerkini-debat?

Een vrouw in boerkini verscheen op het strand en er was paniek. Er kwamen meningen. Er werden prompt veel pro’s en contra’s opgelijst, er werden nieuwe wetten en regels aangekondigd en weer ingeslikt. Er waren incidenten hier en daar en dan… volgde de oorverdovende stilte die meestal volgt op zo’n discussie waar we collectief niet uit geraken.

Nu het stof is gaan liggen na het boerkini-debat, is het tijd om ons af te vragen: ‘en wat hebben we precies geleerd?’. Het antwoord is teleurstellend: het boerkini-debat werd begraven zonder waardevolle inzichten.

We zijn een volk van enge visies. We zien een vrouw in boerkini op het strand. We maken een snapshot in ons hoofd en proberen dat beeld te spiegelen aan alle culturele waarden en vrijheden waarmee we vertrouwd zijn. We bekijken culturen zonder veel inlevingsvermogen of verbeelding. Dat is niet slim. Want daardoor zien we de boerkini en bij uitbreiding ook de hoofddoek prompt als teken van onderdrukking. We geloven graag dat een vrouw in bikini vrij is en dus is een vrouw in boerkini dat niet. Die vrouw kan niet gelukkig zijn, want wat ze draagt druist in tegen alle waarden waarin wij in onze ‘Westerse samenleving’ geloven.

Op basis waarvan oordelen we nu eigenlijk? Op basis van een kledingstuk. Wat is nu eenmaal een vrouw in boerkini? Een vrouw met een eigen persoonlijkheid en identiteit die zich kleedt om te zwemmen, want naakt kan ze dat toch niet doen. Een vrouw die al dan niet in mindere of meerdere mate een godsdienst praktiseert, maar slechts zelden haar hele persoonlijkheid daar op afstemt.

 

saar-lr

Modeblogster Sarah Dimani. Foto: Dounia Aerts

Culturen zijn gelaagder dan we willen geloven en de meeste mensen bewegen zich in de grijze zones tussen verschillende culturen en godsdiensten. Het is eerlijker om vrouwen als individuen te bekijken en niet allemaal over dezelfde kam te scheren omwille van vestimentaire vraagtekens. Want als we dat doen, moeten we dan stellen dat alle vrouwen in bikini op een zomerse dag aan zee een ‘product’ zijn van alles wat fout loopt in de Westerse samenleving? En, niet dat we het doen, maar moeten we dan ook niet over mannen discussiëren? Is er iets eenduidig te zeggen over mannen met djellabahs, mannen met tulbanden, mannen met keppeltjes en mannen in maatpak? Allemaal onderdrukt omdat in elke cultuur wel een traditioneel en historisch spoor van verwaarloosde vrouwen- dan wel mannenrechten te vinden is? Nee toch? Dat is te eenzijdig.

 

fanmdjanm-lr2

Uit het lookbook van lifestyle brand Fanm Djanm, die handgemaakte hoofddoeken en sjaals maken. “Fanm Djanm encourages women to wear a bold print, take command of a room, laugh a little too loudly, and pursue their greatest goals.”

fanmdjanm-lr3-nieuw

Het afrekenen van vrouwen omwille van een vestimentaire keuze is bizar. De feministe van Afrikaanse afkomst Yvoire de Rosen organiseert binnenkort weer het Etno Tendance Fashion Weekend. Ze zet Afrikaanse mode in de schijnwerpers als was het op een modeweek in Milaan of Parijs. De Afrikaanse tulband is het pronkstuk van het gebeuren. ‘Want,’ zegt Yvoire, ‘de Afrikaanse tulband voor vrouwen is een prachtige uiting van Afrikaanse fierheid. Afrikaanse vrouwen houden van schoonheid. Ze kiezen kleurige, inspirerende stoffen en wikkelen de sjaal rond hun hoofd volgens tradities overgeleverd van moeder op dochter. Vandaag wordt de tulband nog steeds gebruikt om op een elegante manier de geëmancipeerde status van de vrouw te benadrukken en als belangrijk attribuut voor vrouwen om zich mooi te maken.’ Van onderdrukking is geen sprake. De hoofddoek van Afrikaanse vrouwen heeft geen andere betekenis dan de hoeden die tijdens Waregem Koerse zowat alle dameshoofden tooien.

 

yvoirderosen-lr

Yvoir de Rosen. Via Instagram

Op veel plekken in de wereld leven mensen harmonieus samen in multiculturele smeltkroezen van volkeren, religies en culturen. Op die plekken zie je in scholen meisjes met hoofddoek en traditionele klederdracht naast anderen in topje en minijurk. Ze laten elkaar zijn en maken geen afrekeningen op basis van kledij. Er wordt niet via vestimentaire regels geijverd voor vrijheid en vrouwenrechten omdat men daar weet dat kledij de zaak niet maakt. Wel gaat er aandacht naar educatie om vrouwengelijkheid op professioneel en maatschappelijk vlak aan te moedigen. Er wordt geijverd voor meer vrouwen aan het hoofd van politieke en religieuze instellingen ongeacht wat ze op hun hoofd hebben of hoe ze verkiezen af te koelen in de zee op een zomerse dag tijdens hun vakantie.

Als we vermoedens hebben van onderdrukking die op feiten en getuigenissen gebaseerd zijn dan kunnen we ons solidair verklaren en in actie schieten.

Snapshot boerkini. We bekijken elkaar vaak zo eng en duwen elkaar in hokjes zonder te willen bedenken dat we ons misschien vergissen. Dan bevriest elke discussie over verschillen tussen mensen en ook de openheid die een steeds multiculturelere maatschappij van zuurstof voorziet. Laat ons eerder uitgaan van vrouwen als individuen met vele identiteiten die kunnen inspireren dan van groepen mensen die bedreigen. Dan kunnen we vooruit. Dan kunnen we praten.

Als een vrouw, in bikini, boerkini of naakt op een zomerse dag op een strand een zware seksistische opmerking over haar hoofd krijgt, dan kunnen we in actie schieten en over vrouwenrechten praten. Als we vermoedens hebben van onderdrukking die op feiten en getuigenissen gebaseerd zijn dan kunnen we ons solidair verklaren en in actie schieten. Dan komen we tot een debat waar we waarschijnlijk wel iets uit leren. En anders hebben we er baat bij om discussies gebaseerd op vermoedens en angsten achterwege te laten en elkaar soms gewoon te laten zijn.

 

Beeld boven: Still uit Somewhere in America #MIPSTERZ door Sheik n Bake

 

Auteurs: Marleen Temmerman & Tine Maenhout. Marleen  en Tine zijn de auteurs van Milady! Waar vrouwenrechten echt over gaan (uitgeverij Lannoo) en Marleen is de bezielster van het Fonds Marleen Temmerman. Het fonds heeft als doel om de positie en gezondheid van vrouwen wereldwijd te verbeteren.

Schrijf je reactie

3 reacties
  • Max says:

    Vrouwen die hoofddoeken dragen zijn onderworpen vrouwen , die zijn NOOIT vrij .De hoofddoek of hijab of boerka is een symbool van vrouwenonderdrukking, want het is niet de taak van de vrouw om zich te bedekken, zodat ze niet wordt lastiggevallen: het is de taak van mannen om vrouwen niet lastig te vallen…De boerka, niqab en hoofddoek hebben een specifiek islamitisch doel, zo ontwaren wij in Koran vers 33:59: “O profeet, zeg tot jouw echtgenotes en tot jouw dochters en tot de vrouwen van de gelovigen dat zij hun overkleden (djilbaab) over zich heen laten hangen. Op die manier is het gemakkelijker om hen te herkennen en worden zij niet lastig gevallen. Impliciet staat hier dus dat vrouwen die géén islamitisch gewaad dragen, wel kunnen of mogen worden lastig gevallen…Het ergste is nog dat vrouwen er een moeten beginnen te dragen, zodra de puberteit begint.En hoe ziek is het om het puberlichaam af te doen als iets wat zo lustopwekkend is, dat het bedekt moet worden? In de Amazone en in Afrika zijn er nog steeds veel inheemse volkeren, waar de vrouw en man vrijwel geheel naakt zijn, verkrachting wordt daar niet, althans niet meer dan elders, gezien…

    Moslims worden van kinds af aan gedemoraliseerd en gehersenspoeld.Je bent geen individu meer, je kan geen eigen beslissingen nemen, je wordt gecontroleerd en je bent volledig onderworpen aan een systeem, dat in de naam van de islam opereert.Geboren worden in een islamitische familie betekent een levenslange veroordeling in gevangenschap, want als je uit de islam stapt, dan dien je als “afvallige” gedood te worden. Een “religie” die dat zegt, als je eruit stapt word je gedood, is geen religie, maar maffia. Een religie met een ingang zonder uitgang is geen religie, maar een gevangenis.Over afvallen van de islam heeft Mohammed gezegd: “wie zijn godsdienst verandert, dood hem” (Bukhari 9.84.57)…Weg met die hoofddoeken,weg met vrouwenonderdrukking,weg met verschrikkelijke de islam!

  • Dieter says:

    Ik zit toch in tweestrijd met het hele boerkini gedoe. Wat me nog het meeste stoort is dat de hele discussie plaats vond. Principieel zou ik niet liever willen dat iedereen draagt en doet met hun lichaam wat ze willen. Dat is toch de basis van vrijheid?

    Maar die discussie werd nooit gevoerd. Die visie werd nooit op tafel gelegd. In plaats daarvan kregen we “het recht om een boerkini te dragen” tegen “waarvoor (we denken dat) een boerkini staat”. En in geen van deze kampen kan ik me vinden.
    Ik vind het dan ook ronduit belachelijk dat we er een wet voor gaan maken. Als een wet het verbiedt, verbreken we een fundamentele vrijheid. Maar het kan nog erger: de wet kan onderschrijven dat het mag, en in 1 slag de persoonlijke vrijheid van iedereen opdelen in functie van levensbeschouwingen, en die levensbeschouwingen bij wet bekrachtigen. De gruwel!

    En dan heb je mensen die denken dat ze om het even wat mogen zeggen tegen iemand met of zonder doek. Als ik vriendinnen in Brussel voor de zoveelste keer rood zie terugkeren van de winkel, omdat ze weeral voor hoer zijn uitgescholden omdat ze het waagden zonder hoofddoek, en niet aan de arm van hun man, naar buiten durfden gaan. Of idioten die krampachtig gaan stappen omdat er, oh jee, een vrouw een doek op haar hoofd draagt. Belachelijk.

    Dus ik steun de vrijheid geheel. Ik respecteer die vrijheid. En ik zal daarom ook niet op elke hoek van de straat mijn mening naar iedereen zijn hoofd slingeren. Het is niet de bedoeling om de vrijheid van meningsuiting te misbruiken om verbaal uw visie op te leggen.
    Maar vraag me niet om al die symbolen te respecteren. Vraag me niet om respect op te brengen voor die levenschouwingen. Dat is een aanval op mijn levensbeschouwing. Dan eis ik heilige eerbediging van mijn spaghetti-zeef. Dan protesteer ik morgen dat ik die niet mag dragen in het zwembad.

  • katrien says:

    Heel dat bourkini- en hoofddoekgedoe is een dikke middenvinger naar een getraumatiseerde maatschappij. Dat u mij gebrek aan inlevingsvermogen verwijt is te gek voor woorden. Waar is het inlevingsvermogen van moslims die komen paraderen met het vaandel van hun ideologie, terwijl de samenleving op adem probeert te komen na een zoveelste daad van onuitsprekelijke gruwel?

    Ik zal u eens iets verklappen: moslims zijn even goed/slecht, dom/slim, empatisch/harteloos,.. als niet-moslims. Er is dus geen enkele rede om moslims vrij te stellen van medemenselijk gedrag.

Tine kroop drie jaar geleden in de journalistieke pen. Ze schrijft voor Knack Weekend en Sabato en liet inmiddels twee boeken op de wereld los. Voor Charlie Mag zoekt ze graag de rimpels in de vijver. Want achter de kleinste feiten zitten de belangrijkste verhalen.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen